Φραγκοκρατία
Διοικητικές περιοχές
Από την Αρχαιότητα η Κύπρος ήταν διοικητικά χωρισμένη σε τέσσερις επαρχίες: Παφία, Αμαθουσία, Σαλαμινία και Λαπηθία. Η διοικητική διαίρεση του νησιού σε τέσσερις επαρχίες διατηρήθηκε και κατά τα Βυζαντινά χρόνια. Κατά την περίοδο της Φραγκοκρατίας ο διαχωρισμός σε τέσσερις επαρχίες διατηρήθηκε, αλλά σημαντικότερος ήταν ο διαχωρισμός σε μικρότερες διοικητικές περιοχές, η κάθε μια με δική της διοίκηση. Συνολικά οι διοικητικές αυτές περιοχές ήταν δώδεκα.
Οι δώδεκα αυτές διοικητικές περιοχές ήταν:
- Λευκωσίας (Βισκοντάτον)
- Αμμοχώστου
- Λεμεσού
- Πάφου
- Κερύνειας
- Αλυκών (Λάρνακας)
- Μεσαορίας (Σίβουρης)
- Καρπασίας
- Μαζωτού
- Πεντάγυιας
- Αυδήμου
- Χρυσοχούς
Η περιοχή Καρπασίας έγινε, κατά τα τέλη της Φραγκοκρατίας , χωριστή βαρωνία. Δεν απαντάται ως χωριστή διοικητική περιοχή η Ορεινή, ενώ η Μαραθάσα ανήκε (κατά τον 14ο αιώνα κ.ε.) η μισή στη βασιλική οικογένεια (Marath Real) και η υπόλοιπη στον κόμητα της Έδεσσας (Marath du comte d' Edesse).
Ο αρχιμανδρίτης Κυπριανός (Ἱστορία Χρονολογική..., 1788,σ.267) λέγει ότι στις αρχές της Φραγκοκρατίας οι διοικητικές περιοχές ήταν δεκατέσσερεις, όσες δηλαδή υφίσταντο και κατά τα τέλη των Βυζαντινών χρόνων. Πάντως μετά το τέλος της Φραγκοκρατίας , δηλαδή κατά την περίοδο της κατοχής της Κύπρου από τους Βενετούς, οι χάρτες δείχνουν διοικητική διαίρεση σε έντεκα αντί δώδεκα περιοχές (απουσιάζει η περιοχή Αμμοχώστου). Η μείωση των περιοχών σε έντεκα θα πρέπει να συνέβη κατά την περίοδο της Φραγκοκρατίας και διατηρήθηκε. Συγκεκριμένα αφαιρέθηκε, μάλλον, η περιοχή Αμμοχώστου αναγκαστικά, όταν η πόλη κατελήφθη από τους Γενουάτες το 1373 και κρατήθηκε από αυτούς για ένα σχεδόν αιώνα. Όταν ανακαταλήφθηκε από τον Ιάκωβο Β' το 1464, δεν φαίνεται να αποτέλεσε ξανά χωριστή διοικητική περιοχή.
Στα κυπριακά μεσαιωνικά Χρονικά απαντάται και το αξίωμα του τζιβιτάνου (civitanus), που ήταν ο διοικητής περιοχής. Τζιβιτάνος των Αλυκών (=Λάρνακας) είχε διατελέσει κι αυτός ο μεσαιωνικός χρονογράφος Γεώργιος Βουστρώνιος.
Ωστόσο τα φρούρια, ανεξάρτητα σε ποια περιοχή βρίσκονταν, είχαν το καθένα δική του χωριστή στρατιωτική διοίκηση με αρχηγό έναν καστελλάνο, δηλαδή φρούραρχο. Τέτοιοι φρούραρχοι υπηρετούσαν στα κάστρα των πόλεων και στα άλλα σημαντικά κάστρα, όπως τα τρία της οροσειράς του Πενταδάκτυλου (Αγίου Ιλαρίωνος, Βουφαβέντο, Καντάρας) και άλλα που κτίστηκαν αργότερα λόγω ειδικών συνθηκών (όπως το κάστρο της Σίβουρης στη Μεσαορία).
Πρωτεύουσα της Κύπρου παρέμεινε η Λευκωσία καθ' όλη την περίοδο της Φραγκοκρατίας, έδρα του βασιλιά και του Λατίνου αρχιεπισκόπου.