Τράπεζα Κύπρου & Εφημερίδα Πολίτης

Το Σχέδιο Ενιαίας Αγροτικής Αναπτύξεως Πιτσιλιάς είναι ένα πολύπλευρο αναπτυξιακό έργο που εκτός από τη γεωργική ανάπτυξη περιλαμβάνει βελτιώσεις στους τομείς της υγείας, της παιδείας και του οδικού δικτύου.

 

Το σχέδιο αυτό, που άρχισε το 1978 και συμπληρώθηκε το 1984, είναι το πρώτο του είδους του που εφαρμόστηκε στην Κύπρο. Οι βασικοί του στόχοι ήσαν: α) Η αύξηση του εισοδήματος των χωριών που περιλαμβάνονται στο σχέδιο με σημαντικές παραγωγικές επενδύσεις κυρίως στον γεωργικό και τον οδικό τομέα και β) η βελτίωση των συνθηκών διαβίωσης στην περιοχή με επενδύσεις στον κοινωνικό τομέα και τον τομέα της υγείας.

 

Χωριά που καλύπτονται από το σχέδιο: Το Σχέδιο Ενιαίας Αγροτικής Αναπτύξεως Πιτσιλιάς καλύπτει 49 χωριά με συνολική έκταση 60.200 εκταρίων (450.000 σκαλών). Σ' αυτά περιλαμβάνονται όλα σχεδόν τα χωριά της περιοχής Πιτσιλιάς καθώς και μερικά άλλα στις παρυφές της. Τα χωριά αυτά είναι τα ακόλουθα:

 

Επαρχία Λευκωσίας (22 χωριά)

 

1. Αγία Ειρήνη
2. Αγία Μαρίνα Ξυλιάτου
3. Αληθινού
4. Άλωνα
5. Απλίκι
6. Ασκάς
7. Γούρρι
8. Καμπί
9. Καννάβια
10. Κούρδαλι
11. Λαγουδερά
12. Λαζανιάς
13. Λειβάδια
14. Ξυλιάτος
15. Παλαιχώρι
16. Πλατανιστάσα
17. Πολύστυπος
18. Σαράντι
19. Σπήλια
20. Φαρμακάς
21. Φτερικούδι
22. Φικάρδου

 

Επαρχία Λεμεσού (23)

 

1. Άγιος Θεόδωρος
2. Άγιος Ιωάννης
3. Άγιος Κωνσταντίνος
4. Άγιος Παύλος
5. Αγρίδια
6. Αγρός
7. Αθρακός
8. Ακαπνού
9. Αρακαπάς
10. Διερώνα
11. Δύμες
12. Επταγώνια
13. Ζωοπηγή
14. Καλό Χωριό
15. Κάτω Αμίαντος
16. Κάτω Μύλος
17. Κυπερούντα
18. Λουβαράς
19. Πάνω Αμίαντος
20. Πελέντρι
21. Ποταμίτισσα
22. Συκόπετρα
23. 23. Χαντριά

 

Επαρχία Λάρνακας (4 χωριά)

 

1. Άγιοι Βαβατσινιάς
2. Μελίνη
3. Οδού
4. Ορά

 

Κύρια επιτεύγματα του σχεδίου: Τα κύρια επιτεύγματα του Σχεδίου Ενιαίας Αγροτικής Αναπτύξεως Πιτσιλιάς είναι τα ακόλουθα:

 

1. Αρδευτικά έργα: Στον τομέα των αρδεύσεων κατασκευάστηκαν 100 αρδευτικά έργα που περιλαμβάνουν 2 υδατοφράκτες, 19 δεξαμενές, 28 γεωτρήσεις και 51 μικρά αρδευτικά έργα, με τα οποία εντοπίστηκαν, συνελέγησαν και αξιοποιούνται 6 εκατομμύρια κυβικά μέτρα νερού που αρδεύουν 1.470 εκτάρια (11.000 σκάλες) ορεινής γης. Έτσι αυξήθηκε η αρδευόμενη έκταση κατά 110% σε σχέση με την έκταση που αρδευόταν στην περιοχή του σχεδίου πριν από την εφαρμογή του και ξεπέρασε κατά 32% την έκταση που αρχικά είχε υπολογιστεί να αρδευθεί από το σχέδιο. Τα κυριότερα αρδευτικά έργα που έγιναν στα πλαίσια του σχεδίου είναι τα ακόλουθα:

 

α) Υδατοφράκτης Ξυλιάτου: Ο υδατοφράκτης αυτός, χωρητικότητας 1.250.000 μ³ νερού, αποτελεί το μεγαλύτερο αρδευτικό έργο του σχεδίου. Η κατασκευή του έγινε μεταξύ 1980 και 1982 πάνω στο ρυάκι Λαγουδερά, παραπόταμο του ποταμού Ελιά. Σκοπός του ήταν η άρδευση έκτασης γης 308 εκταρίων (2.300 σκαλών) για την καλλιέργεια λαχανικών, ελιών, εσπεριδοειδών και φυλλοβόλων οπωροφόρων δέντρων. Τα χωριά που ωφελούνται από το φράγμα σε ποσοστό έκτασης γης είναι η Αγία Μαρίνα (28%), τα Χαντριά (25%), ο Ξυλιάτος (20%), η Κυπερούντα (9%), τα Λαγουδερά (5%) και διάφορα άλλα χωριά (13%).

 

β) Τοξωτό φράγμα Αγίων Βαβατσινιάς: Το φράγμα αυτό, χωρητικότητας 53.000 μ³, είναι το μοναδικό στο είδος του στην Κύπρο.

 

γ) Εξωποτάμιες δεξαμενές: Κατασκευάστηκαν 19 χωμάτινες εξωποτάμιες δεξαμενές με επένδυση πλαστικής μεμβράνης, συνολικής χωρητικότητας 1.885.000 μ³ νερού για την άρδευση 493 εκταρίων (3.689 σκαλών) γης (σε συνδυασμό με 4 γεωτρήσεις στα χωριά Πελέντρι, Κάτω Μύλος και Ορά). Οι χωμάτινες δεξαμενές τροφοδοτούνται με νερό από δήμματα εκτροπής που έχουν κατασκευαστεί σε παραπλήσια ποτάμια συστήματα, με σωληναγωγούς που έχουν τοποθετηθεί για τον σκοπό αυτό. Το νερό διοχετεύεται στις δεξαμενές κατά τους χειμερινούς και ανοιξιάτικους μήνες για χρήση κατά τους καλοκαιρινούς μήνες. Έχουν επίσης κατασκευαστεί ισάριθμα αρδευτικά δίκτυα διανομής νερού στις περιοχές που αρδεύονται από το νερό των φραγμάτων, δεξαμενών και γεωτρήσεων, με υδροστόμια άρδευσης στο κάθε ένα από τα αγροτεμάχια. Στον σχετικό πίνακα φαίνονται τα φράγματα και οι χωμάτινες δεξαμενές που κατασκευάστηκαν στα πλαίσια του σχεδίου και οι αρδευόμενες εκτάσεις γης.

 

δ) Γεωτρήσεις: Έγιναν 20 σχέδια γεωτρήσεων, με 24 συνολικά γεωτρήσεις, για την άρδευση μιας έκτασης 478 εκταρίων (3.573 σκαλών). Οι 24 αυτές γεωτρήσεις έγιναν στα χωριά Καλό Χωριό (2), Ποταμίτισσα (2), Αρακαπάς-Σκόλη (2), Άγιος Θεόδωρος (1), Αρακαπάς-Άγκουλος (1), Πολύστυπος (1), Άγιος Κωνσταντίνος (2), Κάτω Αμίαντος (1), Λουβαράς (2), Ζωοπηγή (1), Αγρός (2), Δύμες (1), Συκόπετρα (1), Ασκάς (1), Άλωνα (1),Λαγουδερά (1), Διερώνα (1) και Άγιοι Βαβατσινιάς (1).

 

ε) Βελτίωση υφιστάμενων αρδευτικών έργων: Ένας άλλος αρδευτικός τομέας του σχεδίου είναι η βελτίωση υφιστάμενων αρδευτικών έργων. Για εξοικονόμηση νερού και καλύτερη άρδευση αντικαταστάθηκαν τα αυλάκια (τσιμεντένια ή χωμάτινα) με σωλήνες και έγιναν διάφορες άλλες βελτιώσεις. Τα αρδευτικά έργα που βελτιώθηκαν καλύπτουν έκταση γης 247 εκταρίων (1.850 σκαλών).

 

2. Αντιδιαβρωτικά έργα: Κατασκευάστηκαν αναβαθμίδες σε 1.739 εκτάρια (13.000 σκάλες) ξηρικής γης που αξιοποιήθηκαν κυρίως με αμπέλια, αμυγδαλιές και ελιές.

 

3. Γεωργικές εφαρμογές και δάνεια: Στον Αγρό κτίστηκε κτιριακό συγκρότημα που περιλαμβάνει Κέντρο Γεωργικής Εκπαιδεύσεως, Γραφεία του Τμήματος Γεωργίας, Γραφεία του Τμήματος Κτηνιατρικών Υπηρεσιών και κτηνιατρική κλινική. Σε γεωργούς της Πιτσιλιάς παραχωρήθηκαν επίσης δάνεια για αγορά και εγκατάσταση μονάδων μελισσοκομίας, για αγορά μηχανών αποφλοίωσης αμυγδάλων, για βελτίωση μονάδων μεταποίησης χοιρινού κρέατος, για αγορά γεωργικών μηχανημάτων, καθώς και δάνεια για κεφάλαιο εργασίας, εκτός από τα άλλα δάνεια που παραχωρούνται για τα βελτιωμένα συστήματα άρδευσης και για τα αντιδιαβρωτικά έργα.

 

4. Κοινωνικές επενδύσεις: Στον τομέα των κοινωνικών επενδύσεων κτίστηκε ένα κεντρικό δημοτικό σχολείο που εξυπηρετεί πέντε κοινότητες και βελτιώθηκε η υδατοπρομήθεια 23 χωριών σε τρόπο που όλες οι κοινότητες οι οποίες περιλαμβάνονται στο σχέδιο να έχουν εξασφαλίσει επίπεδα ύδρευσης σύμφωνα με τα διεθνή κριτήρια. Εξάλλου διανοίχτηκαν 500 χιλιόμετρα αγροτικοί δρόμοι και ασφαλτοστρώθηκαν 38 χιλιόμετρα δρόμοι μεταξύ των χωριών που περιλαμβάνονται στο σχέδιο.

 

5. Υγεία: Σημαντικές βελτιώσεις έγιναν και στον τομέα της υγείας με τη μετατροπή του σανατορίου Κυπερούντας σε πλήρες νοσοκομείο, την επέκταση του υγιειονομικού κέντρου του Αγρού και τη βελτίωση των υγιειονομικών κέντρων Παλαιχωρίου, Καλού Χωριού, Πελεντρίου και Κάτω Αμιάντου.

 

6. Αναδασμός: Εφαρμόστηκε αναδασμός στις πιο κάτω έξι περιοχές που αρδεύονται στα πλαίσια του Σχεδίου Πιτσιλιάς:

 

1. Σχέδιο Πελεντρίου (71 εκτάρια)
2. Σχέδιο Ποταμίτισσας (29 εκτάρια)
3. Σχέδιο Καλού Χωριού (56 εκτάρια)
4. Σχέδιο Λουβαρά (33 εκτάρια)
5. Σχέδιο Ξυλιάτου (210 εκτάρια)
6. Σχέδιο Αγίας Μαρίνας Ξυλιάτου (70 εκτάρια)

 

Δαπάνες του Σχεδίου Πιτσιλιάς κατά τομέα: Το Σχέδιο Ενιαίας Αγροτικής Αναπτύξεως Πιτσιλιάς, το οποίο συμπληρώθηκε τον Απρίλιο του 1984, στοίχισε συνολικά £10.678.000. Το σχέδιο χρηματοδότησε η Διεθνής Τράπεζα με ποσό 10 εκατομμυρίων δολαρίων. Από το συνολικό ποσό που επενδύθηκε, το 88% δαπανήθηκε για παραγωγικά έργα και κυρίως αρδευτικά, το 10% για έργα κοινής ωφελείας όπως υδατοπρομήθειας χωριών και για τους τομείς της παιδείας και της υγείας, και 2% για θεσμικά μέτρα, όπως η ενίσχυση των υπηρεσιών των Τμημάτων Γεωργίας και Κτηνιατρικών Υπηρεσιών, της γεωργικής έρευνας κ.α. Συνοπτική παρουσίαση των τομέων και δαπανών του σχεδίου παρουσιάζονται στον πίνακα.