Τράπεζα Κύπρου & Εφημερίδα Πολίτης

Στο μοναστήρι του ο Άγιος Νεόφυτος δεν έμεινε όμως για πολύ. Αποζητώντας βίο ερημίτη, σύντομα αναχώρησε και πάλι και πεζοπορώντας έφθασε στην Πάφο. Σκοπός του ήταν να βρει εκεί καράβι για να περάσει στη Μικρά Ασία, με τελικό προορισμό το όρος Λάτρος. Στην Πάφο όμως συνελήφθη κι όχι μόνο του απαγορεύθηκε η έξοδος από την Κύπρο αλλά του αφαιρέθηκαν και τα ελάχιστα χρήματα (δυο νομίσματα) που κρατούσε για να πληρώσει τον ναύλο του. Αφού κρατήθηκε για ένα μερόνυκτο, απελύθη και αναζήτησε πλέον κατάλληλο ερημικό χώρο στην περιοχή για να εγκατασταθεί. Κατέλυσε τότε σε σπηλιά στα βορειοδυτικά της πόλης της Πάφου, ἐν ἔτει ἑξακισχιλιοστῷ  ἑξακοσιοστῷ  ἑξηκοστῷ  ἑβδόμῳ [=6667 από κτίσεως κόσμου, δηλαδή το 1159], ἰνδικτιῶνος ἑβδόμης, μηνί Ἰουνίῳ εἰκοστῇ τετάρτῃ... (ήταν δηλαδή τότε ηλικίας 25 περίπου χρόνων).

Η σπηλιά στην οποία κατοίκησε και η οποία διαρρυθμίστηκε από τον ίδιο σε εγκλείστρα και μικρό λαξευτό εκκλησάκι, βρισκόταν στον χώρο όπου ιδρύθηκε αργότερα το μοναστήρι του Αγίου Νεοφύτου και σώζεται ως σήμερα. Η τοπική παράδοση, ωστόσο, αναφέρει ότι αρχικά ο άγιος είχε λαξεύσει άλλη εγκλείστρα στα ανατολικά της Πάφου, κοντά στο χωριό Σουσκιού, βόρεια του χωριού Κούκλια˙ πράγματι, στην περιοχή εκείνη, σε τοποθεσία δυσπρόσιτη, υπάρχει λαξευτό σπήλαιο με τοιχογραφίες γνωστό ως Παλαιά Εγκλείστρα.  Ιστορικά όμως δεν τεκμηριώνεται παραμονή του αγίου Νεοφύτου για οποιοδήποτε χρονικό διάστημα στην τοποθεσία αυτή. Αντίθετα, αναφέρεται ότι την εγκλείστρα κοντά στο μοναστήρι του την είχε κατοικήσει εξ αρχής και την είχε λαξεύσει ο ίδιος, εργαζόμενος για ένα χρόνο, από τις 14 Σεπτεμβρίου του 1159 μέχρι την ίδια ημερομηνία του επόμενου χρόνου. Στο διάστημα αυτό μετέτρεψε τη σπηλιά σε ερημητήριο με δυο χώρους: μικρή εκκλησία, που την αφιέρωσε στον Τίμιο Σταυρό, και κελλί δικό του στο οποίο λάξευσε και τον τάφο του (βλέπε χωριστό λήμμα Νεοφύτου Αγίου Εγκλείστρα).

Κατά τα επόμενα χρόνια ο άγιος έζησε έγκλειστος στο λαξευμένο ερημητήριό του, γι’ αυτό και η επωνυμία Έγκλειστος. Δεν μπόρεσε όμως να ζήσει μέχρι τέλους την εντελώς ερημική ζωή και σε απομόνωση, όπως αρχικά επιζητούσε. Ήδη είχε αρχίσει να γίνεται γνωστός στην περιοχή. Κατά τον έβδομο χρόνο της διαβίωσής του στην εγκλείστρα, ο χηρεύων επισκοπικός θρόνος της Πάφου επληρώθη με νέο επίσκοπο, τον Βασίλειο Κίνναμο. Όπως λέγει ο ίδιος ο άγιος Νεόφυτος, κατά δέ τούς χρόνους ἐκείνους ἡ Παφίων ἐχήρευεν Ἐκκλησία, καί ἐν τῷ ἑβδόμῳ  ἒτει τῆς ἐν τῇ  Ἐγκλείστρᾳ μου παροικίας συνάπτεται ἀνδρί τῷ μακαρίῳ  ἐκείνῳ Βασιλείῳ τῷ Κιννάμῳ...

Ο Βασίλειος Κίνναμος γνώριζε προσωπικά και εκτιμούσε ιδιαίτερα τον έγκλειστο Νεόφυτο και κατέβαλε συνεχείς προσπάθειες τεσσάρων χρόνων μέχρι να τον πείσει να δεχθεί χειροτονία του σε πρεσβύτερο. Τη χειροτονία του αγίου Νεοφύτου (που ήταν τότε περίπου 36 χρόνων) έκαμε το 1170 ο ίδιος ο Βασίλειος Κίνναμος, ο οποίος ἀνέπεισε [τον Νεόφυτο] καί μαθητήν σύνοικον ἔχειν, γράψας διά σιγιλλίου καί τό ἀρκοῦν σιτηρέσιον.

Πηγή:

Μεγάλη Κυπριακή Εγκυκλοπαίδεια