Τράπεζα Κύπρου & Εφημερίδα Πολίτης

Μετά την τουρκική εισβολή του 1974 και την κατάληψη του λιμανιού της Αμμοχώστου, του μεγαλύτερου λιμανιού της Κύπρου, η εμπορική και επιβατική λιμενική κίνηση διοχετεύτηκε προς τα λιμάνια της Λεμεσού και της Λάρνακας, τα οποία βελτιώθηκαν, επεκτάθηκαν και εξοπλίστηκαν καταλλήλως για να ανταποκριθούν στις αυξημένες λιμενικές απαιτήσεις. Το λιμάνι της Λεμεσού είναι σήμερα το μεγαλύτερο λιμάνι της ελεύθερης Κύπρου και ένας από τους σημαντικότερους παράγοντες της ανάπτυξης της πόλης.

α) Δυναμικότητα - εξοπλισμός: Το νέο λιμάνι έχει βάθος 11 μέτρων και διαθέτει κρηπιδώματα συνολικού μήκους 1.280 μέτρων. Λαμβάνοντας υπόψιν το μέσο μήκος των σκαφών που επισκέπτονται τα κυπριακά λιμάνια, το νέο λιμάνι της Λεμεσού μπορεί να δεχτεί 12-14 πλοία. Παράλληλα λειτουργεί και το παλαιό λιμάνι της Λεμεσού, το οποίο έχει κρηπιδώματα μήκους 243 μέτρων και μπορεί να δεχτεί τρία μικρά πλοία, ενώ χρησιμοποιείται και από πολλά μικρά αλιευτικά σκάφη. Με τη σταδιακή επέκταση και ανάπτυξη του νέου λιμανιού, η σημασία του παλαιού λιμανιού της Λεμεσού για την εξυπηρέτηση της εμπορικής κίνησης μειώνεται συνεχώς.

Το νέο λιμάνι έχει σύγχρονο μηχανικό εξοπλισμό εμπορευματοκιβωτίων (containers). Σήμερα (1988) διαθέτει δυο γερανογέφυρες, ένα πλωτό γερανό, ένα γερανό σε ράγες, δυο ρυμουλκά και τρεις πιλοτίνες (motor launches). Επίσης διαθέτει και εννέα ιδιωτικούς γερανούς. Εξάλλου το νέο λιμάνι διαθέτει μεγάλους κλειστούς και ανοικτούς αποθηκευτικούς χώρους για την εξυπηρέτηση του εξαγωγικού και εισαγωγικού εμπορίου. Περιλαμβάνει κλειστό αποθηκευτικό χώρο 41.000 τ.μ., ανοικτό ασφαλτοστρωμένο αποθηκευτικό χώρο 300.000 τ.μ., ανοικτό μη ασφαλτοστρωμένο αποθηκευτικό χώρο 700.000 τ.μ., και αποθήκες σιτηρών (που ανήκουν στην Επιτροπή Σιτηρών) συνολικής αποθηκευτικότητας 30.000 τόνων.

β) Διακίνηση

1. φορτία: Από το λιμάνι της Λεμεσού διεξάγεται ένα πολύ μεγάλο μέρος του εισαγωγικού και εξαγωγικού εμπορίου της ελεύθερης Κύπρου, και ιδιαίτερα γίνονται οι εξαγωγές των σταφυλιών και οινικών προϊόντων, των εσπεριδοειδών και χαρουπιών, και οι εισαγωγές των σιτηρών. Το 1986 το λιμάνι αυτό χειρίστηκε συνολικά 2.079.000 τόνους φορτίου από το σύνολο των 5.058.000 τόνων φορτίου που χειρίστηκαν όλα τα λιμάνια της ελεύθερης Κύπρου μαζί, δηλαδή ποσοστό 41,1%.

Τα φορτία σε εμπορευματοκιβώτια που διακινήθηκαν από το λιμάνι το 1986 ανέρχονταν σε 958.000 τόνους, σημειώνοντας αύξηση 4% από τον προηγούμενο χρόνο. Οριακή αύξηση σημείωσαν και τα φορτία σε παλέτες, συρόμενα οχήματα, κλπ. Συνολικά οι ποσότητες του γενικού φορτίου σε μοναδοποιημένη μορφή έφθασαν τους 1.319.000 τόνους το 1986.

Τα συμβατικά φορτία που διακινήθηκαν από το λιμάνι έφθασαν τους 170.000 τόνους το 1986 και περιελάμβαναν σίδηρο, ξυλεία, χαρτικά, άλλες πρώτες ύλες, λιπάσματα κλπ. Εξάλλου τα φορτία χύμα σε στερεά μορφή, που αποτελούν την άλλη κύρια κατηγορία φορτίων του λιμανιού, έφθασαν τους 563.000 τόνους το 1986 και περιελάμβαναν κυρίως σιτηρά, χαρούπια, σόγια κ.α. Τα φορτία χύμα σε υγρή μορφή (κυρίως κρασιά) που διακινήθηκαν από το λιμάνι το 1986 ανέρχονταν στους 27.000 τόνους.

2. Επιβάτες: Το λιμάνι της Λεμεσού εξυπηρετεί επίσης το μεγαλύτερο μέρος της θαλάσσιας επιβατικής κίνησης προς και από την Κύπρο. Το 1984 διακινήθηκαν μέσω του λιμανιού αυτού 234.700 επιβάτες (73.600 αφίξεις, 77.400 αναχωρήσεις και 83.700 εκδρομείς) από ένα σύνολο 327.000 επιβατών που διακινήθηκαν από όλα τα λιμάνια της ελεύθερης Κύπρου μαζί, δηλαδή ποσοστό 71,8%.

3. Πλοία: Κατά το 1986 επισκέφτηκαν το λιμάνι της Λεμεσού 2.945 πλοία (2.502 φορτηγά και 443 επιβατικά) συνολικής καθαρής χωρητικότητας 7.645.000 κόρων. Ο αριθμός των πλοίων αντιπροσώπευε το 66,2% των πλοίων που επισκέφτηκαν όλα τα λιμάνια της ελεύθερης Κύπρου μαζί, και ο αριθμός των κόρων το 61,7%.

Ιδιωτικοποίηση του Λιμανιού

Στις 25 Απριλίου 2016 υπογράφηκε συμφωνία ιδιωτικοποίησης του λιμανιού της Λεμεσού και τέθηκε σε εφαρμογή τέλος Ιανουαρίου 2017. Η υπογραφή των συμβάσεων που αφορούσε στις θαλάσσιες υπηρεσίες, το τερματικό εμπορευματοκιβωτίων και το τερματικό πολλαπλών χρήσεων, έγινε μεταξύ του υπουργού Μεταφορών Μάριου Δημητριάδη και των  κοινοπραξιών Eurogate και Dp world, με τη μεταβατική περίοδος για τη μεταφορά της διαχείρισης θα διαρκέσει εννέα μήνες μέχρι τις αρχές του 2017. Η συμφωνία προκάλεσε πολλές αντιδράσεις κυρίως από το ΑΚΕΛ, τονίζοντας ότι με την ιδιωτικοποίηση θα αυξανόταν το κόστος γι αυτούς που χρησιμοποιούν το λιμάνι επειδή τα έξοδα θα ανέβουν από 30 εκατ. ευρώ σε 50 εκατ. ευρώ.

Τέσσερα χρόνια μετά την ιδιωτικοποίηση του λιμανιού, στη συνεδρία της Επιτροπής Οικονομικών, εκπρόσωποι Αρχή Λιμένων Κύπρου παραδέχτηκαν ενώπιον της επιτροπής πως το λιμάνι Λεμεσού έχει γίνει λιγότερο ανταγωνιστικό, με αποτέλεσμα να χάνονται φορτία προς Αίγυπτο. Αντιθέτως, στην ίδια συνεδρία οι εκπρόσωποι του αρμόδιου υπουργείου υποστήριξαν πως τα έσοδα για το κράτος παρουσίασαν αύξηση. Όπως αναφέρθηκε, πριν την ιδιωτικοποίηση του λιμανιού, τα εμπορευματοκιβώτια (20 ποδών- TEU) που διακινήθηκαν το 2014 ήταν 17.077, το 2015 ανήλθαν σε 26.476, ενώ το 2017 έφτασαν τα 45.922. Μετά την ιδιωτικοποίηση φαίνεται πως οι επιδόσεις συρρικνώθηκαν στα 19.368, το 2018 σε 6.245 και το 2019 2.813. Επιπλέον, από το 2017 μέχρι το πρώτο τρίμηνο του 2021 το κράτος έλαβε έσοδα ύψους 201 εκατ. ευρώ από τις δραστηριότητες του λιμανιού Λεμεσού, ενώ πριν τη συμφωνία εμπορικοποίησης τα κρατικά έσοδα από το 2012 μέχρι το 2016 ανέρχονταν στα 115 εκατ. ευρώ.

Σύμφωνα με τα στοιχεία της DP World, τα τελευταία τέσσερα χρόνια η εταιρεία εξυπηρέτησε περισσότερα από 250 κρουαζιερόπλοια, ενώ έχει διαχειριστεί την άφιξη πέραν των 400.000 επιβατών. Επιπρόσθετα, όσον αφορά το διαμετακομιστικό εμπόριο, η DP World εξυπηρέτησε πέραν των 3.500 εμπορικών πλοίων και διαχειρίστηκε εμπορεύματα που ξεπερνούν τα τρία εκατομμύρια τόνους.