Τα συγκλονιστικά γεγονότα του 1570 -1571, δηλαδή ο πόλεμος που κατέληξε στην κατάκτηση της Κύπρου από τους Οθωμανούς, δεν ήταν δυνατό ν' αφήσουν ασυγκίνητο τον Κύπριο δημιουργό που τα αφηγήθηκε σε στίχους. Έχουμε έτσι ήδη από την αρχή της περιόδου τον μακροσκελή Θρήνο* της Κύπρου, αποτελούμενο από 906 δεκαπεντασύλλαβους στίχους. Είναι πόνημα άγνωστου ποιητή, που ωστόσο μερικοί θεωρούν πως ίσως ήταν ο Σολομών Ροδινός*, λόγιος συγγραφέας και ζωγράφος σύμφωνα προς τον γιο του, τον Νεόφυτο Ροδινό. Πάντως ο συγγραφέας του Θρήνου ήταν αυτόπτης μάρτυς των γεγονότων, όπως προκύπτει από το ίδιο το ποίημα.
Η Τουρκοκρατία ήταν περίοδος ακόμη μεγαλύτερης οπισθοδρόμησης. Εκτός του ότι το νησί περιήλθε σε κατάσταση οικονομικής και γενικότερα κοινωνικής εξαθλίωσης, αποκόπηκαν και οι δεσμοί με την Ευρώπη και, κατ' επέκταση, και με την πνευματική και καλλιτεχνική Ευρώπη. Επιπλέον, ο νέος κατακτητής εισήγαγε τα δικά του ήθη και τη δική του νοοτροπία μιας συντηρητικής κοινωνίας με πλήθος αυτοδεσμεύσεις και περιορισμούς. Ακόμη περισσότερο, κι αυτή η ίδια η Ελλάδα βρισκόταν στην ίδια δυσχερή θέση, υπόδουλη κι αυτή στους Οθωμανούς.
Όμως διατηρήθηκε η Εκκλησία, που εξακολούθησε να συντηρεί τη βυζαντινή παράδοση, όπως διατηρήθηκε και η δημοτική ποίηση που μάλιστα εμπλουτίστηκε και με νέες λαϊκές δημιουργίες. Εξάλλου η Εκκλησία (όσο της ήταν κι αυτής δυνατό υπό τις περιστάσεις, οπότε μάλιστα πολλοί κι απ' αυτούς ακόμη τους αρχιερείς ήσαν εντελώς αμόρφωτοι) προσπάθησε να προωθήσει την ελληνική εκπαίδευση, ιδίως από τον 18ο αιώνα και ύστερα. Έτσι, μερικοί αξιόλογοι πνευματικοί άνθρωποι προσκλήθηκαν στην Κύπρο, όπου έδρασαν κι ως δάσκαλοι, όπως ο Εφραίμ* ο Αθηναίος.
Η Εκκλησία συνέβαλε επίσης σημαντικά στον τομέα του διαφωτισμού και της αυτογνωσίας, προχωρώντας κατά τον 18ο αιώνα και σε εκδόσεις βιβλίων στη Βενετία. Μεταξύ των διαφόρων εκδόσεων που έγιναν, οι περισσότερες ήσαν θρησκευτικών κειμένων. Κορυφαία όμως έκδοση της περιόδου αυτής στάθηκε η Ἱστορία Χρονολογική της Νήσου Κύπρου (Βενετία, 1788), του αρχιμανδρίτη Κυπριανού*.
Αρκετοί Κύπριοι λόγιοι έζησαν εκτός Κύπρου, ιδίως στην Ιταλία όπου πολλές οικογένειες κατέφυγαν μετά την κατάκτηση της Κύπρου από τους Οθωμανούς. Μερικά αξιόλογα περί Κύπρου συγγράμματα (όπως λ.χ. το έργο του Στέφανου Λουζινιανού*) που είναι πολύτιμες για μας σήμερα πηγές πληροφοριών, ιστορικών και άλλων, εγράφησαν σε άλλες γλώσσες εκτός της ελληνικής και συνεπώς δεν μπορούν να λογιστούν ως μονάδες της κυπριακής γραμματολογίας.
Λίγοι Κύπριοι που μπόρεσαν να μορφωθούν στο εξωτερικό, μας άφησαν αξιόλογα συγγράμματα. Μεταξύ αυτών εξέχουσα θέση κατέχει ο Νεόφυτος Ροδινός*. Αλλά ίσως στην κυπριακή γραμματολογία θα πρέπει να προστεθούν και τα γραπτά έργα Κυπρίων ιεραρχών και άλλων που σταδιοδρόμησαν εκτός Κύπρου, όπως λ.χ. ο Σαμουήλ* ο Κύπριος, ο Ηλίας* ο Κύπριος, ο Κωνσταντίνος Φωτιάδης*, ο Αντώνιος Χαρίλαος*, ο Αθανάσιος* ο ρήτωρ και άλλοι ακόμη.
Παράλληλα, σοβαρά γεγονότα της περιόδου της Τουρκοκρατίας που απασχόλησαν τον λαό, μετουσιώθηκαν από λαϊκούς ποιητές σε ποίηση, μάλιστα αρκετά μακροσκελή. Πρόκειται κατά κανόνα για αφηγηματικά ποιήματα, όπως το τραγούδι της έριδας των δραγομάνων (Μαρκουλλή και Γεωργή), το τραγούδι του δραγομάνου Χατζηγεωργάκη Κορνέσιου κλπ. Αλλ' απαντώνται επίσης και ποιήματα περιεχομένου κοινωνικού, όπως και λυρικά, ερωτικά και άλλα, καθώς κι ανάλογες αφηγήσεις, παραμύθια, ευτράπελες διηγήσεις κλπ. Ακόμη, θα πρέπει να σημειωθεί ο ρόλος του Κύπριου λαϊκού ποιητάρη όπως διαμορφώθηκε αυτή την περίοδο, αντικαθιστώντας τον λαϊκό τροβαδούρο των Μεσαιωνικών χρόνων. Ο ποιητάρης σύχναζε σε πανηγύρια κι άλλες συγκεντρώσεις όπου απάγγελλε τα ποιήματά του, που συνήθως ήσαν αφηγηματικά γεγονότων γενικότερου ενδιαφέροντος. Ήταν, έτσι, και
φορέας ειδήσεων, ένα είδος «ζωντανής εφημερίδας». Αργότερα (περίοδος Αγγλοκρατίας) όταν εισήχθη στο νησί η τυπογραφία, ο λαϊκός ποιητάρης άρχισε να τυπώνει τα ποιήματά του σε φυλλάδες. Η συμβολή του λαϊκού ποιητάρη είναι ένα μεγάλο όσο κι ενδιαφέρον κεφάλαιο, γιατί υπήρξε εκείνος που συντήρησε την ποίηση και την υπηρέτησε (αν και αμόρφωτος), κι εκείνος που με τον δικό του μοναδικό τρόπο εξέφρασε τους πόθους, τους καημούς, τις χαρές και τις λύπες ενός ολόκληρου λαού, από του οποίου τις τάξεις προερχόταν κι ο ίδιος.
Η εισαγωγή της τυπογραφίας στην Κύπρο ήδη από την αρχή της αγγλικής κατοχής του νησιού (1878 κ.ε.), διαφοροποίησε την κατάσταση. Η εξέλιξη βέβαια αυτή δεν ήταν άσχετη προς άλλες γενικότερες αλλαγές που επήλθαν στο νησί μετά την κατάληψη του από τους Άγγλους, όπως η προσπάθεια για οικονομική πρόοδο, η καλύτερη οργάνωση της διοίκησης, η προσφορά καλύτερης εκπαίδευσης (με ευθύνη της Εκκλησίας ως ένα μεγάλο βαθμό). Αλλά η κατάληψη της Κύπρου από τους Άγγλους σήμαινε και την επανένωση του νησιού με την Ευρώπη, πράγμα πολύ σημαντικό. Γιατί ως τότε οι μόνοι επηρεασμοί από την Ευρώπη ήσαν μέσω των ξένων οικογενειών (εμπόρων και διπλωματών), κυρίως στη Λάρνακα. Η επανένωση της Κύπρου με την Ευρώπη συνέβαλε και στην αλματώδη πολιτιστική ανάπτυξη των Κυπρίων. Όπως ήταν φυσικό, για ένα διάστημα μετά την αγγλική κατάκτηση συνέχισε να κυριαρχεί η λαϊκή δημιουργία και κυρίως η διαλεκτική ποίηση, με κορυφαίους τους ποιητές Βασίλη Μιχαηλίδη και Δημήτρη Λιπέρτη και με πλήθος από ποιητάρηδες που τώρα τύπωναν τα δημιουργήματα τους σε ολιγοσέλιδες φυλλάδες και τα πωλούσαν σε πανηγύρια κι άλλες εκδηλώσεις, όπου εμφανίζονταν κι απάγγελλαν με τη δυνατή, τραγουδιστή φωνή τους.
Εξάλλου η έκδοση και κυκλοφορία πολλών εφημερίδων (αρχικά τοπικών αντί παγκυπρίων) συνέβαλε στην καλλιέργεια διαφόρων λογοτεχνικών ειδών, που δημοσιεύονταν σ' αυτές (κυρίως η ποίηση, και σε μεγάλο βαθμό η σατιρική ποίηση που απετέλεσε και ολόκληρη την ύλη μερικών εφημερίδων γραμμένων εξολοκλήρου σε στίχους, αργότερα δε και το διήγημα, το χρονογράφημα κ.α., ακόμη και η θεατρική γραφή).
Σταδιακά εισάγονταν στην Κύπρο όλο και περισσότερα βιβλία, ενώ άρχισαν να τυπώνονται στο νησί και βιβλία ντόπιων δημιουργών, επηρεασμένων βασικά από τα ρεύματα που επικρατούσαν στην Ελλάδα. Οι διαλεκτικοί ποιητές, και λίγοι διαλεκτικοί διηγηματογράφοι, παρέμειναν ανεπηρέαστοι από τα ρεύματα. Οι διαλεκτικοί ποιητές, εξάλλου, ήσαν οι περισσότεροι αμόρφωτοι κι έτσι δεν μπορούσαν να επηρεαστούν από την ανάγνωση εισαγομένων έργων, με αποτέλεσμα να παραμείνουν αγνοί και ν' αντλούν τα θέματά τους από την τοπική πραγματικότητα που τη ζούσαν και τη γνώριζαν (βλέπε και λήμμα ποιητάρηδες).
Εάν εντάσσουμε την κυπριακή λογοτεχνία τη γραμμένη στην ελληνική γλώσσα (στο σύνολό της) στην ελληνική λογοτεχνία, όπως και είναι ορθό, μπορούμε ωστόσο να διαχωρίσουμε την ελληνική λογοτεχνία σε κατηγορίες. Σε τέτοιες κατηγορίες μπορούμε να εντάξουμε εκείνα τα δημιουργήματα τα οποία έχουν κάποιες ιδιαιτερότητες που τα καθιστούν μοναδικά μιας περιοχής του Ελληνισμού.
Έτσι, μπορούμε να δώσουμε τον χαρακτηρισμό κυπριακή λογοτεχνία στην κατηγορία εκείνων των έργων που είναι γραμμένα στο τοπικό (κυπριακό) γλωσσικό ιδίωμα, από την άποψη της ιδιαιτερότητας της γλώσσας στην οποία είναι γραμμένα. Ο επηρεασμός από την Ελλάδα ενισχύθηκε τώρα κι από την κυπριακή εκπαίδευση, που δίδασκε στην καθαρεύουσα. Έχουμε έτσι τώρα και έργα Κυπρίων δημιουργών γραμμένα στην ελληνική καθαρεύουσα και διαπνεόμενα κι από τον ρομαντισμό αλλά και τον ιδεαλισμό της εποχής. Όμως σύντομα όλο και περισσότεροι Κύπριοι μπορούσαν να μεταβαίνουν στο εξωτερικό για ανώτερες σπουδές, οι πιο πολλοί στην Ελλάδα. Και δεν άργησαν να φθάσουν από εκεί και στην Κύπρο οι νέες τάσεις των δημοτικιστών που έδιναν πραγματικά σκληρούς αγώνες για καθιέρωση κι επικράτηση της δημοτικής γλώσσας. Η οποία κι επεκράτησε τελικά. Το θέατρο (σχεδόν μέχρι πρόσφατα σε ερασιτεχνική βάση) άρχισε επίσης να αναπτύσσεται, κι έχουμε και διάφορα κυπριακά θεατρικά έργα. Για τον τομέα του θεάτρου δεν θα γίνει εδώ περαιτέρω αναφορά, γιατί τέτοια αναφορά γίνεται στο λήμμα θέατρο, όπου και παραπέμπουμε.
Μετά τις εφημερίδες και γενικά την εισαγωγή της τυπογραφίας στην Κύπρο και την έκδοση βιβλίων, ο επόμενος σημαντικός σταθμός ήταν η ραδιοφωνία και, αργότερα, η τηλεόραση. Έτσι ο Κύπριος συγγραφέας εργάστηκε (κι εξακολουθεί να εργάζεται) και στον τομέα της ραδιοφωνικής και τηλεοπτικής γραφής.
Ο ένοπλος απελευθερωτικός αγώνας του 1955 – 1959 ήταν πολύ σημαντικό γεγονός για τον τόπο. Ήταν το γεγονός εκείνο που έδωσε στους Κυπρίους συγγραφείς νέες συγκλονιστικές εμπειρίες και τους ώθησε στο να ξεφύγουν οριστικά από τον ρομαντισμό της προηγούμενης περιόδου και ν' αντιμετωπίσουν μια άλλη πραγματικότητα. Νέες συγκλονιστικές εμπειρίες συγκεντρώθηκαν με τη μεγάλη τραγωδία του 1974 εξαιτίας της τουρκικής εισβολής και κατοχής μεγάλου τμήματος της Κύπρου, με όλα τα επακόλουθα (νεκροί, αγνοούμενοι, εγκλωβισμένοι, αιχμάλωτοι, πρόσφυγες). Έτσι οι νεότερες (μεταπολεμικές) γενιές των Κυπρίων συγγραφέων είναι σε αρκετά υψηλό βαθμό εμπνευσμένες από τις δικές τους προσωπικές εμπειρίες.
Αλλά ο εκμηδενισμός πλέον των αποστάσεων, οι επιτεύξεις στον τομέα της πληροφόρησης, οι δυνατότητες για στενές επαφές με τον υπόλοιπο κόσμο, έκαναν και τους Κυπρίους συγγραφείς συμμέτοχους σε γενικότερα, ακόμη και πανανθρώπινα, ζητήματα, έναντι των οποίων δεν έμειναν αδιάφοροι (λ.χ. στον τομέα της ποίησης έχουμε όγκο εργασίας με θέμα τον μακροχρόνιο πόλεμο στο Βιετνάμ, κατά τη δεκαετία του 1960 και το πρώτο μισό της
επόμενης δεκαετίας).
Ένας άλλος τομέας, που άρχισε να καλλιεργείται σχετικά πολύ πρόσφατα στην Κύπρο αλλά γνωρίζει σήμερα άνθηση κι ευρίσκεται σε καλό γενικά δρόμο, είναι εκείνος της παιδικής-νεανικής λογοτεχνίας. Περιλαμβάνει δε ποίηση, πεζογραφία και παιδικό θέατρο. Πολλοί λογοτέχνες έχουν δώσει, κατά τα τελευταία χρόνια, αξιόλογα έργα που μάλιστα διακρίθηκαν αρκετά απ' αυτά και στον ευρύτερο ελληνικό χώρο.
Στον τομέα της διαλεκτικής ποίησης, εκτός από τους προαναφερθέντες κορυφαίους δημιουργούς Βασίλη Μιχαηλίδη και Δημήτρη Λιπέρτη, θα πρέπει να αναφερθούν και τα ονόματα αρκετών νεότερων, όπως ο Παύλος Λιασίδης, ο Κυριάκος Καρνέρας, ο Χαράλαμπος Άζινος, ο Γιακουμής Ατσίκκος, ο Βάσος Γερμασοΐτης, ο Ηλίας Γεωργίου, ο Παντελής Κακολής, η οικογένεια Κατσαντώνη, ο Ανδρέας Μαππούρας, ο Χριστόφορος Παλαιάσ'ης. ο Ξενής Πάτσαλος, ο Πιερής Πιερέττης, οι Χρίστος και Κώστας Πριγκόπουλλος, ο Ηλίας Τζιαμπάζης, ο Δημήτρης Ττάκκας, ο Βασίλης Χαπέσ'ης και πάρα πολλοί άλλοι ακόμη (για τους οποίους παραπέμπουμε στην ενδιαφέρουσα δίτομη εργασία του Κ.Γ. Γιαγκουλλή, Κύπριοι Λαϊκοί Ποιητές, εκδ. Χρ. Ανδρέου, Λευκωσία, 1983).
Γενικότερα, στον τομέα της ποίησης, που κατά τα νεότερα χρόνια έχει και πάλι τον περισσότερο όγκο παραγωγής, υπάρχει πλήθος ονομάτων για να αναφερθούν.
Από την αρχή της περιόδου της Αγγλοκρατίας (1878) και εξής, έχουμε μαζί με τις πρώτες τυπωμένες ποιητικές φυλλάδες και τις πρώτες συλλογές σε βιβλία. Μεταξύ των πρωτοπόρων στον τομέα της ποίησης θα πρέπει ν' αναφέρουμε τον Βασίλη Μιχαηλίδη, τον Δημήτρη Λιπέρτη και αρκετούς άλλους όπως οι Θεμιστοκλής Θεοχαρίδης, Γ. Κηπιάδης, Ιωάννης Περδίος, Σαπφώ Λεοντιάς, Ι. Καραγεωργιάδης, Χριστόδουλος Κουππάς, Γ. Σταυρίδης - Ραγιάς, Μενέλαος Φραγκούδης, Πολυξένη Λοϊζιάς, Ευγένιος Ζήνων, Στυλιανός Χουρμούζιος, Κ. Κούμας κ.ά. Αξίζει να αναφερθεί ότι μερικοί κυκλοφόρησαν ποιήματά τους σε φυλλάδια αντί σε βιβλία (όπως οι Ζαχαρίας Σωτηρίου, Νικόλαος Φραγκούδης και Τεύκρος Ανθίας αρχικά).
Από τη γενιά του Μεσοπολέμου (1919 -1945) διακρίνονται αρκετοί ποιητές κι αναφέρουμε (χωρίς αξιολόγηση στη σειρά) τους Γλαύκο Αλιθέρση, Τεύκρο Ανθία, Παύλο Βαλδασερίδη, Αντώνη Ιντιάνο, Παύλο Κριναίο, Νίκο Βραχίμη, Γιάννη Λεύκη, Χριστόδουλο Γαλατόπουλο, Μάνο Κράλη, Κώστα Μόντη, Κύπρο Χρυσάνθη, Θεοδόση Πιερίδη, Δημητρό Δημητριάδη, Πυθαγόρα Δρουσιώτη, Ξάνθο Λυσιώτη, Δημήτρη Χαμπουλίδη και άλλους ακόμη, ο καθένας με τα δικά του προσωπικά βιώματα και δική του χωριστή πορεία.
Από τη γενιά που εμφανίστηκε στα Μεταπολεμικά χρόνια (1945 - 1960), θα πρέπει να παραθέσουμε επίσης αρκετά ονόματα, όπως (και πάλι χωρίς αξιολόγηση) τους Νίκο Κρανιδιώτη, Αχιλλέα Πυλιώτη, Τάσο Στεφανίδη, Άνθο Ροδίνη (ιδιαίτερα στη σατιρική ποίηση), Παντελή Μηχανικό, Σοφοκλή Λαζάρου, Ευαγόρα Παλληκαρίδη (ήρωα του απελευθερωτικού αγώνα). Κι ακολουθούν πλέον, έχοντας και την εμπειρία του τετραετούς ένοπλου απελευθερωτικού αγώνα, εκτός από τους πιο πάνω οι Θεοκλής Κουγιάλης, Νίκη Λαδάκη - Φιλίππου, Κυριάκος Χαραλαμπίδης, Άνθος Λυκαύγης, Μιχάλης Πασιαρδής, Γιάννης Παπαδόπουλος, Έλλη Παιονίδου, Πίτσα Γαλάζη, Ανδρέας Παστελλάς, Κώστας Μιχαηλίδης, Ανδρέας Χριστοφίδης, Κώστας Βασιλείου, Κλαίρη Αγγελίδου, Πάνος Ιωαννίδης, Φοίβος Σταυρίδης και αρκετοί άλλοι ακόμη. Οι γενιές αυτές πέρασαν κι από τις συγκλονιστικές εμπειρίες των διακοινοτικών ταραχών του 1963 -64, της ανώμαλης κατάστασης που ακολούθησε και της μεγάλης τραγωδίας του 1974. Τις εμπειρίες αυτές είχαν και οι Ντίνα Κατσούρη, Ιάνθη Θεοχαρίδου, Δώρος Λοΐζου (δολοφονήθηκε όμως το 1974), Πολύβιος Νικολάου, Θεοδόσης Νικολάου, Αντώνης Πιλλάς, Γιώργος Μολέσκης, Μιχάλης Ζαφείρης, Λεύκιος Ζαφειρίου, Νίκος Ορφανίδης, Κυριάκος Πλησής, κι αρκετοί νεότεροι.
Στον τομέα της πεζογραφίας, εκτός από τους πρωτοπόρους των νεότερων χρόνων Επαμεινώνδα Φραγκούδη, Θεμιστοκλή Θεοχαρίδη, Ιωάννη Κηπιάδη, Γεώργιο Φραγκούδη, Δημοσθένη Σταυρινίδη, αναφέρουμε από την γενιά που εμφανίστηκε από τα πρώτα χρόνια της Αγγλοκρατίας μέχρι και τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο και εξής, μεταξύ άλλων τους: Νίκο Χατζηγαβριήλ, Γιάννη Σταυρινό Οικονομίδη, τον εξαίρετο πεζογράφο Νίκο Νικολαΐδη, τον Μελή Νικολαΐδη, τον Γλαύκο Αλιθέρση, τον Γιάγκο Πιερίδη, κι ακόμη τον Λουκή Ακρίτα, τον Ανδρέα Γεωργιάδη Κυπρολέοντα, τον Χρήστο Κάρμιο, τον Κώστα Μόντη, την Μαρία Ρουσιά, τον Νίκο Βραχίμη.
Στα λίγα χρόνια που ακολούθησαν, μεταξύ εκείνων που εμφανίστηκαν με αξιώσεις στον χώρο της πεζογραφίας αναφέρουμε τους: Νίκο Κρανιδιώτη, Γιώργο Φιλίππου Πιερίδη, Κώστα Μόντη, Θεόδωρο Μαρσέλλο, Κύπρο Χρυσάνθη, Ιάκωβο Κυθραιώτη και άλλους ακόμη. Στα χρόνια μετά την ανεξαρτησία (1960 και εξής) εμφανίζονται πολλοί νεότεροι πεζογράφοι: Ήβη Μελεάγρου, Λεωνίδας Μαλένης, Σπύρος Παπαγεωργίου, Ρήνα Κατσελλή, Κώστας Σωκράτους, Τάσος Στεφανίδης, Ειρένα Ιωαννίδου - Αδαμίδου, Λίνα Σολομωνίδου, Μαρία Αβρααμίδου, Χριστάκης Γεωργίου, Πάνος Ιωαννίδης, Σοφοκλής Λαζάρου, Μαίρη Πατρόκλου Σταύρου, Άντρος Παυλίδης, Κώστας Ολύμπιος, Ανδρέας Αντωνιάδης, Ανδρέας Ονουφρίου, Πέτρος Στυλιανού, Άντης Ροδίτης, Νέαρχος Γεωργιάδης, Ιάνθη Θεοχαρίδου, Λεύκιος Ζαφειρίου, Άντης Χατζηαδάμος, Ανδρέας Χατζήπαπας κ.α.
Το δοκίμιο υπηρετήθηκε ως ένα βαθμό κατά τα νεότερα χρόνια, αλλά αντίθετα γνώρισε και γνωρίζει άνθηση η παιδική - νεανική λογοτεχνία, με δημιουργούς όπως οι Ανδρέας Κωνσταντινίδης, Ευγενία Παλαιολόγου - Πετρώνδα, Μαρία Πυλιώτου, Σπύρος Επαμεινώνδας, Έλλη Παιονίδου, Κίκα Πουλχερίου, Τούλα Κακουλλή, Σοφία Μουαΐμη, Φιλίσα Χατζηχάννα κ.α. Εξάλλου το χρονογράφημα, που γνώρισε άνθηση μέσω των εφημερίδων για αρκετά χρόνια, σήμερα φαίνεται να έχει παραμεληθεί. Το θέατρο, αντίθετα, ευρίσκεται σήμερα, από την άποψη θεατρικής γραφής, σε ανοδική πορεία. Σήμερα ο Κύπριος συγγραφέας αντιμετωπίζει τα δικά του τοπικά προβλήματα και τις δικές του ιδιαίτερες πολιτικές, κοινωνικές και άλλες καταστάσεις. Όμως είναι κοινωνός και γνώστης και των διεθνών ρευμάτων και των γενικότερων εξελίξεων.
Οι Κύπριοι λογοτέχνες του 20ού αιώνα είναι τόσοι πολλοί, που δεν είναι δυνατό να αναφερθούν εδώ, γι' αυτό και παραπέμπουμε σε ειδικά συγγράμματα και ανθολογίες. Εξάλλου οι πιο πολλοί περιλαμβάνονται ως αυτοτελή λήμματα στη Μεγάλη Κυπριακή Εγκυκλοπαίδεια.
Εκείνο που θα πρέπει να λεχθεί εδώ είναι ότι κατά τον 20ό αιώνα εξεδόθησαν στην Κύπρο και πολλά όσο και σημαντικά λογοτεχνικά περιοδικά, κι απ' αυτά αρκετά εκδίδονται σήμερα. Ταυτόχρονα πολλοί Κύπριοι λογοτέχνες συνεργάζονται με ελλαδικά λογοτεχνικά έντυπα. Υπάρχουν επίσης οργανωμένες ομάδες λογοτεχνών, ενώ το υπουργείο Παιδείας της Κύπρου απονέμει ετήσια λογοτεχνικά βραβεία. Επίσης θα πρέπει ν' αναφερθεί ότι αρκετοί Κύπριοι λογοτέχνες τιμήθηκαν κατά καιρούς με διακρίσεις και βραβεία στην Ελλάδα, περιλαμβανομένων και βραβεύσεων από την Ακαδημία Αθηνών.