Κινύρας
Ιερέας και ιδρυτής του ιερού της Αφροδίτης
Η ιδιότητα του Κινύρα ως αρχιερέα της Αφροδίτης στην Πάφο μαρτυρείται από πλήθος αρχαίων πηγών, η δε ύπαρξη περίφημου ιερού και λατρείας της θεάς έχει βεβαιωθεί και από την ανασκαφική έρευνα. Το ότι οι βασιλιάδες της Πάφου ήταν ταυτόχρονα και κληρονομικοί αρχιερείς της θεάς, και ως τέτοιοι είχαν και σημαντική επιρροή σ' όλο το νησί, είναι γεγονός αναμφισβήτητο.
Η παράδοση θέλει ιδρυτή του ιερού της θεάς τον ίδιο τον Κινύρα. Ανάμεσα στους συγγραφείς που το αναφέρουν συγκαταλέγονται ο Λουκιανός και ο Ρωμαίος Τάκιτος. Ο τελευταίος αναφέρει ιδρυτή και τον Αερία, μυθικό βασιλιά της Κύπρου αρχαιότερο από τον Κινύρα. Ο Παυσανίας παραδίδει ιδρυτή του ιερού τον Αγαπήνορα τον Αρκάδα, ενώ ο Ηρόδοτος θεωρεί ιδρυτές του ιερού Φοίνικες από την πόλη Ασκαλώνα της συροπαλαιστινιακής ακτής.
Βλέπε λήμμα: Φοίνικες και Κύπρος
Η αρχαιολογική έρευνα απέδειξε ότι η Πάφος (Παλαίπαφος) ήταν ήδη κατοικημένη από τις αρχές της τρίτης χιλιετίας π.Χ. (2800 π.Χ.) και ότι εκεί λατρευόταν μια θεά της Γονιμότητας, της οποίας η λατρεία αναγόταν στη Χαλκολιθική εποχή (τέταρτη χιλιετία π.Χ.) και που εξελίχθηκε, κατά την Ύστερη εποχή του Χαλκού, σε λατρεία της Αφροδίτης. Εξάλλου η Πάφος ήταν ήδη σημαντικό και ονομαστό θρησκευτικό κέντρο όταν οι Αχαιοί έφθασαν στην Κύπρο˙ και παρέμεινε τέτοιο, προσελκύοντας προσκυνητές από όλα τα μέρη του ελληνικού κόσμου και, αργότερα, του ρωμαϊκού, ως την επικράτηση του Χριστιανισμού. Το πρώτο μνημειακό ιερό με τη μεγαλιθική του κατασκευή τοποθετείται, από τα πορίσματα της αρχαιολογίας, γύρω στα 1200 π.Χ. περίπου, εποχή που συμπίπτει με τη βασιλεία και ιερατεία του Κινύρα και την άφιξη του Αγαπήνορος. Αυτά, καθώς και η αναφορά του Τάκιτου στον Αερία ως ιδρυτή του ιερού, επιτρέπουν να θεωρηθεί ο Κινύρας μάλλον ως ανακαινιστής της πανάρχαιας λατρείας της θεάς και κατασκευαστής ενός μεγαλοπρεπέστερου ιερού της. Μια άλλη ερμηνεία επιχειρεί να συνδυάσει τις δυο παραδόσεις για την ίδρυση του ιερού από τον Κινύρα και τον Αγαπήνορα, υποστηρίζοντας ότι ο Κινύρας εκπροσωπεί την ήδη υπάρχουσα λατρεία της θεάς της Γονιμότητας, ενώ ο Αγαπήνωρ την υιοθέτησή της από τους Έλληνες με την οικοδόμηση ενός νέου μεγαλοπρεπούς ναού.
Βλέπε λήμμα: Παλαίπαφος
Μαρτυρίες αρχαίων συγγραφέων
Οι μαρτυρίες των αρχαίων συγγραφέων αναφέρουν ότι ο Κινύρας υπηρέτησε πρώτα στο ιερό της θεάς στην Αμαθούντα, από όπου έφυγε για να εγκατασταθεί στο ιερό της Πάφου. Στο καινούργιο όμως ιερό ήταν υποχρεωμένος να αντιμετωπίσει την ισχυρή και καθιερωμένη ιερατική τάξη των Ταμιραδών. Οι Ταμιράδες αποτελούσαν μια οικογένεια μάντεων -ιερέων με γενάρχη τον μάντη Ταμίρα, που είχε φθάσει σε παλαιότερους χρόνους από την Κιλικία στην Πάφο, έφερε μαζί του την τέχνη της σπλαχνοσκοπίας και έγινε «ιερεύς της ανάσσης».
Οι Ταμιράδες κράτησαν για πολύ καιρό τα σκήπτρα της λατρείας της θεάς, μέχρις ότου ο Κινύρας και η οικογένειά του έφθασαν στην Πάφο. Φαίνεται ότι στην αρχή είχε συμφωνηθεί οι δυο οικογένειες να προάρχουν μαζί στις διάφορες ιεροτελεστίες˙ με τον καιρό όμως οι Ταμιράδες υποσκελίστηκαν από την καινούργια ιερατική γενιά, γιατί ενωρίς σβήνει το όνομα των Ταμιραδών και παραμένει μόνο εκείνο των Κινυραδών.
Πηγή
Μεγάλη Κυπριακή Εγκυκλοπαίδεια