Τράπεζα Κύπρου & Εφημερίδα Πολίτης

Μέσα στον κύκλο της ζωής έρχεται κάθε χρόνο η Καθαρά Δευτέρα ή Δευτέρα της Καθαράς και αποτελεί ένα ορόσημο αλλαγής και ανανεώσεως. Η έρευνα έχει αποδείξει ότι ανάλογη γιορτή, ανανεωτική και εύθυμη, υπήρχε σε πανάρχαια χρόνια και σε πολλούς λαούς. Η Καθαρά Δευτέρα επανέρχεται στη ζωή των ανθρώπων όπως έρχεται κάθε χρόνο το άνθισμα της φύσης. Τα ποικίλα δρώμενα και οι εκδηλώσεις της αποβλέπουν ακριβώς να τονίσουν ότι δεν υπάρχει τέλος, αλλά τον θάνατο ακολουθεί η ζωή, που συμβαίνει και στη φύση ακριβώς αυτή την εποχή.

Η Καθαρά Δευτέρα γιορτάζεται ομαδικά στο ύπαιθρο. Τη μέρα αυτή «κόβκουν την μούττην της Σαρακοστής», δηλαδή κάνουν αρχή των νηστειών. Το κρασί επιτρέπεται και οι μεταμφιέσεις συνεχίζονται. Η ονομασία Καθαρά Δευτέρα προέρχεται από τον καθαρισμό των σωμάτων και των ψυχών, που αρχίζει τη μέρα αυτή και συνεχίζεται όλη την Πεντηκοστή με τη νηστεία. Την Καθαρά Δευτέρα καθαρίζονται όλα τα οικιακά σκεύη και τα τραπέζια από τα μη νηστήσιμα φαγητά.

Παρόλο που τα έθιμα της Καθαράς Δευτέρας είχαν μια σταθερότητα, περιείχαν και το στοιχείο του αυτοσχεδιασμού.  Έτσι σε διάφορα χωριά καταγράφηκαν διάφορα άσεμνα σχήματα τα οποία αποβλέπουν στην ενίσχυση των γονιμοποιών δυνάμεων. Ακόμη και γυναίκες συμμετείχαν στις άσεμνες εκδηλώσεις. Ο Χριστιανισμός, με τη σεμνότητα που επέβαλε, περιόρισε τέτοιες εκδηλώσεις των γυναικών, αλλά δεν τις εξαφάνισε.  Έτσι στον Άγιο Δομέτιο ηλικιωμένες γυναίκες υποδύονταν, με διάφορα αντικείμενα όπως το ρεπάνι, τις φαλλοφορούσες και απειλούσαν τους παριστάμενους με βιασμό. Η εναλλαγή του φύλου, γνωστή και στην αρχαία κρητική γιορτή τα Εκδύσια, συμβολίζει στο έπακρο την αύξηση των γονιμοποιών δυνάμεων.

Βλέπε λήμμα: Καθαρά Δευτέρα.

Πηγή

Μεγάλη Κυπριακή Εγκυκλοπαίδεια