Τράπεζα Κύπρου & Εφημερίδα Πολίτης

Το μοναστήρι προσεγγίζεται με ασφαλτόστρωτο ελικοειδή ανηφορικό δρόμο. Μέχρι το 1983 δεν διέθετε ούτε ηλεκτρισμό, ούτε τηλέφωνο, ούτε καν νερό (εξυπηρετείτο από νερό της βροχής μόνο, που μαζευόταν σε στέρνα). Μετά την ηλεκτροδότησή του, διοχετεύεται εκεί νερό από το μετόχι της Αγίας Βαρβάρας. Από το 1984 άρχισαν διάφορα έργα που άλλαξαν σημαντικά την όλη όψη του μοναστηριού. Κτίσθηκαν δυο πτέρυγες, εκ των οποίων μια αποτελούμενη από κελλιά, ενώ η δεύτερη στεγάζει εργαστήρια αγιογραφίας, ξυλουργείο, φούρνο κ.α. Κτίστηκε πέτρινη δεξαμενή νερού, επεκτάθηκε    και στρώθηκε με πλάκες η πλατεία μπροστά από την είσοδο του μοναστηριού, κατασκευάστηκε κεντρική πύλη και κτίστηκε, σε κοντινή και χαμηλότερη πλατεία, προς τα βόρεια, παρεκκλήσι αφιερωμένο στους αγίους της Κύπρου (1986). Συντηρήθηκαν επίσης, και ανακαινίστηκαν, το καθολικό του μοναστηριού και τα παλαιά μοναστηριακά κτίρια, όπως και τα κτίρια του μετοχίου της Αγίας Βαρβάρας. Το καθολικό (δηλαδή ο ναός του μοναστηριού) άρχισε επίσης να αγιογραφείται από τον μοναχό Καλλίνικο Σταυροβουνιώτη.

Βλέπε λήμμα: Καλλίνικος Σταυροβουνιώτης 

Το μοναστήρι έχει σχήμα τετράπλευρο. Τα μοναστηριακά κτίρια έχουν σχήμα Π, του οποίου το άνοιγμα, που βλέπει προς την ανατολή, κλείνεται από τον ναό. Η είσοδος του μοναστηριού βρίσκεται στα δυτικά, κι οδηγεί σε εσωτερική μικρή αυλή, μπροστά από την εκκλησία. Η ανατολική πλευρά του ναού αλλά και των μοναστηριακών κτιρίων εφάπτονται τεράστιου όρθιου βράχου. Μεγάλο τμήμα του βράχου αυτού αποκολλήθηκε και γκρεμίστηκε το 1963. Οι τρεις πλευρές του μοναστηριού (ανατολική, βόρεια και νότια) βρίσκονται στα χείλη μεγάλων γκρεμών, μόνη δε η δυτική πλευρά, όπου και η είσοδος, έχει μπροστά της μια άνετη σχετικά πλατεία και είναι προσιτή. Εκτός από το μετόχι της Αγίας Βαρβάρας, το Σταυροβούνι κατείχε κατά καιρούς κι άλλα μετόχια: τον Άγιο Γεώργιο Άρπερας, κοντά στην Τερσεφάνου, κατά τον 18ο αιώνα, την Παναγία Στάζουσα (αποτελεί και σήμερα ιδιοκτησία του μοναστηριού) και το μετόχι του Αγίου Μοδέστου, στους πρόποδες του Σταυροβουνιού (αποτελεί και σήμερα ιδιοκτησία του μοναστηριού).

Βλέπε: Ψηφιακός Ηρόδοτος- Αρχείο ΡΙΚ

Κατά τις τελευταίες δεκαετίες του 20ού αιώνα και την πρώτη του 21ου, στο μοναστήρι του Σταυροβουνιού προστέθηκαν και αρκετά άλλα κτίσματα που άλλαξαν σε μεγάλο βαθμό την παραδοσιακή του μορφή.

Βλέπε: Ψηφιακός Ηρόδοτος- Αρχείο ΡΙΚ

Άβατον

Το άβατον εφαρμόστηκε το 1988, μετά από απόφαση του τότε Ηγούμενου της Μονής, Αθανάσιου, με τη συγκατάθεση του τότε Μητροπολίτη Κιτίου. Η Μονή σήμερα τηρεί το άβατο για τις γυναίκες στον κυρίως ναό στη κορυφή του Σταυροβουνίου και στο Μετόχιο της Αγίας Βαρβάρας εκτός της Κυριακής.  Το μοναστήρι θεωρείται ίσως ο πιο αυστηρός χώρος ασκήσεως στην Κύπρο, εφόσον ακολουθεί τον κανόνα του Μεγάλου Βασιλείου που ακολουθείται στο Άγιο Όρος. Κατά καιρούς Πατέρες της Μονής ησυχάζουν και ασκούνται σε πιο σκληρής μορφής άσκηση, εκτός της κυρίας μονής, κυρίως σε κάποια μετόχια. Η λειτουργία κατά την γιορτή του Τιμίου Σταυρού στις 14 Σεπτεμβρίο 1988, ημέρα που γιορτάζει το μοναστήρι, έγινε χωρίς την παρουσία γυναικών, γεγονός που προκάλεσε πληθώρα αντιδράσεων.

Ο Ηγούμενος Αθανάσιος δήλωνε στο «Περιοδικό» πώς η απόφαση για το Άβατο δεν αφορά κάποια απέχθεια προς τις γυναίκες, αλλά την ανάγκη των μοναχών να στραφούν στον πλήρη μοναχισμό.

Με την λήψη της συγκεκριμένης απόφασης, γυναικεία σύνολα της εποχής, σύνδεσμοι και οργανώσεις, ξεσηκώθηκαν ζητώντας εξηγήσεις για την περίεργη αυτή απόφαση.

Το «Περιοδικό», θέλοντας να εξασφαλίσει απαντήσεις στα ερωτήματα που απασχολούσαν τότε την κοινή γνώμη και τα οποία έφτασαν μέχρι και τη Βουλή, βρέθηκε με γυναίκα δημοσιογράφο και άντρα φωτογράφο έξω από τη Μονή, με την ελπίδα πώς η απαγόρευση δεν εφαρμοζόταν στην περίπτωση της δημοσιογράφου. Παρόλα αυτά, όταν βρέθηκαν έξω από τη βαριά μεταλλική πύλη της μονής η είσοδος επιτράπηκε μόνο στον φωτογράφο, με την δημοσιογράφο να περιμένει έξω από τα κάγκελα.

«ΑΠΑΓΟΡΕΥΕΤΑΙ ΑΥΣΤΗΡΩΣ Η ΕΙΣΟΔΟΣ ΕΙΣ ΓΥΝΑΙΚΑΣ ΠΑΝΤΟΝΤΕ», τέσσερις πινακίδες στη γραμμή με το ίδιο περιεχόμενο επαναλαμβάνουν την αυστηρή υπενθύμιση.

 «Φύγε δεν οι γυναίκες να ανεβαίνουν στο Μοναστήρι», της είπε ο μοναχός Κοσμάς που βρισκόταν στη πύλη της δημοσιογράφου. «Η εντολή είναι ρητή, κανένα φουστάνι να μην περάσει μέσα από την πύλη». Τελικά άνοιξε μια πόρτα στο πλάι, όσο για να χωράει ο φωτογράφος και άφησαν απέξω τη γυναίκα, κατακαλόκαιρα να περιμένει.

Οι γυναίκες μπορούν να μείνουν μέχρι το βιβλιοπωλείο στην είσοδο της Μονής όπου εκεί ο επισκέπτης έχει την δυνατότητα να προμηθευτεί με διάφορα αναμνηστικά είδη όπως εικόνες, βιβλία, σταυρούς, θυμίαμα, κερί και μέλι. 

Πηγή

Μεγάλη Κυπριακή Εγκυκλοπαίδεια