Τράπεζα Κύπρου & Εφημερίδα Πολίτης

Το μοναστήρι του Κύκκου είναι σήμερα το πλουσιότερο από τα κυπριακά εν λειτουργία μοναστήρια, αποτελεί δε σημαντική οικονομική δύναμη. Κατέχει τεράστια ακίνητη περιουσία σε πολλά μέρη της Κύπρου (περιλαμβανομένων και των κατεχομένων από το 1974 από τους Τούρκους εισβολείς περιοχών της Κύπρου) της οποίας η αξία πολλαπλασιάσθηκε κατά τα τελευταία χρόνια εξαιτίας της ανατιμήσεως της γης.

Η περιουσία του μοναστηριού περιλαμβάνει διάφορες εκτάσεις γης, οικοδομήματα και μετόχια. Τα μετόχια συνήθως έχουν εκκλησία και εγκαταστάσεις ολόγυρα, με κήπους και καλλιέργειες.

Τα κυριότερα από τα μετόχια του μοναστηριού είναι:

1. Ο Άγιος Προκόπιος, κοντά στη Λευκωσία.
2. Ο Αρχάγγελος, μοναστήρι παλαιότερα, στη Λακατάμια (κοντά στη Λευκωσία) που συντηρήθηκε πρόσφατα.
3. Ο Ξηροπόταμος, στην επαρχία Λευκωσίας, κοντά στην Πεντάγυια. Ήταν παλαιότερα γνωστό ως Άγιος Γεώργιος και δωρήθηκε στο μοναστήρι από κάποιο δούκα Γεώργιο κατά τους πρώτους χρόνους της ίδρυσης του μοναστηριού.
4. Η Αγία Μονή ή και Μονή των Ιερέων στην επαρχία Πάφου.
5. Η Παναγία του Σίντη στην επαρχία Πάφου.

Παλαιότερα το μοναστήρι κατείχε πολύ πιο σημαντική αγροτική περιουσία που περιελάμβανε εκτάσεις γης στην Αυλώνα (επαρχία Λευκωσίας), στον Μπάρατζη (επαρχία Λευκωσίας, περιοχή Μόρφου - Καζιβερών), στο Καπηλειό (επαρχία Λεμεσού), στην Τσακκίστρα (κοντά στο μοναστήρι), στο Πηγάνιον ή και Πιάνι, άλλοτε μοναστήρι του Σωτήρος (δωρεά της Ελοΐζ, συζύγου του βασιλιά της Κύπρου Ιακώβου Α΄, το 1412), στο Πολέμι, στην Πενταλιά, στο Στρουμπί και στην Κάτω Παναγιά (της επαρχίας Πάφου) και αλλού. Σταδιακά όμως μεγάλο μέρος της αγροτικής περιουσίας του μοναστηριού εκποιήθηκε, και αντ’ αυτής αγοραζόταν αστική περιουσία που προσετίθετο στις υπάρχουσες περιουσίες στη Λευκωσία, στη Λεμεσό, στη Λάρνακα, στην Πάφο και στην Αμμόχωστο.

Παλαιότερα το μοναστήρι είχε ιδιοκτησίες (κυρίως προερχόμενες από δωρεές) στην Αττάλεια, στη Σμύρνη, στην Προύσα, στην Κωνσταντινούπολη, στη Γεωργία και αλλού. Σημαντικά εισοδήματα του μοναστηριού προέρχονται:

1. Από εκμετάλλευση της αστικής του περιουσίας (ενοίκια).
2. Από εισφορές και δωρεές των πιστών.
3. Από τις καλλιέργειες των κτημάτων του (κυρίως αμπέλια, ελιές και εσπεριδοειδή).

Σύμφωνα προς έκθεση του Ουώλτερ Βάριγκ, των αρχών της Αγγλοκρατίας, προς τον κυβερνήτη, κατά το 1879 το μοναστήρι κατείχε:

• 13 μετόχια
• 10 εκκλησίες
• 15.148 σκάλες γης
• 8.797 ελαιόδενδρα
• 429 σκάλες αμπέλια
• 11 νερόμυλους
• 11 ελαιόμυλους
• 5 ληνούς
• 72 καταστήματα στη Λευκωσία και στη Λάρνακα
• 19 καρυδιές
• 171 αμυγδαλιές
• 57 συκιές
• 1.128 χαρουπιές
• 27 χρυσομηλιές

Είχε επίσης προσωπικό από 54 μοναχούς, 198 εργάτες και 7 ορφανά παιδιά.

Από έγγραφο του υπουργείου Ναυτικών της Γαλλίας, του 1810, προκύπτει ότι το μοναστήρι είχε τότε και ιδιόκτητο καράβι ονομαζόμενο «Παναγία του Κύκκου». Πιο πιθανό όμως είναι πως επρόκειτο για καράβι που του είχε δοθεί το όνομα αυτό, χωρίς να έχει σχέση με το μοναστήρι.

Το μοναστήρι του Κύκκου δεν είναι κοινόβιο αλλά ιδιόρρυθμο. Γι’ αυτό οι μοναχοί παίρνουν μισθό και μπορούν ν’ αποκτούν και ιδιωτική περιουσία, η οποία όμως περιέρχεται στο μοναστήρι μετά τον θάνατό τους.

Πηγή

Μεγάλη Κυπριακή Εγκυκλοπαίδεια