Τράπεζα Κύπρου & Εφημερίδα Πολίτης

Η επαρχία της Πάφου γνώρισε συνεχή πληθυσμιακή αύξηση από το 1881 μέχρι το 1960. Στη συνέχεια η ύπαιθρός της επλήγη από την αστυφιλία και οι κάτοικοί της εμφανίζονται μειωμένοι στην απογραφή πληθυσμού του 1973. Μετά την τουρκική εισβολή του 1974, η επαρχία γνώρισε αισθητή πληθυσμιακή μείωση σαν αποτέλεσμα της μετακίνησης των Τουρκοκυπρίων κατοίκων της στο κατεχόμενο τμήμα του νησιού.

 

Αναλυτικά, και σύμφωνα με τις επίσημες απογραφές πληθυσμού, η εικόνα που παρουσίασε η επαρχία της Πάφου έχει ως εξής:

 

Χρονολογία	Κάτοικοι
1881	28.424
1891	31.674
1901	35.205
1911	38.508
1921	42.330
1931	43.769
1946	53.891
1960	58.159
1973	57.065
1976	46.633
1982	45.645
1992	52. 572
2001	66.364

 

Η επαρχία της Πάφου το 1973 είχε πληθυσμό 57.065 κατοίκων, που αντιπροσώπευαν το 9% ολόκληρου του πληθυσμού της Κύπρου που ήταν 631.778. Οι Ελληνοκύπριοι κάτοικοι της επαρχίας ανέρχονταν στους 42.003 έναντι 15.000 Τουρκοκυπρίων και 62 άλλων εθνικοτήτων. Το ποσοστό των Τουρκοκυπρίων ήταν 26,3% σε σύγκριση με 18,4% για ολόκληρη την Κύπρο. Από τους 57.065 κατοίκους της επαρχίας οι 48.081 ζούσαν στην ύπαιθρο, οι δε υπόλοιποι 8.984 αποτελούσαν τον αστικό πληθυσμό που κατοικούσε στην πόλη της Πάφου. Ο αστικός πληθυσμός αποτελείτο κατά 77,5% (6.963 άτομα) από Ελληνοκυπρίους, κατά 22,3% (2.000 άτομα) από Τουρκοκυπρίους και κατά 0,2% (21 άτομα) από άλλες εθνικότητες. Ο αγροτικός πληθυσμός απετελείτο κατά 72,9% (35.040 άτομα) από Ελληνοκυπρίους, κατά 27% (13.000 άτομα) από Τουρκοκυπρίους και κατά 0,1% (41 άτομα) από άλλες εθνικότητες.

 

Από τους 132 οικισμούς που κάλυψε η απογραφή πληθυσμού του 1960, οι 78 (59,1%) είναι αμιγείς ελληνοκυπριακοί, οι 37 (28%) αμιγείς τουρκοκυπριακοί και οι 17 (12,9%) μεικτοί οικισμοί.

 

Οι αμιγείς ελληνοκυπριακοί οικισμοί είναι οι ακόλουθοι: Αγία Μαρίνα (Κελοκεδάρων), Αγία Μαρίνα (Χρυσοχούς), Αγία Μαρινούδα, Άγιος Δημητριανός, Άγιος Μερκούριος, Άγιος Φώτιος, Αμαργέτη, Αναβαργός, Αναρίτα, Αργάκα, Αρμίνου, Άρμου, Γιόλου, Γουδί, Δρούσια, Δρύμου, Δρυνιά, Ελεδιό, Έμπα, Επισκοπή, Θελέτρα, Ίνια, Κάθικας, Καλλέπεια, Κανναβιού, Κάτω Ακουρδάλια, Κάτω Αρχιμανδρίτα, Κέδαρες, Κελοκέδαρα, Κινούσα, Κισσόνεργα, Κοίλη, Κοιλίνια, Κονιά, Κρίτου Μαρόττου, Λάσα, Λεμώνα, Λετύμπου, Λυσός, Μαμώνια, Μαραθούντα, Μελαμιού, Μέσανα, Μέσα Χωριό, Μεσόγη, Μηλιά, Μηλιού, Μούσερε, Νατά, Νέα Δήμματα, Νέο Χωριό, Νικόκλεια, Παλιάμπελα, Παναγιά, Πάνω Ακουρδάλια, Πέγεια, Πενταλιά, Περιστερώνα, Πολέμι, Πραιτώρι, Πωμός, Σαλαμιού, Σίμου, Σκούλλη, Στατός, Στενή, Στρουμπί, Τάλα, Τραχυπέδουλα, Τριμιθούσα (Πάφου), Τσάδα, Φιλούσα (Κελοκεδάρων), Φιλούσα (Χρυσοχούς), Φύτη, Χλώρακα, Χολέτρια, Χόλη και Ψάθι.

 

Οι αμιγείς τουρκοκυπριακοί οικισμοί είναι οι ακόλουθοι:

 

Άγιος Γεώργιος, Άγιος Ιωάννης, Αναδιού, Ανδρολίκου, Αξύλου, Βρέτσια, Γιααλιά, Ευρέτου, Ζαχαριά, Ιστιντζιόν, Καραμούλληδες, Κάτω Αρόδες, Κιδάσι, Κολώνη, Κούρδακα, Λαπηθιού, Λέμπα, Λουκρούνου, Μακούντα, Μαμούνταλη, Μαντριά, Μάρωνας, Μελάδεια, Μελάνδρα, Πελαθούσα, Πιταργού, Πραστειόν, Σαραμά, Σουσκιού, Σταυροκόννου, Τέρρα, Τριμιθούσα (Χρυσοχούς), Φάλεια, Φάσλι, Φασούλα, Φοίνικας και Χρυσοχού.

 

Οι μεικτοί οικισμοί είναι οι ακόλουθοι: Αγία Βαρβάρα, Άγιος Ισίδωρος, Άγιος Νικόλαος, Ακουρσός, Ασπρογιά, Αχέλεια, Γαλαταριά, Γεροσκήπου, Κούκλια, Κρίτου Τέρρα, Πάφος (πόλη), Πάνω Αρχιμανδρίτα, Πάνω Αρόδες, Πόλη, Προδρόμι, Τίμη και Χούλου.

 

Μετά την τουρκική εισβολή του 1974 η πόλη και η επαρχία της Πάφου δέχτηκαν αριθμό Ελληνοκυπρίων εκτοπισμένων από διάφορες περιοχές της κατεχόμενης Κύπρου. Στην περιοχή της επαρχίας δημιουργήθηκαν οι ακόλουθοι κυβερνητικοί οικισμοί αυτοστέγασης προσφύγων:

 

Κυβερνητικοί οικισμοί στέγασης προσφύγων

 

1. Μούτταλλος με 90 οικιστικές μονάδες
2. Κολώνη με 20 οικιστικές μονάδες
3. Κινύρας II (Πάφος) με 26 οικιστικές μονάδες
4. Προδρόμι με 18 οικιστικές μονάδες
5. Μαντριά με 20 οικιστικές μονάδες
6. Αξιοθέα (Πάφος) με 28 οικιστικές μονάδες
7. Κούκλια με 24 οικιστικές μονάδες
8. Χρυσοχού με 10 οικιστικές μονάδες

 

Συνοικισμοί αυτοστέγασης σε κυβερνητική γη

 

1. Τίμη — περιοχές Α και Β με σύνολο 114 οικοπέδων
2. Μαντριά — περιοχές Α και Β με σύνολο 24 οικοπέδων
3. Λέμπα — περιοχές Α και Β με σύνολο 37 οικοπέδων
4. Προδρόμι — περιοχή Α με 22 οικόπεδα
5. Γεροσκήπου — περιοχές Α και Β με σύνολο 34 οικοπέδων

 

Συνολικά στην επαρχία Πάφου δημιουργήθηκαν μέχρι τις 31.12.1988, οκτώ κυβερνητικοί προσφυγικοί οικισμοί με 236 οικιστικές μονάδες και 5 συνοικισμοί αυτοστέγασης προσφύγων σε κυβερνητική γη με σύνολο 231 οικοπέδων.

 

Το 1982 ο ελληνοκυπριακός πληθυσμός της επαρχίας Πάφου, μαζί με τους Ελληνοκυπρίους πρόσφυγες που εγκαταστάθηκαν σ' αυτή, ανερχόταν στους 45.645 κατοίκους από το σύνολο των 512.098 κατοίκων ολόκληρης της ελεύθερης περιοχής της Κύπρου, αντιπροσώπευαν δηλαδή ποσοστό 8,9%. Από τους 45.645 κατοίκους οι 32.521 ζούσαν στην ύπαιθρο, οι δε υπόλοιποι 13.124 κάτοικοι αποτελούσαν τον αστικό πληθυσμό που κατοικούσε στην πόλη της Πάφου.

 

Ο τουρκοκυπριακός πληθυσμός της πόλης και επαρχίας Πάφου την εγκατέλειψε νωρίς το 1975 και, σύμφωνα προς οδηγίες της εξτρεμιστικής του ηγεσίας, μετακινήθηκε στο τμήμα της Κύπρου που κατέχεται από τα τουρκικά στρατεύματα εισβολής. Για τον λόγο αυτό φαίνεται ότι ο συνολικός πληθυσμός της επαρχίας, που το 1973 ήταν 57.065 κάτοικοι, μειώθηκε το 1976 σε 46.633 κατοίκους.

 

Αυξομειώσεις πληθυσμού μεταξύ 1960 και 1973: Ο συνολικός πληθυσμός της επαρχίας Πάφου μειώθηκε κατά 1,9% μεταξύ των απογραφών πληθυσμού του 1960 και του 1973. Η μείωση αυτή οφείλεται στην αστυφιλία και την αποδημία που έπληξε τα περισσότερα χωριά της επαρχίας. Από τους 132 οικισμούς της επαρχίας Πάφου, οι 85 γνώρισαν πληθυσμιακή μείωση μεταξύ των δυο απογραφών πληθυσμού. Αυξήσεις πληθυσμού σημειώθηκαν στα περισσότερα αμιγή τουρκοκυπριακά χωριά, γιατί από το 1964 μέχρι το 1970 διαμορφώθηκαν οι τουρκοκυπριακοί θύλακοι με σύμπτυξη των Τουρκοκυπρίων ύστερα από οδηγίες της εξτρεμιστικής ηγεσίας τους. Μεγάλες αυξήσεις πληθυσμού σημειώθηκαν στα αμιγή τουρκοκυπριακά χωριά Μαντριά (55%), Ευρέτου (32%), Σαραμά (31,5%), Μαμούνταλη (31,4%), Καραμούλληδες (31,3%), Μελάδεια (31,3%), Ιστιντζιόν (31%), Τέρρα (30,5%), Φάσλι (30,3%), Ζαχαριά (30,3%), Αναδιού (30%), Άγιος Ιωάννης (30%), Λαπηθιού (30%), Φάλια (30%), Χρυσοχού (29,9%), Φοίνικας (29,8%), Αξύλου (29,5%), Κάτω Αρόδες (29,4%), Σουσκιού (29,4%), Πελαθούσα (29,3%), Ανδρολίκου (29,3%), Άγιος Γεώργιος (29%), Βρέτσια (29%), Γιαλιά (28,9%), Σταυροκόννου (28,5%), Κιδάσι (28,3%), Τριμιθούσα Χρυσοχούς (28,4%), Φασούλα (27,6%) και Μάρωνας (26,8%).

 

Μελετώντας τους υπόλοιπους οικισμούς της επαρχίας, αξιόλογη πληθυσμιακή αύξηση σημειώθηκε στα χωριά Ακουρσός (70,1%), Άγιος Νικόλαος (27,3%), Αργάκα (22,5%) και Αγία Μαρίνα Χρυσοχούς (21,3%).

 

Μεγάλη πληθυσμιακή μείωση συνέβη στα μεικτά χωριά Ασπρογιά (-46,4%), Αγία Βαρβάρα (-48,9%), Προδρόμι (-41,5%), Κρίτου Τέρρα (-34%), Χούλου (-30,4%), Γαλαταριά (-28,8%) και Πάνω Αρχιμανδρίτα, λόγω της μετακίνησης των περισσοτέρων Τουρκοκυπρίων κατοίκων τους σε διάφορα γειτονικά αμιγή τουρκοκυπριακά ή και μεγάλα μεικτά χωριά στο πλαίσιο οδηγιών της Άγκυρας για δημιουργία στο νησί ισχυρών τουρκοκυπριακών θυλάκων. Σημαντική πληθυσμιακή μείωση γνώρισαν επίσης μερικά άλλα χωριά λόγω της έντονης αστυφιλίας και αποδημίας που άρχισε να αναπτύσσεται. Τέτοια χωριά είναι τα Μαμώνια (-54,7%), η Αγία Μαρίνα Κελοκεδάρων (-42,3%), η Ελεδιό (-37,6%), το Γουδί (-36,8%), τα Παλιάμπελα (-34,1%), το Πραιτώρι (-33,4%), η Αγία Μαρινούδα (-32,7%), η Λυσός (-30,8%), η Αρμίνου (-29,6%) και η Αρμού (-27,9%).

 

Οι μεγαλύτεροι οικισμοί της επαρχίας το 1973: Οι μεγαλύτεροι οικισμοί της επαρχίας κατά το 1973 ήταν:

 

#	Περιοχή	Αριθμός Κατοίκων
01.	Πάφος (πόλη)	8.984
02.	Γεροσκήπου	2.2024
03.	Πόλη	1.461
04.	Πέγεια	1.344
05.	Χλώρακα	1.320
06.	Έμπα	1.168
07.	Κούκλια	1.110
08.	Παναγιά	1.019
09.	Άγιος Ιωάννης	1.065
10.	Τσάδα	909
11.	Πολέμι	833
12.	Σταυροκόννου	806
13.	Γιαλιά	790
14.	Σαλαμιού	770
15.	Κελοκέδαρα	747
16.	Λετύμπου	739
17.	Κισσόνεργα	734
18.	Στρουμπί	689
19.	Κάθικας	681
20.	Αργάκα	669

 

Αυξομειώσεις πληθυσμού μεταξύ 1973 και 1982: Μετά την τουρκική εισβολή του 1974 η πληθυσμιακή κατάσταση στην επαρχία Πάφου άλλαξε με τη μετακίνηση των Τουρκοκυπρίων κατοίκων της στις κατεχόμενες από τους Τούρκους εισβολείς περιοχές του νησιού και την εγκατάσταση στην πόλη και επαρχία σχετικά μεγάλου αριθμού Ελληνοκυπρίων προσφύγων. Οικισμοί που δέχτηκαν μεγάλο αριθμό Ελληνοκυπρίων εκτοπισμένων γνώρισαν αξιόλογη πληθυσμιακή αύξηση μεταξύ των απογραφών πληθυσμού των ετών 1973 και 1982. Τέτοιοι οικισμοί είναι η πόλη της Πάφου (46,1% αύξηση), η Γεροσκήπου (30,1%) και η Κολώνη (32,1%).

 

Πληθυσμιακή μείωση σημειώθηκε στους περισσότερους οικισμούς της επαρχίας (σε 109 από τους 126 που κάλυψε η απογραφή πληθυσμού του 1982). Εκτός από τα αμιγή τουρκοκυπριακά χωριά μεγάλη μείωση πληθυσμού γνώρισαν και αρκετά μεικτά χωριά, στα οποία μετά τη μετακίνηση των Τουρκοκυπρίων κατοίκων τους δεν εγκαταστάθηκαν Ελληνοκύπριοι πρόσφυγες ή εγκαταστάθηκαν ελάχιστοι. Τέτοια μεικτά χωριά είναι ο Άγιος Ιωάννης (-89,8%), η Ακουρσός (-86,7%), ο Άγιος Νικόλαος (-73,3%), η Αγία Βαρβάρα (-56,4%), οι Πάνω Αρόδες (-52,7%), η Ασπρογιά (-44%), τα Κούκλια (-38,5%), η Γαλαταριά (-34,6%) και η Πόλη (-31,6%). Πληθυσμιακή μείωση σημειώθηκε επίσης στα περισσότερα αμιγή ελληνοκυπριακά χωριά της επαρχίας, εξαιτίας της συνεχιζόμενης αστυφιλίας και αποδημίας. Περισσότερο μειώθηκε ο πληθυσμός στα χωριά Μούσερε (-90%), Πραιτώρι (-50,9%), Πενταλιά (-45,4%), Μέσανα (-43,6%), Σαλαμιού (-40,6%), Φύτη (-39,9%), Αρμίνου (-39,8%), Κινούσα (-37,1%), Λάσα (-37%), Ελεδιό (-37%), Κοιλίνια (-35,8%), Μαραθούντα (-35,3%), Νέο Χωριό (-34,6%), Πάνω Ακουρδάλια (-34,4%), Αγία Μαρίνα Κελοκεδάρων (-41,1%), Κελοκέδαρα (-34%), Σκούλλη (-34%), Δρύμου (-33,9%), Κέδαρες (-31,7%) και Κρίτου Μαρόττου (-30,8%).

 

Οι μεγαλύτεροι οικισμοί της επαρχίας το 1982: Με βάση την επίσημη απογραφή πληθυσμού του 1982 οι είκοσι μεγαλύτεροι σε πληθυσμό οικισμοί της επαρχίας Πάφου ήταν:

 

#	Περιοχή	Αριθμός Κατοίκων
01.	Πάφος (πόλη)	13.124
02.	Γεροσκήπου	2.634
03.	Χλώρακα	1.470
04.	Έμπα	1.175
05.	Πόλη	1.000
06.	Παναγιά	833
07.	Τσάδα	815
08.	Κισσόνεργα	809
09.	Μεσόγη	752
10.	Πολέμι	726
11.	Κούκλια	683
12.	Γιόλου	647
13.	Αργάκα	639
14.	Στρουμπί	629
15.	Τίμη	622
16.	Αγία Μαρίνα (Χρυσοχούς)	579
17.	Λετύμπου	567
18.	Πωμός	543
19.	Κάθικας	515
20.	Κελοκέδαρα	493

 

Κατανομή πληθυσμού: Οι 126 οικισμοί της επαρχίας Πάφου που περιλαμβάνονται στην επίσημη απογραφή πληθυσμού του 1982, θα μπορούσαν να καταταγούν στις ακόλουθες πέντε βασικές υποδιαιρέσεις με κριτήριο το μέγεθος του πληθυσμού:

 

Κάτοικοι	Αριθμός Οικισμών
Μέχρι 100	52
101-200	27
201-500	28
501-1.000	15
1.001 και άνω	4
Σύνολο:	126

 

 

Πηγή

Μεγάλη Κυπριακή Εγκυκλοπαίδεια