Πενταδάκτυλος οροσειρά
Υδρολογία
Επιφανειακοί υδάτινοι πόροι
α) Ποταμοί: Από την κορυφογραμμή του Πενταδάκτυλου πηγάζουν αρκετά ρυάκια και μικροί ποταμοί που είτε χύνονται στη θάλασσα της Κερύνειας στα βόρεια, είτε διασχίζουν την κεντρική πεδιάδα και χύνονται στους κόλπους της Μόρφου και της Αμμοχώστου ή ακόμη ενώνονται με άλλους κύριους ποταμούς.
Τα κυριότερα ρυάκια που χύνονται στη θάλασσα της Κερύνειας είναι, από τα ανατολικά προς τα δυτικά, η Διπλαρκάκα, το Αργάκι των Τενιών, ο Χαλκοπόταμος, το Αργάκι των Καραβιών, ο Καταρράκτης, η Κηπιά, η Μαυρολίμνη, η Καμάρα, ο Παλαιόμυλος και το Πορνέτι. Στον κόλπο της Μόρφου χύνονται το Αργάκι του Παλαιοκάστρου και ο ποταμός Αλουπός, του οποίου το ακραίο δυτικό τμήμα ρέει κατά μήκος του συνόρου των επαρχιών Λευκωσίας-Κερύνειας. Μερικά ρυάκια, όπως ο Κάστρος, ο Χάραγγας, ο Γεροπόταμος, ο Άγιος Σάββας, ο Καλαμούλης κ.α., πηγάζουν από την οροσειρά και χύνονται στον κόλπο της Αμμοχώστου. Επίσης άλλα ρυάκια διασχίζουν την κεντρική πεδιάδα και ενώνονται με άλλους κύριους ποταμούς. Μεταξύ των ρυακιών αυτών είναι ο Αλμυρός, ο Κρυός και το Αργάκι του Βλού που ενώνονται με τον Πηδιά, και το ρυάκι Στενόματα που ενώνεται με τον Οβγό. Γενικά τα ρυάκια και τα ποτάμια που πηγάζουν από τον Πενταδάκτυλο είναι μικρά και ξερά τους περισσότερους μήνες του χρόνου, εκτός από μερικούς χειμερινούς μήνες.
β) Πηγές: Στην οροσειρά του Πενταδάκτυλου βρίσκονται οι μεγαλύτερες πηγές της Κύπρου. Αυτές είναι: (1) το κεφαλόβρυσον της Κυθρέας, με μέση ημερήσια απόδοση 13.000 κυβικά μέτρα (1945-1971), (2) το κεφαλόβρυσον της Λαπήθου, με μέση ημερήσια απόδοση 3.500 κυβικά μέτρα (1955-1971) και (3) το κεφαλόβρυσον του Καραβά, με μέση ημερήσια απόδοση 2.850 κυβικά μέτρα (1957-1971).
Άλλες αξιόλογες πηγές στην οροσειρά είναι το κεφαλόβρυσον του Παλαιομύλου και η πηγή Χ΄΄Τοουλή-Καννούρκα στον Λάρνακα της Λαπήθου, καθώς και η πηγή Βασιλική και το κεφαλόβρυσον στο Πέλλα Παΐς.
γ) υπόγειοι υδάτινοι πόροι: Στα ασβεστολιθικά πετρώματα της οροσειράς δημιουργήθηκε ένα αξιόλογο υπόγειο υδροφόρο στρώμα, γνωστό σαν υδροφόρο στρώμα των ασβεστόλιθων του Πενταδάκτυλου. Καλύπτει έκταση 69 περίπου τετραγωνικών χιλιομέτρων και τροφοδοτεί με νερό τις μεγάλες πηγές της οροσειράς, ιδιαίτερα τα κεφαλόβρυσα της Κυθρέας, της Λαπήθου και του Καραβά. Ο μέσος ετήσιος εμπλουτισμός του υδροφόρου στρώματος είναι 11 εκατομμύρια κυβικά μέτρα. Από αυτά, 8 περίπου εκατομμύρια αντιπροσωπεύουν τη ροή των μεγάλων πηγών της οροσειράς, 1,3 περίπου εκατομμύρια την άντληση νερού από τις γεωτρήσεις που ανορύχθηκαν, και το υπόλοιπο αντιπροσωπεύει τη ροή πολύ μικρών πηγών και υγράνσεων.
Το υδροφόρο στρώμα των ασβεστόλιθων του Πενταδάκτυλου είναι μεγάλης σημασίας γιατί σ’ αυτό στηρίζεται η υδατοπρομήθεια της πόλης της Κερύνειας, αρκετών χωριών της επαρχίας και των τουριστικών εγκαταστάσεών της, καθώς και μέρους της πόλης της Λευκωσίας. Για την προστασία του υδροφόρου στρώματος η κυπριακή κυβέρνηση είχε ετοιμάσει ειδικό πρόγραμμα για έλεγχο της ροής των πηγών. Εξάλλου πριν από την τουρκική εισβολή του 1974, έγιναν από την κυβέρνηση βαθιές γεωτρήσεις με πολύ καλά αποτελέσματα.