Τράπεζα Κύπρου & Εφημερίδα Πολίτης

Βρίσκεται μισό περίπου χιλιόμετρο στ' ανατολικά της Κοφίνου. Ανήκει στον τύπο του μονόκλιτου με τρούλλο, με επιμηκυσμένες την ανατολική και τη δυτική καμάρα. Η εκκλησία έχει εσωτερικές διαστάσεις 15X3 μ., με μέγιστο πλάτος στο κεντρικό τμήμα 5 μ. περίπου. Η αψίδα είναι ημικυκλική τόσο εσωτερικά όσο και εξωτερικά. Έχει χορδή 2 μ. και βέλος 1 μ. Η εκκλησία έχει δυο θύρες, μια στο μέσο του νότιου και μια στο μέσο του δυτικού τοίχου. Ο τρούλλος έχει 4 μικρά παράθυρα. Στο πάνω μέρος του δυτικού τοίχου υπάρχει μικρό δίλοβο παράθυρο.   Άλλο μικρό δίλοβο παράθυρο υπάρχει στον βόρειο τοίχο. Στο κέντρο του ημικυκλικού τοίχου της αψίδας υπάρχει στενό παράθυρο. Η εκκλησία κτίσθηκε στις αρχές του 12ου αιώνα.

Αρχικά η εκκλησία ήταν ολόκληρη διακοσμημένη με τοιχογραφίες. Η καταστροφή όμως της ανατολικής και της δυτικής καμάρας και η μακροχρόνια εγκατάλειψη είχαν σαν αποτέλεσμα την καταστροφή των περισσοτέρων τοιχογραφιών. Σήμερα σώζονται τοιχογραφίες στο κεντρικό τμήμα της εκκλησίας: στα δυο μεγάλα τυφλά τόξα που στηρίζουν από τα βόρεια και τα νότια τον τρούλλο, και στα τυφλά τόξα του δυτικού τμήματος της εκκλησίας. Οι τοιχογραφίες είναι τριών εποχών. Οι αρχαιότερες από αυτές είναι αρκετά φθαρμένες.

Στην πρώτη φάση της διακόσμησης της εκκλησίας ανήκουν οι τοιχογραφίες της αγίας Μαρίνας και της αγίας Αναστασίας της Φαρμακολύτριας στον νότιο τοίχο δυτικά της νότιας εισόδου. Στο ίδιο στρώμα και στον νότιο τοίχο ανήκουν και οι τοιχογραφίες του αγίου Μάμα όρθιου και της αγίας Κυριακής με λώρο στον οποίο εικονίζονται σε στηθάρια οι ημέρες της Αγίας Εβδομάδος. Κατά συνέπεια πρόκειται για προσωποποίηση της ημέρας της αγίας Κυριακής, δηλαδή της Κυριακής του Πάσχα. Στο εσωρράχιο του νότιου τόξου, στο αρχικό στρώμα, υπήρχαν άγιοι σε προτομή.

Στο τύμπανο του δεύτερου, από τα δυτικά, τυφλού τόξου του βόρειου τοίχου σώζεται τμήμα από τοιχογραφία της Κοιμήσεως της Θεοτόκου που ανήκει στο αρχικό στρώμα. Πάνω από το αρχικό αυτό στρώμα είχε επαναζωγραφιστεί η Κοίμηση της Θεοτόκου σε μεταγενέστερη εποχή, πιθανότατα στα τέλη του 14ου αιώνα. Στο τύμπανο του πρώτου από τα δυτικά τυφλού τόξου του βόρειου τοίχου σώζεται, αρκετά φθαρμένη, τοιχογραφία έφιππου αγίου Θεοδώρου.

Στο τύμπανο του δεύτερου από τα δυτικά τυφλού τόξου του νότιου τοίχου σώζονται μεγάλα τμήματα από τοιχογραφία της Υπαπαντής που ανήκει στο αρχικό στρώμα. Πάνω από το αρχικό στρώμα υπάρχουν υπολείμματα νεότερου στρώματος με τοιχογραφία της Υπαπαντής. Στο πρώτο από τα δυτικά τυφλό τόξο του νότιου τοίχου υπάρχουν υπολείμματα τοιχογραφίας του αγίου Γεωργίου καβαλλάρη (μόνο τμήματα των ποδιών του άσπρου αλόγου και της «θάλασσας με τα ψάρια», που συναντούμε και σ' άλλες τοιχογραφίες και φορητές εικόνες από τις αρχές του 13ου αιώνα και ύστερα). Οι τοιχογραφίες αυτές ανήκουν στον 12ο αιώνα.

Στο τύμπανο του μεγάλου κεντρικού τυφλού τόξου του βόρειου τοίχου υπάρχει τοιχογραφία του αρχαγγέλου Μιχαήλ σε υπερφυσικό μέγεθος. Η τοιχογραφία αυτή επιζωγραφίσθηκε τον 14ο αιώνα, όταν ζωγραφίσθηκαν οι τοιχογραφίες του εσωρραχίου του βόρειου τυφλού τόξου. Στο εσωρράχιο είναι ζωγραφισμένοι δυο άγγελοι και η Σύναξη των Αρχαγγέλων, και το εν Χώναις θαύμα του αρχαγγέλου Μιχαήλ. Οι τοιχογραφίες αυτές μπορούν να χρονολογηθούν στον 14ο αιώνα.

Στο εσωρράχιο του κεντρικού τυφλού τόξου του νότιου τοίχου ζωγραφίσθηκαν τον 16ο αιώνα οι άγιοι Κοσμάς και Δαμιανός, και ο Ευαγγελισμός της Θεοτόκου. Τότε ζωγραφίσθηκε και ο Πρόδρομος στην παραστάδα μεταξύ των δυο δυτικών τυφλών τόξων του βόρειου τοίχου. Οι τελευταίες αυτές τοιχογραφίες είναι μάλλον απλοϊκές και κατώτερης ποιότητας από άλλες τοιχογραφίες του 16ου αιώνα στην Κύπρο.

Η εκκλησία είχε κτιστεί στην τοποθεσία όπου προϋπήρξε πολύ αρχαιότερος ναός. Συγκεκριμένα, στο χώρο της έγινε ανασκαφή το 2011-2012, οπότε βρέθηκαν κατάλοιπα παλαιοχριστιανικής βασιλικής.