Τράπεζα Κύπρου & Εφημερίδα Πολίτης

Υπήρχε παλαιότερα η εντύπωση ότι αρχικά η Κύπρος ήταν ενωμένη με τη Μικρά Ασία, από την οποία είχε κάποτε αποκοπεί. Η άποψη αυτή απεδείχθη λανθασμένη, αφού οι σύγχρονες επιστημονικές ανακαλύψεις απέδειξαν ότι η Κύπρος είχε «αναδυθεί» από τη θάλασσα.

» Βλέπε λήμμα Γεωλογία

Το γεγονός όμως ότι η Μικρά Ασία είναι η πλησιέστερη προς την Κύπρο ακτή, την καθιστούσε κατά την Αρχαιότητα ως την περιοχή εκείνη του κόσμου με την οποία η επικοινωνία του νησιού (αναγκαστικά μόνο θαλάσσια) ήταν η ευκολότερη. Υπάρχει έτσι η μεγάλη πιθανότητα οι πρώτοι κάτοικοι της Κύπρου να είχαν φθάσει στο νησί από τις κοντινές μικρασιατικές ακτές κατά τα Νεολιθικά χρόνια ή και πιο πριν ακόμη. Κατά τη Νεολιθική εποχή της Κύπρου θα πρέπει να δεχθούμε ότι υπήρχε ήδη επικοινωνία με την Μικρά Ασία με την οποία διεξαγόταν ίσως και κάποιου είδους «εμπόριο». Τούτο προκύπτει από τα ανασκαφικά ευρήματα σε κυπριακούς νεολιθικούς οικισμούς. Μεταξύ των ευρημάτων υπάρχουν και αντικείμενα κατασκευασμένα από οψιανό λίθο, πέτρωμα που δεν υπάρχει στην Κύπρο και που συνεπώς θα πρέπει να εισαγόταν από την κοντινή Μικρά Ασία.

Κατά την Πρώιμη εποχή του Χαλκού παρατηρείται μια άνθηση αρκετών οικισμών στο δυτικό τμήμα της κεντρικής πεδιάδας της Κύπρου σε ένα χρονικό διάστημα δυο αιώνων περίπου, που είναι γνωστό ως «φάση της Φιλιάς». Οι οικισμοί (Φιλιάς και άλλοι) αναπτύσσονται κατά μήκος της κοιλάδας του ποταμού Οβγού, από τον κόλπο της Μόρφου προς τα ενδότερα, ακόμη και μέχρι τη Λευκωσία (Αγία Παρασκευή). Η ανάπτυξη αυτή συνδέεται με μια καταστροφή που έφερε το τέλος της Πρώιμης Χαλκοκρατίας στη Μικρά Ασία και που οδήγησε πολλούς Μικρασιάτες πρόσφυγες στην κοιλάδα του Οβγού... (Β. Καραγιώργης, Αρχαία Κύπρος, Αθήνα, 1978, σ. 32). Η υπόθεση αυτή γίνεται κυρίως με βάση την ομοιότητα στην κεραμική που παρατηρείται ανάμεσα στις δυο περιοχές.

Η εμπορία του κυπριακού χαλκού, της μεγαλύτερης ανακάλυψης της προϊστορικής Κύπρου, συνέδεσε ακόμη στενότερα το νησί με τη Μικρά Ασία. Μάλιστα η πιθανή άφιξη αποίκων από τη Μικρά Ασία θα έδωσε νέα ώθηση στη μεταλλουργία (Β. Καραγιώργης, ό.π.π., σ. 34). Εξάλλου, σύντομα ο κυπριακός χαλκός θα αναμειχθεί με κασσίτερο, που θα δώσει τον στερεότερο ορείχαλκο ο οποίος και θα χρησιμοποιηθεί ευρύτατα στην Κύπρο. Όμως στο νησί, παρά τις μεγάλες ποσότητες χαλκού, δεν υπήρχε ίχνος κασσιτέρου. Συνεπώς ο κασσίτερος εισαγόταν στην Κύπρο, πιθανότατα από τη Μικρά Ασία ή μέσω της. Επίσης το εκτεταμένο πλέον εμπόριο της Κύπρου με τη Δύση (Αιγαίο και υπόλοιπος ελλαδικός χώρος), ως ένα μεγάλο βαθμό γινόταν από μικρά εμπορικά πλοία που ταξίδευαν κατά μήκος των νοτίων ακτών της Μικράς Ασίας, χωρίς να ξανοίγονται στο πέλαγος που έκρυβε κινδύνους, κι απ' εκεί έφθαναν στις βόρειες ακτές του νησιού διατρέχοντας μόνο μια σύντομη διαδρομή σε ανοικτή θάλασσα.

Τα κοντινά παράλια αποτελούσαν όμως και απειλή, αφού όσο διευκόλυναν τους εμπόρους, άλλο τόσο διευκόλυναν τους πειρατές και τους επιδρομείς. Έτσι, κατά τις αρχές του 14ου π.Χ. αιώνα έχουμε τις πρώτες μαρτυρίες για πολεμικές επιχειρήσεις επιδρομέων από την Μικρά Ασία (των Λούκκι — ίσως Λυκίων) κατά της Κύπρου, που μνημονεύονται σε πινακίδες της Τελ ελ Αμάρνα (Αίγυπτος) και του Μπογκάζκιοϊ (Μικρά Ασία). Μάλιστα στις πινακίδες του Μπογκάζκιοϊ αναφέρεται ότι η Κύπρος είχε κιόλας υποταχθεί στους Χιττίτες (Χετταίους), λαό της Μικράς Ασίας. Το «γεγονός» όμως αυτό, της υποταγής της Κύπρου, έστω και για μικρό χρονικό διάστημα, αμφισβητείται σοβαρά. Κυρίως γιατί λίγα μόνο χιττιτικά κατάλοιπα έχουν βρεθεί στην Κύπρο, που θα έπρεπε να ήσαν πολύ περισσότερα εάν ο λαός αυτός έφθανε στο νησί ως κατακτητής.

Από τα μικρασιατικά παράλια πιθανότατα επετίθεντο εναντίον της Κύπρου, κατά τα τέλη του 13ου και τις αρχές του 12ου π.Χ. αιώνα, και οι λαοί της θάλασσας (οι φιλισταίοι), που τελικά εγκαταστάθηκαν στην Παλαιστίνη και ηττήθηκαν από τον φαραώ της Αιγύπτου Ραμσή Γ' το 1191 π.Χ. Εξάλλου τη γνωστή «οδό πρόσβασης» προς την Κύπρο από τα νότια παράλια της Μικράς Ασίας φαίνεται ότι ακολούθησαν και αρκετά από τα κύματα των Ελλήνων (Αχαιών) που αποίκησαν την Κύπρο.