Τράπεζα Κύπρου & Εφημερίδα Πολίτης

Η πεδιάδα της Πόλης της Χρυσοχούς ή Πόλης, θεωρείται σαν χαρακτηριστικό παράδειγμα τεκτονικής τάφρου ή τάφρου εγκατακρήμνισης.

Η τάφρος, που χωρίζει το κυρίως Οφιολιθικό Σύμπλεγμα του Τροόδους στα ανατολικά από τη χερσόνησο του Ακάμα στα δυτικά, δημιουργήθηκε κατά τη διάρκεια των μεγάλων τεκτονικών διαταραχών του Ανωτέρου Μειοκαίνου (πριν από 10 περίπου εκατομμύρια χρόνια) από σύστημα κλιμακωτών ρηγμάτων που κλίνουν προς το κέντρο. Το κέντρο ή άξονας της τάφρου κατέχεται σήμερα από τον ποταμό της Χρυσοχούς.

Η τάφρος έχει κατεύθυνση Βορράς-Νότος και εκτείνεται από την ακτή προς νότον περί τα 30 χιλιόμετρα. Γεωφυσικά στοιχεία όμως δείχνουν ότι η τάφρος επεκτείνεται επίσης προς βορράν κάτω από τη θάλασσα. Το πλάτος της τάφρου κυμαίνεται μεταξύ 6 και 12 χιλιομέτρων.

Οι πλευρές της τάφρου κατέχονται από σχηματισμούς της ιζηματογενούς σειράς του Τροόδους των οποίων η ηλικία είναι προ-πλειοκαινική, καθώς και πετρώματα του Συμπλέγματος των Μαμωνιών. Ειδικότερα η ανατολική πλευρά αποτελείται από μπεντονιτικούς αργίλλους και ηφαιστειοκλαστικούς ψαμμίτες του Σχηματισμού της Κανναβιούς, κρητίδες και μάργες των Σχηματισμών Λευκάρων και Πάχνας και υφαλογενείς ασβεστόλιθους της Τέρρας και της Κορωνιάς. Στη δυτική πλευρά, πλην των πιο πάνω σχηματισμών, εμφανίζονται τεράστια κοιτάσματα γύψου και διάφοροι τύποι πετρωμάτων του Συμπλέγματος των Μαμωνιών. Τα κοιτάσματα γύψου επεκτείνονται προς νότον και καλύπτουν ολόκληρη την περιοχή που εκτείνεται από το Πολέμι μέχρι την Αμαργέτη και την Ελεδιό.

Αντίθετα η κεντρική περιοχή της τάφρου, που εντοπίζεται κατά μήκος της κοιλάδας της Χρυσοχούς, κατέχεται από μάργες και ασβεστολιθικούς ψαμμίτες πλειοκαινικής και πλειστοκαινικής ηλικίας (Σχηματισμοί Λευκωσίας και Αθαλάσσας) πάχους 100 και πλέον μέτρων. Προς το βόρειο τμήμα της κοιλάδας οι πιο πάνω σχηματισμοί καλύπτονται από πετρώματα των θαλάσσιων αναβαθμίδων όπως ασβεστολιθικούς ψαμμίτες, άμμο και κροκαλοπαγή. Τέλος, μέρος των νεότερων αυτών σχηματισμών καθώς και μέρος των αρχαιοτέρων, καλύπτονται από λεπτό σχετικά στρώμα αλλουβιακών αποθέσεων του ποταμού της Χρυσοχούς. Το ολικό πάχος των ιζημάτων στο κέντρο της κοιλάδας υπολογίζεται ότι υπερβαίνει τα 1.000 μέτρα.

Τα πετρώματα των πλειστοκαινικών σχηματισμών Αθαλάσσας και θαλάσσιων αναβαθμίδων που αποτελούν βασικούς σχηματισμούς των παράκτιων πεδιάδων της Κύπρου, είναι χαρακτηριστικά πετρώματα αβαθών θαλασσών. Η περίοδος ανύψωσής τους πάνω από την επιφάνεια της θάλασσας, σύμφωνα με τη γεωλογική ηλικία τους που καθορίζεται από χαρακτηριστικά απολιθώματα, είναι το Ανώτερο Πλειστόκαινο, δηλαδή πριν από 10.000-50.000 χρόνια. Η ανάδυσή τους είναι αποτέλεσμα της δραστικής ανύψωσης του Τροόδους που, όπως αναφέρεται πιο πάνω (πεδιάδα Μεσαορίας), σημειώθηκε κατά την περίοδο του Πλειστοκαίνου.