Ριζοκάρπασο

Εκπαίδευση

Image

Σ' ό,τι αφορά την εκπαίδευση, ο Ι. Κ. Περιστιάνης αναφέρει πρώτο κάποιον Κλώναρον που δίδασκε τα «κοινά γράμματα» από το 1840 περίπου στο σπίτι του μέχρι περίπου το 1855, όταν φαίνεται ότι δάσκαλος ως το 1858 ήταν ο ντόπιος παπά Γιαννούρης κι ο παπά Νικόλας.

 

Πρώτος «ελληνοδιδάσκαλος» ήταν ο Χαράλαμπος Κραμβής από την Ακανθού, ο οποίος μορφώθηκε στη Λευκωσία, και δίδασκε παιδαγωγία (αλφαβητάριο, ανάγνωση, γραφή, αριθμητική και χρηστομάθεια). Όταν πρωτοάρχισε το 1858 ο Κραμβής έπαιρνε 100 γρόσια τον χρόνο από κάθε μαθητή.

 

Μετά το 1862 δίδαξε ο Χατζή Γιαννούδης από την Παλλουριώτισσα, ο γνωστός ως Κατούρης, επειδή ήταν αλκοολικός και ουρούσε επάνω του όταν μεθούσε. Αυτός ακολούθησε τη μέθοδο του προκατόχου του παίρνοντας αμοιβή 5 γρόσια τον μήνα από κάθε μαθητή κι ένα ψωμί κάθε Σάββατο. Από το 1869 ως το 1873 δίδαξε ο ιερομόναχος Ιωακείμ Κυζίδης από τα Χανδριά, ο οποίος ακολούθησε τη μέθοδο του Κραμβή και πληρωνόταν £40 τον χρόνο από τον παπά Ιωάννη, οικονόμο του μοναστηριού του Αποστόλου Ανδρέα. Κάθε Σάββατο δίδασκε επίσης εκκλησιαστική μουσική και εκκλησιαστικά μαθήματα. Τον διαδέχθηκε ο Πέτρος Σεργίδης από τη Λευκωσία κι αυτόν ο Ζαχαρίας Κλωναρίδης, ο οποίος δίδαξε και μετά την αγγλική κατοχή του 1878, παίρνοντας 60 λίρες τον χρόνο από το μοναστήρι του Αποστόλου Ανδρέα και πάλι.

 

Στην έκθεσή του ο    Άγγλος διοικητής Αμμοχώστου το 1879 γράφει για τον Ζαχαρία Κλωναρίδη: είχε 40 μαθητές και τα μαθήματα ήταν νεοελληνικά, ανάγνωση, γραφή, αριθμητική και γεωγραφία. Σπουδές στη Λάρνακα και την Αθήνα. Κατήγετο από το Ριζοκάρπασον κι υπηρέτησε επί επτά μήνες στον γαλλικό στρατό κατά τον Πρωσσογαλλικό πόλεμο (καλά πιστοποιητικά). Μιλούσε λίγα γαλλικά κι ιταλικά. Είναι ανωτέρας μορφώσεως άνθρωπος και το σχολείο αποτελεί ιδιοκτησία του.

 

Μετά την αγγλική κατοχή (1878 κ. ε.) στο Ριζοκάρπασον ιδρύθηκαν διάφορες υπηρεσίες, όπως αστυνομικός σταθμός (από το 1905), δασικός σταθμός, κτηνιατρική υπηρεσία κ.α. Το 1880 έφθασε στο χωριό ο πρώτος δρόμος, ενώ από το 1886 αποκτήθηκε και ταχυδρομική υπηρεσία. Γιατρός στάθμευε μόνιμα στο χωριό τουλάχιστον από το 1930.

 

Βλέπε λήμμα: Ελληνικόν Γυμνάσιον Ριζοκαρπάσου

 

Αργότερα προωθήθηκε και η ελληνική εκπαίδευση σε καλύτερη βάση, ιδρύθηκε δε και γυμνάσιο που λειτουργούσε μέχρι και την τουρκική εισβολή του 1974.

 

Βλέπε λήμμα: Εγκλωβισμένοι

 

Μετά την  τουρκική εισβολή, πολλοί των κατοίκων του Ριζοκαρπάσου παρέμειναν εγκλωβισμένοι στο χωριό τους, όπου κάποιοι διαμένουν και σήμερα. Τον Οκτώβριο του 1975 ο αριθμός των εγκλωβισμένων κατοίκων του Ριζοκαρπάσου ανερχόταν στους 1.966. Έκτοτε ο αριθμός τους διακυμάνθηκε ως εξής: Τον Οκτώβριο του 1976 ήταν 1.664, ενώ στο Ριζοκάρπασον είχαν εγκατασταθεί και 500 Τούρκοι έποικοι, ανεβάζοντας τον συνολικό πληθυσμό του σε 2.160. Τον Δεκέμβριο του ίδιου χρόνου οι Έλληνες εγκλωβισμένοι κάτοικοι του Ριζοκαρπάσου μειώθηκαν στους 1.583. Ένα χρόνο αργότερα ήταν 1.381 ενώ τον Απρίλιο του 1978 μειώθηκαν στους 1.353 και στους 1.002 τον Μάιο του 1980. Ακολούθησε δραματική μείωση του αριθμού των εγκλωβισμένων, που το 2008 ήταν μόνο 263.

 

Δημοτικό σχολείο επαναλειτούργησε τον Σεπτέμβριο του 1975. Το 1977 το σχολείο είχε 5 δασκάλους και 200 μαθητές, ενώ το Νοέμβριο του 1978 είχε 3 δασκάλους και 164 μαθητές. Το 2010 είχε μόνο 19 μαθητές. Το γυμνάσιο επαναλειτούργησε το 2004 με 16 μαθητές (στο κτήριο του Παρθεναγωγείου Ριζοκαρπάσου).