Νικόλαος άγιος, Κλωνάρι

Image

Η εκκλησία του Αγίου Νικολάου στο Κλωνάρι είναι μονόκλιτη ξυλόστεγη. Σε νεώτερα χρόνια η εκκλησία επεκτάθηκε στα δυτικά αφού κατεδαφίσθηκε ο αρχικός δυτικός τοίχος. Η εκκλησία έχει σήμερα εσωτερικές διαστάσεις 12,60X3,37 μ. χωρίς την αψίδα. Η αψίδα είναι ημικυκλική τόσο εσωτερικά, όσο και εξωτερικά κι έχει χορδή 2,88 μ. και βέλος 1,44 μ. Οι τοίχοι της εκκλησίας, όπως και οι τοίχοι των άλλων εκκλησιών του τύπου αυτού, είναι κτισμένοι με ακατέργαστους λίθους και λάσπη. Η εκκλησία έχει δυο θύρες στον νότιο τοίχο. Η ανατολική, με περίθυρο από λευκούς ασβεστόλιθους και οξυκόρυφο τόξο, έχει πλάτος 1,18 μ. και η δυτική, με οριζόντιο ανώφλι, έχει πλάτος 1 μ. Φαίνεται ότι η ανατολική θύρα ανακατασκευάσθηκε σε νεότερα χρόνια.

 

Αρχικά η εκκλησία είχε εσωτερικές διαστάσεις 8,30X3,37 μ. χωρίς την αψίδα. Στην αψίδα υπήρχε στενό φωτιστικό άνοιγμα και μικρό ορθογώνιο παράθυρο στο ανατολικό αέτωμα. Παρόμοιο παράθυρο υπάρχει και στο αέτωμα του δυτικού τοίχου. Το στενό όμως άνοιγμα στην αψίδα διευρύνθηκε σε ορθογώνιο παράθυρο με αποτέλεσμα να καταστραφούν οι τοιχογραφίες της αψίδας. Στο ανατολικό άκρο του βόρειου τοίχου υπάρχει μικρό τυφλό τόξο, στο τύμπανο του οποίου είναι ζωγραφισμένος ο άγιος Νικόλαος στον οποίο είναι αφιερωμένη η εκκλησία.

 

Σήμερα σώζονται τοιχογραφίες στην αψίδα και τον ανατολικό τοίχο και στα αρχικά τμήματα του βόρειου και του νότιου τοίχου. Στο αέτωμα του ανατολικού τοίχου, πάνω από την αψίδα είναι ζωγραφισμένος ο Ευαγγελισμός της Θεοτόκου. Στα βόρεια της αψίδας σώζεται τοιχογραφία του Δαβίδ και κάτω απ’ αυτή τμήμα ευχής - ποιήματος του Συμεών του Μεταφραστού που διαβάζεται μετά τη Θεία Μετάληψη. Ενώ χαμηλότερα στην αχιβάδα της Πρόθεσης εικονίζεται σταυρός. Στα νότια της αψίδας εικονίζεται ο Σολομών, με κατεστραμμένο σήμερα το κεφάλι και πιο κάτω ο Πρωτομάρτυρας Στέφανος. Στο τεταρτοσφαίριο της αψίδας σώζεται σήμερα μόνο μικρό κομμάτι από τον άγγελο που βρισκόταν στα δεξιά της Θεοτόκου. Πιο κάτω στον ημικυλινδρικό τοίχο της αψίδας εικονίζεται η Κοινωνία των Αποστόλων, από την οποία σώζονται μόνο τρεις απόστολοι στο βόρειο άκρο, από τους οποίους ο ένας είναι ο Ιούδας. Πιο χαμηλά υπήρχαν έξι ιερουργούντες ιεράρχες. Απ’ αυτούς σώζεται σε καλή κατάσταση ο Κύριλλος Αλεξανδρείας στο βόρειο άκρο. Οι άλλοι έχουν καταστραφεί σχεδόν ολοκληρωτικά. Μόνο στο νότιο άκρο έχει απομείνει κομμάτι από τον άγιο Σπυρίδωνα.

 

Ο νότιος τοίχος, όπως και μεγάλο μέρος του βόρειου τοίχου, είναι διαιρεμένος σε δυο ζώνες. Στο ανατολικό άκρο του νότιου τοίχου, στην πάνω ζώνη είναι ζωγραφισμένη η Φιλοξενία του Αβραάμ και στην κάτω οι άγιοι Ιωάννης ο Λαμπαδιστής και Αθανάσιος ο Πεντασχοινίτης. Έξω από το βήμα, στην πάνω ζώνη του νότιου τοίχου είναι ζωγραφισμένες σκηνές από τη ζωή της Θεοτόκου. Η πρώτη είναι ο Ασπασμός Ιωακείμ και Άννας, ακολουθούν η Ευλογία της Θεοτόκου από τους ιερείς, τα Εισόδια της Θεοτόκου, μια μισοκατεστραμμένη σκηνή, η Παράδοση της Θεοτόκου στον Ιωσήφ (τα Μνῆστρα) και η επίπληξη της Θεοτόκου από τον Ιωσήφ (με την επιγραφή Ζάλην ἔνδοθεν ἔχων λογισμῶν ἀμφιβόλων, Ζ΄ οίκος Ακαθίστου Ύμνου). Στην κάτω ζώνη του νότιου τοίχου εικονίζονται οι Τρεις Ιεράρχες από τους οποίους ξεχωρίζουν μόνο ο Χρυσόστομος και ο Γρηγόριος ο Θεολόγος. Στα δυτικά της εισόδου σώζεται ο άγιος Βηχιανός.

 

Στην πάνω ζώνη του βόρειου τοίχου είναι ζωγραφισμένες η Υπαπαντή του Χριστού, η Βάπτιση, η Έγερση του Λαζάρου και η Βαϊοφόρος. Ακολουθεί σ’ όλο το ύψος του τοίχου η τοιχογραφία του αρχαγγέλου Μιχαήλ και στο τυφλό τόξο ο άγιος Νικόλαος που έχει επιζωγραφισθεί και πάνω δυο σκηνές από τη ζωή του, στο δε ανατολικό άκρο, μέσα στο βήμα, η θυσία του Αβραάμ. Στην κάτω ζώνη του βόρειου τοίχου εικονίζονται η αγία Μαρίνα (κατεστραμμένη σήμερα), η αγία Παρασκευή, αδιάγνωστος άγιος, ο άγιος [Ιω]νάς (;) και οι απόστολοι Πέτρος και Ανδρέας.

 

Οι τοιχογραφίες αυτές, με πολλές αδυναμίες στο σχέδιο και στην απόδοση των μορφών, την έλλειψη μέτρου και αρμονίας, σχετίζονται με τις τοιχογραφίες της Παναγίας του Κάμπου κοντά στην Ακαπνού. Μπορούν να χρονολογηθούν στον 16ο αιώνα.