Τράπεζα Κύπρου & Εφημερίδα Πολίτης

Η Λάρνακα υπήρξε κατά βάση γεωργική επαρχία, παρόλο που μετά την τουρκική εισβολή του 1974 ο τουρισμός και η βιομηχανία άρχισαν να κάνουν αισθητή την παρουσία τους στην όλη οικονομική της ανάπτυξη.

Βασικά στοιχεία διακατοχής της γης: Σύμφωνα με την Απογραφή Γεωργίας 1985, η μέση έκταση γεωργικού κλήρου στην επαρχία Λάρνακας είναι 5,6 εκτάρια, το μέσο μέγεθος τεμαχίου είναι 1,2 εκτάρια, και ο μέσος αριθμός τεμαχίων κατά γεωργικό κλήρο 4,5. Ωστόσο τα στοιχεία διακατοχής της γης ποικίλλουν κατά χωριό.Έτσι η μέση έκταση γεωργικού κλήρου στο χωριό Κάτω Λεύκαρα είναι 2,4 εκτάρια, στην Ορμήδεια 3,0, στην πόλη της Λάρνακας 4,0, στα Λειβάδια 4,8, στη Δρομολαξιά 5,4, στην Ορά 7,2, στους Τρούλλους 9,2, στην Αθηένου 10,7, στο Μαζωτό 12,4, και στο Αβδελλερό 15,0. Επίσης ενώ για την ελεύθερη περιοχή της επαρχίας Λάρνακας ο μέσος αριθμός τεμαχίων κατά γεωργικό κλήρο ήταν 4,5 το 1985, στο χωριό Κελλιά ήταν 1,2, στο Κίτι 1,8, στην πόλη της Λάρνακας 2,2, στη Ξυλοφάγου 3,4, στο Μαρώνι 5,2, στα Πάνω Λεύκαρα 6,6, στον Κάτω Δρυ 7,2, στη Βάβλα 8,6, στο Αβδελλερό 9,7, στην Ορά 11,8 και στη Λάγεια 12,5.

Καλλιέργειες: Οι κύριες καλλιέργειες της επαρχίας Λάρνακας με βάση την Απογραφή Γεωργίας 1985, έχουν ως ακολούθως:

ΑΡΔΕΥΟΜΕΝΕΣ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΕΣ

Η συνολική αρδευόμενη έκταση της επαρχίας ανερχόταν το 1985 στα 4.698 εκτάρια και αντιπροσώπευε το 15,2% της αρδευόμενης έκτασης της ελεύθερης Κύπρου που ήταν 30.930 εκτάρια. Η άρδευση γίνεται κυρίως από διατρήσεις (4.031 εκτάρια) και από φράγματα (509 εκτάρια) ενώ πολύ μικρότερη έκταση (158 εκτάρια) αρδεύεται από πηγές και απευθείας από ποταμούς. Η μεγαλύτερη αρδευόμενη έκταση όχι μόνο της επαρχίας Λάρνακας αλλά και ολόκληρης της Κύπρου βρίσκεται στο χωριό Ξυλοφάγου (1.518 εκτάρια). Η κατανομή της αρδευόμενης έκτασης γης στα υπόλοιπα χωριά της επαρχίας, κατά το 1985, έχει ως εξής: Ορμήδεια 472 εκτάρια, Κίτι 428, Περβόλια 213, Ξυλοτύμπου 157, Μαρώνι 156, Μενεού 143, Αραδίππου 118, Αλαμινός 95, Λειβάδια 90, Άγιος Θεόδωρος 81, Δρομολαξιά 73, Άγιοι Βαβατσινιάς 53, Κόρνος 51, Κιβισίλι 48, Μαρί 47,5, Ζύγι 46,5, Χοιροκοιτία 42, Μαζωτός 41, Καλαβασός 41, Κοφίνου 36, Αναφωτία 34, Μοσφιλωτή 33, Πύλα 32, Οδού 32, Αθηένου 31, Κάτω Δρυς 31, Βορόκλινη 29 και Πάνω Λεύκαρα 27. Μικρότερες αρδευόμενες εκτάσεις απαντώνται επίσης στα χωριά Ψεματισμένος, Τερσεφάνου, Ορά, Μελίνη, Τρούλλοι, Αγκλεισίδες, Αλεθρικό, Πυργά, Τόχνη, Βαβατσινιά, Κάτω Λεύκαρα, Αβδελλερό, Ψευδάς, Σκαρίνου και Κλαυδιά. Στην πόλη της Λάρνακας η αρδευόμενη έκταση ήταν 258 εκτάρια.

Οι αρδευόμενες καλλιέργειες στην επαρχία περιλαμβάνουν εσπεριδοειδή, φυλλοβόλα οπωροφόρα δέντρα, αμπέλια, ελιές, μια μεγάλη ποικιλία λαχανικών, όσπρια ποτιστικά και αρδευόμενα νομευτικά φυτά.

α) Εσπεριδοειδή: Οι κήποι των εσπεριδοειδών στην επαρχία καταλάμβαναν το 1985 έκταση 642 εκταρίων. Από αυτά τα 211 εκτάρια καλλιεργούνταν με λεμονιές, τα 190 εκτάρια με πορτοκαλιές, τα 129 εκτάρια με γκρέιπφρουτ, τα 71 εκτάρια με μανταρινιές, τα 24 εκτάρια με κιτρομηλιές και τα 17 εκτάρια με κλεμεντίνια. Οι μεγαλύτερες εκτάσεις των εσπεριδοειδών απαντώνται στα χωριά Ορμήδεια (93 εκτάρια), Μενεού (86 εκτάρια), στην πόλη της Λάρνακας (68 εκτάρια) και στα χωριά Άγιος Θεόδωρος (56 εκτάρια), Αλαμινός (49 εκτάρια), Μαρώνι (35 εκτάρια), Ξυλοτύμπου (33 εκτάρια), Άγιοι Βαβατσινιάς (24 εκτάρια), Καλαβασός (18 εκτάρια), Κόρνος (17 εκτάρια), Ξυλοφάγου (15 εκτάρια), Χοιροκοιτία (14 εκτάρια) και Πάνω Λεύκαρα (14 εκτάρια). Μικρότερες εκτάσεις εσπεριδοειδών βρίσκονται επίσης στα χωριά Μελίνη, Οδού, Ορά, Ψεματισμένος, Αθηένου, Κοφίνου, Πυργά, Αραδίππου, Σκαρίνου, Ψευδάς, Λειβάδια, Μοσφιλωτή, Μαζωτός, Δρομολαξιά, Βαβατσινιά, Αναφωτία, Τόχνη, Αβδελλερό, Αγία Άννα, Αγκλεισίδες, Πύλα, Κάτω Λεύκαρα, Λάγεια, Κάτω Δρυς και Καλό Χωριό.

β) Αρδευόμενα φυλλοβόλα οπωροφόρα δέντρα: Η έκταση των αρδευόμενων φυλλοβόλων οπωροφόρων δέντρων στην επαρχία Λάρνακας ανερχόταν το 1985 στα 111 εκτάρια περίπου. Τα κυριότερα από τα δέντρα αυτά είναι οι συκιές (22 εκτάρια), οι ροδιές (17 εκτάρια), οι αμυγδαλιές (14 εκτάρια), οι χρυσομηλιές (10 εκτάρια) και οι αχλαδιές (10 εκτάρια). Σε μικρότερη έκταση καλλιεργούνται επίσης οι μηλιές, οι κερασιές, οι δαμασκηνιές, οι μεσπιλιές, οι καρυδιές και οι ροδακινιές. Τα αρδευόμενα φυλλοβόλα οπωροφόρα δέντρα βρίσκονται κυρίως στην πόλη της Λάρνακας καθώς και στα χωριά Άγιοι Βαβατσινιάς, Πάνω Λεύκαρα, Αραδίππου, Οδού, Βαβατσινιά, Ορά, Λειβάδια, Αναφωτία, Μενεού, Ξυλοφάγου, Καλαβασός, Χοιροκοιτία, Σκαρίνου και Κοφίνου. Στα υπόλοιπα χωριά της επαρχίας είτε απουσιάζουν τα αρδευόμενα φυλλοβόλα δέντρα, είτε καλλιεργούνται σε πολύ μικρές εκτάσεις γης.

γ) Αρδευόμενα αμπέλια: Αν και τα περισσότερα αμπέλια στην επαρχία είναι ξηρικά, ωστόσο το 1985 καλλιεργούνταν περί τα 39 εκτάρια αρδευόμενων αμπελιών, κυρίως επιτραπέζιων ποικιλιών, που βρίσκονταν κυρίως στην πόλη της Λάρνακας (31 εκτάρια) και στο χωριό Αναφωτία (4 εκτάρια).

δ) Ελιές: Σύμφωνα με την Απογραφή Γεωργίας 1985, η αρδευόμενη έκταση με ελιές στην επαρχία ανερχόταν στα 116 εκτάρια και αυτή βρισκόταν κυρίως στην πόλη της Λάρνακας (19 εκτάρια) και στα χωριά Αραδίππου (13 εκτάρια), Λειβάδια (11 εκτάρια), Ξυλοφάγου (10 εκτάρια), Ορμήδεια (7 εκτάρια), Καλαβασός (5 εκτάρια), Κόρνος (4 εκτάρια), Χοιροκοιτία (4 εκτάρια), Πάνω Λεύκαρα (4 εκτάρια), Ορά (4 εκτάρια), Άγιοι Βαβατσινιάς (4 εκτάρια), Οδού (3 εκτάρια), Πυργά (3 εκτάρια) και Μαρώνι (3 εκτάρια). Μικρότερες αρδευόμενες εκτάσεις ελιών βρίσκονται επίσης σ’ άλλα χωριά της επαρχίας.

ε) Λαχανικά: Αποτελούν τη σημαντικότερη καλλιέργεια της επαρχίας Λάρνακας. Το 1985 η έκταση των λαχανικών ανερχόταν στα 2.374 εκτάρια από το σύνολο 9.523 εκταρίων για ολόκληρη την ελεύθερη Κύπρο, δηλαδή αντιπροσώπευε ποσοστό 25% περίπου. Στην περιοχή της επαρχίας καλλιεργείται μια τεράστια ποικιλία λαχανικών που περιλαμβάνει κυρίως πατάτες (1.426 εκτάρια το 1985), καρπούζια (246 εκτάρια), ντομάτες (124 εκτάρια), κρεμμύδια (117 εκτάρια), αγκινάρες (108 εκτάρια), πεπόνια (68 εκτάρια), αγγουράκια (55 εκτάρια), καρότα (51 εκτάρια), κολοκυθάκια (53 εκτάρια), μπάμιες (35 εκτάρια), φασολάκια (28 εκτάρια), κραμπιά (22 εκτάρια) και πολλά άλλα είδη.

Το μεγαλύτερο λαχανοπαραγωγικό χωριό της επαρχίας είναι η Ξυλοφάγου (1.398 εκτάρια το 1985), που είναι ταυτόχρονα και το μεγαλύτερο λαχανοπαραγωγικό χωριό της Κύπρου. Άλλα σημαντικά λαχανοπαραγωγικά χωριά της Λάρνακας είναι η Ορμήδεια (290 εκτάρια), η Ξυλοτύμπου (125 εκτάρια), το Κίτι (110 εκτάρια), η Δρομολαξιά (51 εκτάρια), τα Περβόλια (45 εκτάρια), η πόλη της Λάρνακας (32 εκτάρια), η Αλαμινός (28 εκτάρια), το Μαρώνι (26 εκτάρια), το Μαρί (22 εκτάρια), το Ζύγι (22 εκτάρια), η Αναφωτία (21 εκτάρια), η Μοσφιλωτή (21 εκτάρια), τα Λειβάδια (18 εκτάρια), η Αραδίππου (16 εκτάρια) και το Κιβισίλι (16 εκτάρια). Μικρότερες εκτάσεις λαχανικών βρίσκονται επίσης στα χωριά Μενεού, Αλεθρικό, Αγκλεισίδες, Βορόκλινη, Πυργά, Κόρνος, Μαζωτός, Τερσεφάνου, Άγιος Θεόδωρος, Κάτω Δρυς, Άγιοι Βαβατσινιάς, Κοφίνου, Ψευδάς, Χοιροκοιτία, Καλαβασός, Ψεματισμένος, Τόχνη, Κελλιά και Πύλα.

Παρά τη μεγάλη ποικιλία των λαχανικών, το κυριότερο προϊόν της επαρχίας είναι η πατάτα η οποία καλλιεργείται, σχεδόν αποκλειστικά, στα χωριά Ξυλοφάγου (1.066 εκτάρια), Ορμήδεια (200 εκτάρια) και Ξυλοτύμπου (101 εκτάρια) όπου ευνοείται ιδιαίτερα από τις κλιματολογικές και εδαφολογικές τους συνθήκες. Η Ξυλοφάγου είναι το μεγαλύτερο πατατοπαραγωγικό χωριό της Κύπρου.

στ) Όσπρια ποτιστικά: Η συνολική έκταση των αρδευόμενων οσπρίων στην επαρχία ανερχόταν το 1985 στα 39 εκτάρια περίπου και αυτή βρισκόταν κυρίως στα χωριά Ξυλοφάγου, Ορμήδεια, Αλαμινός, Μοσφιλωτή, Κίτι, Άγιοι Βαβατσινιάς καθώς και στην πόλη της Λάρνακας. Την πρωτεύουσα θέση στην κατηγορία των οσπρίων κατέχει η καλλιέργεια των φασολιών, και ακολουθούν τα λουβιά και τα κουκκιά.

ζ) Αρδευόμενα νομευτικά φυτά: Παρόλο που τα περισσότερα νομευτικά φυτά της επαρχίας είναι ξηρικά, καλλιεργούνται ωστόσο και μερικά αρδευόμενα των οποίων η συνολική έκταση το 1985 ήταν 250 εκτάρια. Τα αρδευόμενα νομευτικά φυτά απαντώνται κυρίως στα χωριά Αραδίππου, Λειβάδια, Κοφίνου, Ξυλοφάγου και Μαρί.

ΞΗΡΙΚΕΣ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΕΣ

α) Σιτηρά: Καλλιεργούνται στις ξηρικές εκτάσεις κυρίως των πεδιάδων αλλά και στις ημιορεινές περιοχές. Το 1985 εκαλλιεργούντο στην επαρχία Λάρνακας 15.800 εκτάρια γης με σιτηρά, από τα οποία μόνο 36 εκτάρια αρδεύονταν. Στην έκταση αυτή των σιτηρών περιλαμβάνονται 15.270 εκτάρια κριθαριού, 460 εκτάρια σιταριού και 70 εκτάρια σιφωναριού.

β) Νομευτικά φυτά: Στην επαρχία Λάρνακας καλλιεργούνται επίσης διάφορα ξηρικά νομευτικά φυτά, τα κυριότερα από τα οποία είναι το κριθάρι για βόσκηση (φαρράς) και ο βίκος. Η έκταση των ξηρικών νομευτικών φυτών ανερχόταν το 1985 στα 5.200 εκτάρια περίπου. Τα νομευτικά φυτά, όπως και τα σιτηρά, απαντώνται σ’ όλα τα χωριά της επαρχίας. Η μεγαλύτερη ωστόσο έκταση των νομευτικών φυτών βρίσκεται στα χωριά Αθηένου, Κοφίνου, Καλό Χωριό, Ξυλοφάγου, Δρομολαξιά, Ορμήδεια, Ξυλοτύμπου, Κιβισίλι, Κλαυδιά, Άγιος Θεόδωρος, Κελλιά και Μαρί.

γ) Ελιές: Η έκταση των ξηρικών καλλιεργειών ελιών είναι αρκετά μεγάλη και ανερχόταν στα 985 εκτάρια το 1985. Τα ελαιόδεντρα που καλλιεργούνται στην επαρχία βρίσκονται είτε σε συμπαγείς εκτάσεις είτε συγκαλλιεργούνται με άλλες ξηρικές ετήσιες καλλιέργειες. Η κυριότερη ποικιλία που καλλιεργείται είναι η κυπριακή λαδοελιά που χρησιμοποιείται τόσο για επιτραπέζια χρήση όσο και για ελαιοποίηση. Τα τελευταία χρόνια ωστόσο εισήχθησαν και καλλιεργούνται νέες ποικιλίες ελιάς. Ξηρικές καλλιέργειες ελαιοδέντρων βρίσκονται κυρίως στα χωριά Πάνω Λεύκαρα (148 εκτάρια), Ορά (92 εκτάρια), Κόρνος (80 εκτάρια), Αραδίππου (67 εκτάρια), Αθηένου (63 εκτάρια), στην πόλη της Λάρνακας (48 εκτάρια) και στα χωριά Βαβατσινιά (43 εκτάρια), Κάτω Λεύκαρα (42 εκτάρια), Άγιοι Βαβατσινιάς (34 εκτάρια), Μοσφιλωτή (33 εκτάρια), Μαζωτός (30 εκτάρια) και Αναφωτία (30 εκτάρια). Μικρότερες εκτάσεις ελαιοδέντρων απαντώνται και στα υπόλοιπα χωριά της επαρχίας.

δ) Αμπέλια: Τα περισσότερα αμπέλια της επαρχίας είναι ξηρικά και καλλιεργούνται σε περιοχές με ψηλή περιεκτικότητα σε ανθρακικό ασβέστιο. Το 1985 η συνολική έκταση των ξηρικών αμπελοκαλλιεργειών της επαρχίας ανερχόταν στα 330 εκτάρια. Στην έκταση των αμπελιών περιλαμβάνονται 312 εκτάρια οινοποιήσιμων ποικιλιών και 18 εκτάρια επιτραπέζιων ποικιλιών. Οι μεγαλύτερες εκτάσεις ξηρικών αμπελιών βρίσκονται στα χωριά   Άγιοι Βαβατσινιάς (74 εκτάρια), Οδού (71 εκτάρια), Αναφωτία (48 εκτάρια), Πάνω Λεύκαρα (30 εκτάρια), Μαζωτός (25 εκτάρια), στην πόλη της Λάρνακας (22 εκτάρια), και στα χωριά Βαβατσινιά (13 εκτάρια) και Κοφίνου (11 εκτάρια). Μικρότερες εκτάσεις αμπελιών απαντώνται επίσης στα χωριά Βάβλα, Κάτω Λεύκαρα, Κάτω Δρυς, Ορά, Αλαμινός, Αγκλεισίδες, Κόρνος, Σκαρίνου και Ψευδάς.

ε) Χαρουπιές: Βρίσκονται κυρίως στις λοφώδεις περιοχές της επαρχίας, είτε σε ήμερη είτε σε άγρια μορφή. Το 1985 η συνολική έκταση των χαρουπιών της επαρχίας ανερχόταν στα 512 εκτάρια και αυτή βρισκόταν κυρίως στα Πάνω Λεύκαρα, το Αλεθρικό, το Μαζωτό, την Ορά, το Κιβισίλι, την Αραδίππου, τον Κάτω Δρυ, την πόλη της Λάρνακας, την Αθηένου, τη Σκαρίνου, τη Χοιροκοιτία, τον Κόρνο, τα Κάτω Λεύκαρα, την Τόχνη, τη Λάγεια, τον Άγιο Θεόδωρο, τον Ψεματισμένο, την Καλαβασό, την Ορμήδεια, τους Τρούλλους, το Αβδελλερό, τη Βάβλα, την Κοφίνου και την Τερσεφάνου.

στ) Αμυγδαλιές: Το φυτό της αμυγδαλιάς καλλιεργείται σ’ όλες σχεδόν τις λοφώδεις και ημιορεινές περιοχές της επαρχίας, είτε σε συγκαλλιέργεια με άλλες ξηρικές καλλιέργειες (σιτηρά, αμπέλια), είτε σε συμπαγείς εκτάσεις. Τα τελευταία χρόνια καλλιεργείται και σε περιοχές που αρδεύονται. Σύμφωνα με την απογραφή γεωργίας 1985, η συνολική έκταση των αμυγδαλιών στην επαρχία ανερχόταν στα 135 εκτάρια, από τα οποία μόνο τα 14 εκτάρια αρδεύονταν.