Τράπεζα Κύπρου & Εφημερίδα Πολίτης

Διάφορες γιορτές και εκδηλώσεις, θρησκευτικές και άλλες, γίνονταν και γίνονται ακόμη στη Λάρνακα. Μεταξύ αυτών, το πατροπαράδοτο έθιμο της αναπαράστασης της αναστάσεως του Λαζάρου αποτελούσε αξιόλογη τελετή. Επίσης η γιορτή των Ανθεστηρίων (που πρόσφατα αναβίωσε) γιορταζόταν στη Λάρνακα, όπως και τα Καρναβάλια. Όμως η κατ’ εξοχήν παραδοσιακή και μεγάλη γιορτή της πόλης ήταν και είναι ο Κατακλυσμός.

Βλέπε λήμμα: Λάζαρος άγιος

Το πανηγύρι του Κατακλυσμού, που φαίνεται να έχει τις ρίζες της καταγωγής του σε τελετές της Αρχαιότητας, γινόταν στη Λάρνακα από πολύ παλαιά, άγνωστο από πότε. Ήδη στα 1855 ο Αθανάσιος Σακελλάριος περιγράφει την γιορτή ως εξής:

... Ἁξία δέ μνείας εἶναι ἒτι ἡ μετά τό Πάσχα κατά τήν ἐορτήν τοῦ  Ἁγίου Πνεύματος τελουμένη πανήγυρις ἐν Λάρνακι τῆς Κύπρου. Ἐνταῦθα ἐξ’ ἁπασῶν τῶν πόλεων καί κωμῶν τῆς νήσου συναθροίζονται ὄχι βέβαια διά θρησκευτικόν, οὔτε δι’ ἐμπορικόν σκοπόν, ἀλλ’ ἐξ ἀρχαίου φαίνεται ἔθους. Ἡ συνάθροισις γίνεται ἐν τῇ παραλίᾳ, τό δέ πλεῖστον τῶν χωρικῶν διά πλοιαρίων καθ’ ἅπασαν τήν ἡμέραν παραπλέοντες μετά μουσικῶν ὀργάνων διασκεδάζουσιν. Ταύτην οἱ μᾶλλον πεπαιδευμένοι τῆς νήσου ἐπί τῶν παραδόσεων τῶν πατέρων των στηριζόμενοι, νομίζουσιν ἐορτήν τῆς Ἀφροδίτης. Οἱ δέ Κύπριοι χωρικοί καλοῦσιν αὐτήν Κατακλυσμόν, ὅπερ πιθανόν τι ἓτερον νά ἐμφαίνῃ - κατακλυσμόν δ΄ ἰδίως εἰς τήν νῆσον συμβάντα οὐδείς τῶν ἀρχαίων ἀναφέρει. Ἀλλά μήπως ἄρα σημαίνει τήν τῆς θεάς ἐκ τῆς θαλάσσης διά κατακλυσμοῦ συμβᾶσαν ἀνάδυσιν;

Βλέπε λήμμα: Κατακλυσμός

Εκείνο που αξίζει εδώ να υπογραμμιστεί από το πιο πάνω απόσπασμα του Αθ. Σακελλαρίου, είναι η μαρτυρία ότι από τότε συγκεντρώνονταν στη Λάρνακα, κατά τη γιορτή του Κατακλυσμού, επισκέπτες ἐξ’ ἁπαςῶν τῶν πόλεων καί κωμῶν τῆς νήσου. Βέβαια ανάλογες τελετές γίνονταν και στις λοιπές παραλιακές πόλεις της Κύπρου, πράγμα που κι ο ίδιος ο Σακελλάριος διευκρινίζει στην αναθεωρημένη έκδοση του έργου του Τά Κυπριακά το 1890, όπου σημειώνει:

...Ἁξία δέ σημειώσεως εἶνε ἡ τελουμένη νῦν πανήγυρις κατά τήν ἐορτήν τοῦ  Ἀγίου Πνεύματος ἐν Λάρνακι, Λεμησσῷ καί ἐν ἄλλαις τισί παραλίαις πόλεσι τῆς νήσου...κλπ.

Όμως φαίνεται ότι στη Λάρνακα η γιορτή ήταν ιδιαίτερα σημαντική, πράγμα που προσέλκυε περισσότερο τους επισκέπτες.

Επίσης στα 1890 ο Γ.Σ. Φραγκούδης μαρτυρεί ότι ο Κατακλυσμός:

... τελεῖται πανηγυρικώτατα ἐν ταῖς πόλεσι Λεμησσῷ καί Λάρνακι ἰδίᾳ, ἔνθα καί οἱ πολῖται πάσης τάξεως συμμετέχουσιν ὅλης τῆς κινήσεως ταύτης...

Τη συρροή πλήθους επισκεπτών στη Λάρνακα για τη γιορτή του Κατακλυσμού, μαρτυρούν και διάφορες άλλες πηγές, ιδίως δε τα σχετικά άρθρα στις πρώτες κυπριακές εφημερίδες. Για παράδειγμα η εφημερίδα Φωνή της Κύπρου, στο φύλλο της 2/14.6.1884 γράφει για τον Κατακλυσμό ότι είναι μεγάλη πανήγυρις τελουμένη ἐν Λάρνακι, ἔνθα συρρέουσιν ἐξ’ ὅλων τῶν μερῶν τῆς νήσου διά νά πανηγυρίσωσι παρά τόν αἰγιαλόν...

Περιγραφές της γιορτής του Κατακλυσμού, όπως ετελείτο στην παραλία της Λάρνακας, βρίσκουμε και σε αρκετά άλλα δημοσιεύματα εφημερίδων του τέλους του 19ου αιώνα και, φυσικά, κι αργότερα. Προκύπτει από τις περιγραφές ότι επρόκειτο για πολύ δημοφιλή γιορτή που κρατούσε ολόκληρη την ημέρα (που είναι πάντοτε Δευτέρα) και συνεχιζόταν και το βράδυ. Πλήθος μικροπωλητών πωλούσαν τα εμπορεύματά τους και διάφορα φαγώσιμα είδη, ενώ οργανώνονταν και πολλά γλέντια. Πάρα πολλοί από τους επισκέπτες δεν παρέλειπαν να κάνουν και βαρκάδα, παραπλέοντας την ακτή της Λάρνακας.

Αργότερα ο Δήμος της πόλης ανέλαβε τη διοργάνωση της γιορτής, οπότε προγραμματίστηκαν κι έκτοτε εξακολουθούν να γίνονται και διαγωνισμοί με παραδοσιακά τραγούδια (τσιαττιστά, ερωτικά κ.α.), διαγωνισμοί πιδκιαυλιού (αυλού) και καλλιτεχνικό πρόγραμμα με παραδοσιακούς χορούς και τραγούδια. Γίνονται επίσης αγώνες κολύμβησης και ιστιοπλοΐας.

Κατά τα τελευταία χρόνια οι εκδηλώσεις του Κατακλυσμού στη Λάρνακα έχουν διευρυνθεί και είναι τετραήμερες ή ακόμη και πενθήμερες, αρχίζοντας από την Παρασκευή που προηγείται της Δευτέρας του Κατακλυσμού.

Η πόλη της Λάρνακας, εκτός από τις γιορτές του Κατακλυσμού, των Ανθεστηρίων και του Καρναβαλιού, γιορτάζει επίσης τα Θεοφάνεια (6 Ιανουαρίου) οπότε γίνεται ο αγιασμός των υδάτων, ενώ πρόσφατα έχει καθιερώσει τα καλοκαίρια και καλλιτεχνικό φεστιβάλ.

Πηγή

Μεγάλη Κυπριακή Εγκυκλοπαίδεια