Από μορφολογικής απόψεως, το τοπίο της Πιτσιλιάς χαρακτηρίζεται από ορεινή τραχιά και διαμελισμένη τοπογραφία με ψηλές βουνοκορφές, που το ύψος τους ξεπερνά σε αρκετές περιπτώσεις τα 1.000 μέτρα. Στο μέσο περίπου της περιοχής βρίσκεται η κορυφογραμμή που περιλαμβάνει τις βουνοκορφές Μούττη του Σπήλιου (1.372 μέτρα), Μαδαρή (1.536 μέτρα), Αδελφοί (1.612 μέτρα), Πλατύς (1.420 μέτρα), Παπούτσα (1.554 μέτρα) και Σταυρόπευκος (1.234 μέτρα). Η κορυφογραμμή αυτή δεν είναι μόνο το διοικητικό σύνορο των επαρχιών Λευκωσίας και Λεμεσού, στις οποίες εμπίπτει και το μεγαλύτερο τμήμα της Πιτσιλιάς, αλλά και ο υδροκρίτης απ’ όπου πηγάζουν αρκετοί μεγάλοι ποταμοί.
Τα διάφορα πυριγενή πετρώματα της Πιτσιλιάς αντιδρούν διαφορετικά στους διαβρωτικούς παράγοντες, με αποτέλεσμα τη δημιουργία ενός ποικιλόμορφου τοπίου. Οι σερπεντινίτες αποσαθρώνονται σχετικά εύκολα και δημιουργούν ομαλές πλαγιές και αποστρογγυλωμένες κορφές. Άλλα πετρώματα είναι πιο ανθεκτικά στη διάβρωση (διαβάσες) και δημιουργούν τραχύ και άγριο τοπίο με βαθιές στενές κοιλάδες που οι πλευρές τους είναι απότομες. Εξάλλου οι γάββροι, που χαρακτηρίζονται από μεγάλους κρυστάλλους, δημιουργούν ανώμαλη αλλά σχετικά ήπια τοπογραφία ενώ οι λάβες, που είναι σχετικά μαλακά πετρώματα, αποσαθρώνονται εύκολα και δημιουργούν αποστρογγυλωμένες κορφές.
Στην περιοχή της Πιτσιλιάς αφθονούν τα ρήγματα, το πιο εντυπωσιακό από τα οποία είναι το ρήγμα Καλού Χωριού-Αρακαπά-Επταγώνιας-Ακαπνού. Τα ποτάμια συστήματα είναι συνήθως δενδροειδούς τύπου και οι ποταμοί διατηρούν τη ροή τους στη μεγαλύτερη διάρκεια του χρόνου.
Στην Πιτσιλιά βρίσκονται μερικά από τα ψηλότερα χωριά του Τροόδους. Το ψηλότερο χωριό της Πιτσιλιάς είναι τα Χαντριά (1.200 μέτρα), που είναι το τρίτο ψηλότερο χωριό της Κύπρου μετά τα χωριά Πρόδρομος (1.380 μέτρα) και Πάνω Αμίαντος (1.360 μέτρα). Τα έντεκα ψηλότερα χωριά της Πιτσιλιάς, που έχουν ύψος 1.000 μέτρα και άνω, είναι τα ακόλουθα:
Χωριό | Υψόμετρο (μέτρα) |
---|---|
01. Χαντριά | 1.200 |
02. Κυπερούντα | 1.130 |
03. Αγρίδια | 1.100 |
04. Πολύστυπος | 1.080 |
05. Σαράντι | 1.060 |
06. Σπήλια | 1.060 |
07. Άλωνα | 1.060 |
08. Άγιος Θεόδωρος | 1.010 |
09. Αγρός | 1.000 |
10. Λαγουδερά | 1.000 |
11. Λειβάδια | 1.000 |