Εσπεριδοειδή
Ιστορία των εσπεριδοειδών
Οι περισσότεροι ιστορικοί υποστηρίζουν ότι οι αρχαίοι Έλληνες δεν ήξεραν τα εσπεριδοειδή και ότι οι Ρωμαίοι τα γνώρισαν κατά τα χριστιανικά χρόνια. Άλλοι αντίθετα δέχονται ότι τα εσπεριδοειδή άρχισαν να έρχονται στην Ελλάδα κατά την εκστρατεία του Μεγάλου Αλεξάνδρου στην Ασία. Εξάλλου τα μήλα των εσπερίδων της μυθολογίας, τα οποία έφερε ο Ηρακλής στην Ελλάδα από τη Λιβύη, πιστεύεται ότι δεν έχουν καμιά σχέση με τους καρπούς των εσπεριδοειδών, αλλά μάλλον πρόκειται για ροδάκινα. Οι Εβραίοι αναφέρουν ότι γνώριζαν το κίτρο κατά την καταστροφή της Βαβυλώνας. Ιστορικά δεν έχει εξακριβωθεί πότε ακριβώς άρχισαν να καλλιεργούνται τα διάφορα είδη εσπεριδοειδών. Όμως, θεωρείται βέβαιο ότι πατρίδα τους είναι η Σινική και οι Ινδίες. Τα εσπεριδοειδή από τις χώρες αυτές χάρις στις εξαιρετικές ιδιότητες και την πολλαπλή ωφελιμότητά τους, κατά τον 10ο αι. μ.Χ. μεταφέρθηκαν και διαδόθηκαν πολύ γρήγορα σε πολλές χώρες της Ευρώπης, όπου το έδαφος και το κλίμα ήσαν πρόσφορα.
Οι διάφοροι ερευνητές υποστηρίζουν ότι από τα εσπεριδοειδή το πρώτο δέντρο που εισήχθη και καλλιεργήθηκε στις χώρες της Ασίας και της Ευρώπης, μεταφερόμενο από τις Ινδίες και τη Σινική, ήταν η κιτρομηλιά (Κιτρέα η κοινή - Citrus medica vulgaris). To είδος αυτό μεταφέρθηκε από τους Άραβες στην Αίγυπτο, στη Συρία και στην Παλαιστίνη και από τις χώρες αυτές διαδόθηκε εύκολα και πολύ γρήγορα σ' όλες τις παραμεσόγειες χώρες. Αργότερα, γύρω στα τέλη του 13ου αιώνα μ.Χ., γίνεται μνεία της λεμονιάς (Κίτριον η λεμονέα - Citrus cimonium), την οποία διέδωσαν και πάλι οι Άραβες. Αργότερα αυτή διαδόθηκε σ' όλες τις μεσογειακές χώρες. Η πορτοκαλιά (Κίτριον η πόρτογαλλέα - Citrus aurantium) αποτελεί και το πλέον εξευγενισμένο είδος των εσπεριδοειδών. Εισήχθη στην Ευρώπη από τις Ινδίες κατά τον 16ο αιώνα. Η πορτοκαλιά από την Ανατολή διαδόθηκε από τους Άραβες και από τη Δύση από τους Πορτογάλους, από τους οποίους πήρε και το όνομά της. Φαίνεται ότι αρχικά η πορτοκαλιά εισήχθη και καλλιεργήθηκε πρώτα στις χώρες της Δ. Ευρώπης και αργότερα περί τα τέλη του 17ου αιώνα μεταφέρθηκε στην Ανατολή. Τότε πιθανώς μεταφέρθηκε και στην Κύπρο. Η εισαγωγή των εσπεριδοειδών στην Κύπρο συμπίπτει, όπως ήταν φυσικό, με την εποχή της διάδοσής τους σ' όλες τις μεσογειακές γειτονικές χώρες. Κατά πάσα πιθανότητα η πορτοκαλιά, όπως και τα άλλα εσπεριδοειδή, μεταφέρθηκαν στην Κύπρο από την Παλαιστίνη επί εποχής των Λουζινιανών (φραγκολέμονα, κουμαντατάδες).