Τράπεζα Κύπρου & Εφημερίδα Πολίτης

Η Ιερά Μονή Κύκκου έχει αναπτύξει αξιόλογη επιστημονική και πολιτιστική δραστηριότητα. Ίδρυσε το Κέντρο Μελετών της Ιεράς Μονής Κύκκου, το Κέντρο Θησαυρού της Κυπριακής Ελληνικής, το Εργαστήριο Συντήρησης χειρογράφων, παλαιτύπων, εικόνων και αμφίων, ενώ λειτούργησε σύγχρονο μουσείο.

Κύριος στόχος της μονής είναι να συμβάλει στη διαφύλαξη της ιστορικής κληρονομιάς του Ελληνισμού της Κύπρου και στην επικράτηση των πνευματικών αξιών του Ελληνορθόδοξου πολιτισμού.

Το Κέντρο Μελετών της Ιεράς Μονής Κύκκου ιδρύθηκε το 1986 με πρωτοβουλία του  ηγουμένου της μονής Νικηφόρου (σήμερα επισκόπου Κύκκου και Τηλλυρίας) και έχει ως κύριο σκοπό του τη διάδοση των ελληνικών γραμμάτων και την προβολή της ιστορίας της μονής. Στεγάζεται στα προσφάτως αναπαλαιωθέντα και επεκταθέντα κτίρια του μετοχίου του Αρχαγγέλου Μιχαήλ Λακατάμειας, το οποίο ευρίσκεται λίγα χιλιόμετρα έξω από την πόλη της Λευκωσίας. Στο ίδιο κτίριο στεγάζεται η βιβλιοθήκη του Κέντρου, η μεγάλη αίθουσα τελετών χωρητικότητας 500 ατόμων που χρησιμοποιείται για τη διεξαγωγή σεμιναρίων και συνεδρίων, καθώς και το νεοσύστατο Εργαστήριο Συντήρησης χειρογράφων, εικόνων και μοναστηριακών κειμηλίων.

Οι στόχοι του Κέντρου είναι τόσο συγγραφικοί όσο και εκδοτικοί και επικεντρώνονται στην αναζωπύρωση της ιστορικής και πολιτιστικής μνήμης του λαού. Αρκετές από τις εργασίες που έχουν δει το φως της δημοσιότητας μέχρι σήμερα, είτε ως αυτοτελείς εκδόσεις είτε ως δημοσιεύματα στην επετηρίδα που εκδίδει το Κέντρο, σχετίζονται με την κυπριακή μοναστηριολογία και τη συμβολή των κυπριακών μονών στη ζωή και τον πολιτισμό της Κύπρου. Παράλληλα οι δραστηριότητες του επεκτείνονται και σε θέματα θεολογικά, φιλολογικά, ιστορικά, μουσικολογικά, υμνογραφικά, κωδικολογικά, παλαιογραφικά, μοναστηριακής τέχνης και πολλά άλλα.

Οι ερευνητές του Κέντρου εργάζονται επίσης για τη συγκρότηση αρχείου, το οποίο περιλαμβάνει υλικό για την κυπριακή μοναστηριολογία, την εκκλησιαστική γραμματεία, τη βυζαντινή τέχνη και τη μουσικολογία.

Αρκετό από το υλικό αυτό αναφέρεται στην ιστορία της Ιεράς Μονής Κύκκου και έχει συγκεντρωθεί από μοναστηριακές βιβλιοθήκες και αρχεία της Κύπρου, της Ευρώπης και του υπόλοιπου κόσμου. Το μεγαλύτερό του μέρος έχει φωτογραφηθεί σε μικροταινίες και είναι στη διάθεση όσων ενδιαφέρονται να μελετήσουν διάφορες πτυχές της κυπριακής ιστορίας και της ελληνικής κληρονομιάς.

Στο Κέντρο λειτουργεί μεγάλη βιβλιοθήκη, η οποία εμπλουτίζεται συνεχώς με νέα βιβλία, ενώ μία δεύτερη βιβλιοθήκη λειτουργεί στο κεντρικό μοναστήρι και είναι το ίδιο πλούσια.

Διαθέτει αρκετές χιλιάδες βιβλία, δύο χιλιάδες από τα οποία είναι παλαίτυπα, όπως και σπάνιες σειρές περιοδικών της Κύπρου και του μείζονος Ελληνισμού. Οι βιβλιοθήκες είναι προσιτές στους ερευνητές προς τους οποίους παρέχεται κάθε δυνατή διευκόλυνση για μελέτη και έρευνα.

Ένα από τα σημαντικότερα έργα που ανέλαβε το Κέντρο είναι η έκδοση των 2.500 περίπου λυτών εγγράφων που διασώθηκαν στη μονή παρά τις μεγάλες καταστροφικές πυρκαγιές του παρελθόντος. Χωρίζονται στα οθωμανικά έγγραφα της περιόδου 1572- 1899, στα δικαιοπρακτικά έγγραφα της περιόδου 1619-1950 και στην αλληλογραφία, από και προς τη μονή, της περιόδου 1780-1950. Μέχρι στιγμής έχουν εκδοθεί τα οθωμανικά έγγραφα της περιόδου 1572-1839 ενώ αναμένεται και η έκδοση των υπολοίπων.

Εκφραστικό όργανο του Κέντρου Μελετών είναι η επετηρίδα του. Αρκετές από τις μελέτες που δημοσιεύονται στις σελίδες της αναφέρονται στην ιστορία της Ιεράς Μονής Κύκκου ενώ αρκετές άλλες σε διάφορες πτυχές της πνευματικής ζωής του νησιού, όπως στην αγιολογία, τα τοπωνύμια, την ιστορία της κυπριακής εκπαίδευσης, την εκκλησιαστική ιστορία, τη βυζαντινή μουσικολογία και εκκλησιαστική ποίηση, την κωδικολογία - παλαιογραφία και διάφορα άλλα θέματα. Οι τόμοι της επετηρίδας, καθώς και οι υπόλοιπες αξιόλογες εκδόσεις του Κέντρου, αποτελούν την απαρχή μιας σειράς εκδόσεων που αναμένεται να καλύψουν ένα ευρύτατο φάσμα της ιστορίας και των δραστηριοτήτων του Ελληνισμού της Κύπρου. Διευθυντής του Κέντρου Μελετών Ιεράς Μονής Κύκκου είναι ο Ιωάννης Θεοχαρίδης.

Το Κέντρο Θησαυρού της Κυπριακής Ελληνικής στεγάζεται σε ιδιαίτερο κτίριο που κτίστηκε με δαπάνες της μονής Κύκκου στην περιοχή του μοναστηριού του Αρχαγγέλου Μιχαήλ Λακατάμειας. Κύριος στόχος του είναι η συλλογή, συντήρηση και διαφύλαξη των γραπτών μνημείων της ελληνικής γλώσσας της Κύπρου από την Αρχαιότητα μέχρι σήμερα και η δημιουργία, με τη βοήθεια της ηλεκτρονικής λεξικογραφίας, του θησαυρού της Κυπριακής Ελληνικής. Ήδη ο θησαυρός συντάσσεται και όταν ολοκληρωθεί θα ενταχθεί στον καθολικό θησαυρό της ελληνικής γλώσσας. Από αυτόν θα απορρεύσει το Ιστορικό Λεξικό της Κυπριακής Ελληνικής. Όπως ο θησαυρός της ελληνικής γλώσσας έτσι και ο θησαυρός της κυπριακής ελληνικής θα παρέχει πολύτιμες πληροφορίες για γλωσσικά και φιλολογικά θέματα. Διευθυντής του Κέντρου Θησαυρού της Κυπριακής Ελληνικής είναι ο γλωσσολόγος Μενέλαος Χριστοδούλου.

Πηγή

Μεγάλη Κυπριακή Εγκυκλοπαίδεια