Τράπεζα Κύπρου & Εφημερίδα Πολίτης

Πραστιό Αυδήμου- Prastio Avdimou. Xωριό της επαρχίας Λεμεσού, περί τα 38 χιλιόμετρα δυτικά της πόλης της Λεμεσού. Λόγω της γειτνίασής του με το χωριό Αυδήμου, είναι γνωστό σαν Πραστιό Αυδήμου.

 

Είναι κτισμένο σε μέσο υψόμετρο 380 μέτρων. Ολόκληρη η διοικητική έκταση του χωριού παρουσιάζει μια κλίση από τα βόρεια προς τα νότια. Το υψόμετρο από τα 450 μέτρα κοντά στα βόρειά του σύνορα μειώνεται στα 380 μέτρα κοντά στον οικισμό και στα 150 μέτρα κοντά στα νότιά του σύνορα. Το τοπίο είναι διαμελισμένο από τους ποταμούς Παραμάλι και Αυδήμου.

 

Από γεωλογικής απόψεως, στη διοικητική έκταση του χωριού κυριαρχούν οι αποθέσεις του σχηματισμού Πάχνας (εναλλασσόμενες στρώσεις κρητίδων, μαργών και ψαμμιτών). Πάνω στα πετρώματα αυτά αναπτύχθηκαν ασβεστούχα εδάφη και κοκκινοχώματα (τέρρα ρόζα).

 

Το Πραστειόν δέχεται μια μέση ετήσια βροχόπτωση περί τα 540 χιλιοστόμετρα. Στην περιοχή του καλλιεργούνται τα νομευτικά φυτά, τα σιτηρά, τα αμπέλια (επιτραπέζιες και οινοποιήσιμες ποικιλίες), οι χαρουπιές, λίγα εσπεριδοειδή (λεμονιές, πορτοκαλιές και μανταρινιές), οι ελιές και ελάχιστες αμυγδαλιές.

 

Από συγκοινωνιακής απόψεως, το Πραστειόν συνδέεται στα βόρεια με το χωριό Πάχνα (περί τα 6 χμ.) και στα νοτιοδυτικά με το χωριό Αυδήμου (περί τα 5,5 χμ.) και μέσω του με τον δρόμο Λεμεσού-Πάφου.

 

Σύμφωνα με τα υπάρχοντα στοιχεία, οι πλήρεις απογραφές πληθυσμού έχουν ως ακολούθως:

 

Χρονολογία	Κάτοικοι
1881	124
1891	125
1901	182
1911	243
1921	298
1931	277 (189 Ελληνοκύπριοι και 88 Τουρκοκύπριοι)
1946	296 (221 Ελληνοκύπριοι και 75 Τουρκοκύπριοι)
1960	342 (227 Ελληνοκύπριοι και 115 Τουρκοκύπριοι)
1973	324 (275 Ελληνοκύπριοι και 49 Τουρκοκύπριοι)
1976	266 (Ελληνοκύπριοι)
1982	249
1992	197
2001	223
2011	245
2021	260

 

Μετά την τουρκική εισβολή του 1974 οι Τουρκοκύπριοι κάτοικοι του Πραστειού εξαναγκάστηκαν από την ηγεσία τους να εγκαταλείψουν το χωριό τους και να μεταφερθούν, μαζί με όλους τους άλλους Τουρκοκυπρίους των ελεύθερων περιοχών για εγκατάσταση στις κατεχόμενες περιοχές. Η μεταφορά τους έγινε το 1975.

 

Ιστορικά στοιχεία

Το χωριό υφίστατο με την ίδια ονομασία από τα Μεσαιωνικά χρόνια. Βρίσκεται σημειωμένο σε παλαιούς χάρτες ως Prastio αλλά και ως Prasno. Μνεία του χωριού κάνει επίσης ο Λεόντιος Μαχαιράς που το αναφέρει ως πραστεῖον τῆς Αὐδίμου, τοποθεσία όπου έφθασαν οι Μαμελούκοι το 1426. Ωστόσο είναι πιθανό να εννοούσε άλλη, παραθαλάσσια τοποθεσία, νότια της Αυδήμου, όπου αποβιβάστηκαν οι εισβολείς, οπότε η Αυδήμου θα είχε περισσότερα του ενός πραστεῖα τότε. Εξ άλλου η ονομασία του χωριού παραπέμπει οπωσδήποτε στα Βυζαντινά χρόνια.

 

Βλέπε λήμμα: Μαμελούκοι και Κύπρος

 

Ο ιστορικός του 16ου  αιώνα Φλώριος Βουστρώνιος δίνει για το χωριό αυτό την ονομασία Prastio Curia, δηλαδή Πραστειόν της Κουρίας (ή Κουριάδας), της ευρύτερης περιοχής του αρχαίου Κουρίου. Ο Φλώριος γράφει ότι κατά την αναδιανομή των φέουδων στην οποία είχε προβεί ο βασιλιάς της Κύπρου Ιάκωβος Β΄ μετά την άνοδό του στο θρόνο το 1460, το Πραστειόν της Κουρίας είχε παραχωρηθεί στον ευγενή Ιωάννη ντε Γκιμπλέτ.

 

Αν και η κύρια εκκλησία του χωριού, αφιερωμένη στην Παναγία, είναι σύγχρονη, ωστόσο στην περιοχή του υπάρχουν κατάλοιπα παλαιών εκκλησιών, όπως των εξωκκλησιών του Αρχαγγέλου Μιχαήλ και της Αγίας Ελένης. Επίσης κοντά στο χωριό, σε μια απομονωμένη κοιλάδα, σώζεται η εκκλησία παλαιού μικρού μοναστηριού αφιερωμένου στην Παναγία Θεοτόκο. Η εκκλησία, τρίκλιτη, είναι των αρχών του 18ου αιώνα αλλά κτισμένη επί παλαιότερης του 14ου αιώνα. Τμήματα της μεσαιωνικής εκκλησίας (δυο μικρά θολωτά παρεκκλήσια), είναι ενσωματωμένα στον νεώτερο ναό (βορειοανατολική και νοτιοανατολική του γωνία). Στην κόγχη του βορειοανατολικού παρεκκλησίου, που φαίνεται να ήταν παρεκκλήσι που χρησιμοποιήθηκε και για ταφή, υπάρχει αρκετά κατεστραμμένη τοιχογραφία της Παναγίας ένθρονης μαζί με τον μικρό Χριστό. Τα ίχνη των άλλων μοναστηριακών εγκαταστάσεων (κελλιά μοναχών κ.α.) έχουν εξαφανιστεί προ πολλού. Η ιστορία του μικρού αυτού μοναστηριού είναι άγνωστη· φαίνεται πάντως ότι διαλύθηκε στα χρόνια της Τουρκοκρατίας κι ότι δεν υπήρξε ποτέ σημαντικό.

 

Οι Τούρκοι κάτοικοι του χωριού το ονόμαζαν Yuvali, που σημαίνει φωλιά.

 

Κατά την περίοδο της Τουρκοκρατίας το χωριό υπαγόταν διοικητικά στο κατηλλίκι της Αυδήμου. Στην Αυδήμου υπαγόταν το χωριό και κατά τις περιόδους της Βενετοκρατίας και της Φραγκοκρατίας και ίσως και πιο πριν, κατά τα Βυζαντινά χρόνια, εάν υφίστατο από τότε, όπως είναι πολύ πιθανό.

 

Ονομασία του χωριού

 

* Τοπων: Πραστειόν ή Πραστιόν ή Πρασκιόν (το). Μερικοί παλαιότεροι μελετητές, όπως λ.χ. ο G. Jeffery (1918), υποστηρίζουν ότι η ονομασία προέρχεται από την ξενική (γαλλική) μεσαιωνική λέξη prati, που σημαίνει χωράφι. Επρόκειτο, δηλαδή, για τοπωνύμιο αγροκτημάτων που ανήκαν σε κάποια φέουδα. Ωστόσο η ονομασία φαίνεται ότι είναι καθαρά ελληνική, και μάλιστα της περιόδου των Βυζαντινών χρόνων, προερχόμενη από τη λέξη προάστειον (ή προάστιον) που σημαίνει οικισμό κοντά (πριν) σε πόλη (προ του άστυ).

 

Κατά τα Μεσαιωνικά χρόνια πολλοί μικροί οικισμοί, σε διάφορα μέρη της Κύπρου, ονομάζονταν Πραστεία, υπό την έννοια κυρίως των μικρών γεωργικών οικισμών κοντά σε άλλους μεγάλους οικισμούς (φέουδα) όπου κι ανήκαν.

 

Ο μεσαιωνικός χρονογράφος Λεόντιος Μαχαιράς αναφέρει διάφορους τέτοιους οικισμούς, όπως τό πραστεῖον τῆς Αὐδίμου όπου είχαν φθάσει οι Σαρακηνοί το 1426, τό πραστίον τοῦ  Ἀγροῦ, ακόμη τό πραστεῖον τῆς Ποταμίας που εκχωρήθηκε το 1393 από τον βασιλιά της Κύπρου Ιάκωβο Α΄ στον ευγενή μισέρ Ὀτέτ Τζαζάρου και επίσης τό πραστεῖον εἰς τόν Στρογγυλόν. Επίσης ο μεσαιωνικός χρονογράφος Γεώργιος Βουστρώνιος αναφέρει στο δικό του έργο τά δύο πραστεῖα τῶν Πελεντρίων (δυο οικισμούς κοντά στο χωριό Πελέντρι).

 

Από τις αναφορές των μεσαιωνικών αυτών χρονογράφων προκύπτει ότι η λέξη πραστεῖον δεν εχρησιμοποιείτο ως κύριο όνομα οικισμών αλλά ως χαρακτηρισμός που υποδήλωνε μικρό οικισμό ή τσιφλίκι/αγρόκτημα κοντά σε άλλο μεγάλο. Έτσι πάντοτε ήταν τό πραστεῖον τοῦ/τῆς/τῶν... Μερικά όμως από τα σημερινά χωριά έφεραν και τότε την ονομασία Πραστειόν γιατί από μικρά πραστεῖα που ήσαν κατά τα Βυζαντινά χρόνια, είχαν εξελιχθεί σε μεγαλύτερους οικισμούς, οπότε ο χαρακτηρισμός πραστείον έγινε κύριο όνομα: Πραστειόν.

 

Ο Φλώριος Βουστρώνιος μνημονεύει ένα ακόμη οικισμό με την ονομασία Πραστειόν Κόκκινο (Prastio rosso) που το 1460, κατά την αναδιανομή των φέουδων που έγινε από τον βασιλιά Ιάκωβον Β΄, είχε δοθεί  σε ένα αξιωματούχο Θωμά Μαλατέστα. Άγνωστο για ποιο Πραστειόν επρόκειτο, ίσως για διαλυθέντα οικισμό στην περιοχή των Κοκκινοχωριών.

 

 

Πηγή

Μεγάλη Κυπριακή Εγκυκλοπαίδεια