Τράπεζα Κύπρου & Εφημερίδα Πολίτης

Από το μοναστήρι του Αγίου Νικολάου, που βρισκόταν σε λειτουργία στα χρόνια δράσης του Ιωαννικίου, κτισμένο στη βόρεια πλαγιά της οροσειράς του Πενταδακτύλου, μεταξύ του κάστρου της Καντάρας και του χωριού Δαυλός, σώθηκαν μερικά χειρόγραφα σημειώματα που δίνουν περαιτέρω αλλά και διαφορετικές πληροφορίες για τον καλόγερο Ιωαννίκιο. Αναφέρεται ότι κατά το 1821 – 1822 ο Ιωαννίκιος είχε υπηρετήσει στο μοναστήρι αυτό ως οικονόμος.

Σε ένα σημείωμα, γραμμένο από κάποιον μοναχό Μάμα στις 18 Ιουλίου 1822, αναφέρεται ότι στις 5 Ιουλίου 1822, λόγω των συνεχιζόμενων στην Κύπρο τουρκικών διώξεων, αναχώρησαν για την Ελλάδα, με προορισμό το Άγιο Όρος, φεύγοντας κρυφά από τη θαλάσσια περιοχή της Ακανθούς με καράβι, ο ηγούμενος του μοναστηριού Χαρίλαος, ο Ιωαννίκιος και άλλοι δύο καλόγεροι.

Δεν αναφέρεται οποιαδήποτε δράση του Ιωαννικίου και των άλλων στην Ελλάδα, ούτε το πότε ακριβώς είχαν επιστρέψει στην Κύπρο. Πάντως σε άλλο σημείωμα ου ιδίου μοναστηριού, γραμμένο από τον ηγούμενο Χαρίλαο τον Γενάρη του 1831 / Ιούνιο 1832, αποδεικνύει ότι αυτός βρισκόταν ήδη τότε πίσω στο μοναστήρι του. Στο σημείωμα καταγράφεται το ανθρώπινο δυναμικό του μοναστηριού του Αγίου Νικολάου τότε, που περιελάμβανε 25 άτομα εκ των οποίων δεν ήσαν όλοι κληρικοί. Μετά τον ίδιο τον ηγούμενο, δεύτερο στον κατάλογο όνομα απαντάται εκείνο του Ιωαννικίου, που αναφέρεται ότι καταγόταν από το χωριό Άγιος Ηλίας, ήταν και πάλι οικονόμος στο μοναστήρι και ήταν τότε ηλικίας 42 χρόνων. Συνεπώς και ο Ιωαννίκιος είχε επιστρέψει κάποια στιγμή από την Ελλάδα στην Κύπρο και είχε και πάλι εγκατασταθεί στο μοναστήρι του Αγίου Νικολάου του Δαυλού.

Ένα άλλο σημαντικό σημείωμα από το ίδιο μοναστήρι, είναι γραμμένο τον Αύγουστο του 1833 από κάποιον μοναχό Τζυρκάτζην. Το σημείωμα αυτό αφηγείται τα γεγονότα της μάχης που είχε δώσει ο Ιωαννίκιος:

«Το 1833, καλοκαίριν τζιαιρόν επιαστήκασιν οι δικοί μας με τους Τούρκους πόξω του Τρικώμου ημέραν μεσομέριν, εγίνην μιάλον ματζελιόν όπως λαλούσιν. Κουμάντον τους δικούς μας έκαμνεν ο Ιωαννίκιος μα εμολοήσαν οι Φράντζοι της Σκάλας εις την Τουρτζιάν όπως εμάχαμεν...»

Σύμφωνα προς την καταγραφή αυτή, η μάχη είχε δοθεί έξω από το χωριό Τρίκωμο όπου οι Τούρκοι είχαν στήσει ενέδρα στην ομάδα του Ιωαννικίου. Σκοτώθηκαν, κατά την αναφορά, πολλοί Τούρκοι αλλά και «Αρναουτάες» που βρίσκονταν μαζί με τον Ιωαννίκιο, καθώς και Κύπριοι, μεταξύ δε εξ΄ αυτών και μερικοί μοναχοί του μοναστηριού του Αγίου Νικολάου, οι Χαμπής, Πανάος, Φοσής, Γιωρκής, Θεοφάνης, Καλλής, Νικής, καθώς και άλλοι από χωριά της Καρπασίας. Μόνο από τον Δαυλό σκοτώθηκαν 11 άτομα, άλλα 8 από το Φλαμούδι, 14 άτομα από το χωριό του Ιωαννικίου, τον Άγιο Ηλία, 6 από τα Άρδανα και άλλοι από τα χωριά Ακανθού, Γεράνι, Επτακώμη, Κώμη Κεπήρ και άλλα.

Συνεπώς η μάχη θα πρέπει να ήταν και μεγάλη και σκληρή, η δε ομάδα του Ιωαννικίου ήταν πολυάνθρωπη.

Εκεί όμως όπου η συγκεκριμένη μαρτυρία διαφοροποιείται ριζικά από τις άλλες, είναι ως προς την τύχη του ιδίου του Ιωαννικίου. Κατά τα γραφόμενα του μοναχού Τζυρκάτζη (Κυριάκου, από το χωριό Κώμη Κεπήρ) ο Ιωαννίκιος δεν συνελήφθη και δεν εκτελέστηκε τότε. Είχε πληγωθεί πολύ σοβαρά στη μάχη, αλλά τον πήρανε δύο δικοί του, ο Χριστοφής από τη Λυθράγκωμη και ο Τζυρκάτζης από την Τόχνη, και τον κρύψανε στη μάντρα κάποιου Χατζηλαμπή έξω από το χωριό Άρδανα. Το βράδυ τον μετέφεραν με μουλάρι στο μοναστήρι του Αγίου Νικολάου, ενώ οι Τούρκοι ερευνούσαν ακόμη στην πεδιάδα. Στο μοναστήρι τον βαριά πληγωμένο Ιωαννίκιο περιέθαλψαν ο μοναχός Μάμας (που φαίνεται γνώριζε από βότανα και εμπειρική ιατρική) και κάποια γυναίκα, η Χατζητταλλού από το Δαυλό, που είχε κλιθεί στο μοναστήρι στη μέση της νύκτας.

Αργότερα οι Τούρκοι, ερευνώντας, ανέβηκαν μέχρι το μοναστήρι, όπου παρέμειναν για ένα διάστημα, τρώγοντας, πίνοντας και βασανίζοντας τους μοναχούς: «...Είχαμεντε τζιαί τα Τουρτζιά, όη να τους ταϊσουμεν, όη να τους πεζέψουμεν, όη να τους ποτίσουμεν, εδέρναν μας τζιόλις, την πρώτην εφτομάαν είχαμέν τους πας την κελλέν μας κάχι μέρα...»

Ωστόσο οι Τούρκοι δεν βρήκαν τον Ιωαννίκιο. Η αυτή αφήγηση σημειώνει ότι τον πληγωμένο, μαζί με τα δύο άτομα που τον φρόντιζαν, τους κρύψανε σε κάποιον κρυψώνα του μοναστηριού, προφανώς κάπου στην περιοχή, κρυψώνα «που πολύ λίγοι ξέρουν που βρίσκεται...»

Σημαντικό συνεπώς στοιχείο είναι το ότι ο Ιωαννίκιος δεν είχε συλληφθεί ούτε και εκτελεστεί τότε, το 1833. Αντίθετα, με τη φροντίδα που είχε στο μοναστήρι του Αγίου Νικολάου Δαυλού, γιατρεύτηκε. Για να βρει μαρτυρικό θάνατο από τους Τούρκους λίγα χρόνια αργότερα.

Σύμφωνα προς άλλο σημείωμα του μοναστηριού, γραμμένο 6 χρόνια αργότερα, τον Μάιο του 1839, ο οικονόμος του μοναστηριού Ιωαννίκιος, ενώ επέστρεφε από το χωριό Φλαμούδι στο μοναστήρι του, εντοπίστηκε από τους Τούρκους και συνελήφθη στις 18 Μαΐου 1839. Οι Τούρκοι τον βασάνισαν άγρια και τον γκρέμισαν από τον γκρεμό της Κορωνιάς, έχοντάς τον δεμένο με σχοινιά. Του έσπασαν όλα τα κόκαλα, ανεβάζοντάς τον και ρίχνοντάς τον ξανά στον γκρεμό. Το βράδυ μοναχοί από το μοναστήρι πήγαν, βρήκανε το σώμα του, το μετέφεραν και το έθαψαν στο μοναστήρι.

Στο μικρό νεκροταφείο του μοναστηριού ο τάφος του Ιωαννικίου υπήρχε μέχρι και το 1974 τουλάχιστον.

Οι πληροφορίες από τα σημειώματα του μοναστηριού του Αγίου Νικολάου Δαυλού διαφέρουν ριζικά προς τις άλλες, ιδίως ως προς τον χρόνο, τον τόπο και τον τρόπο εκτέλεσης του Ιωαννικίου. Η μόνη ερμηνεία που μπορεί να δοθεί, είναι ότι στην επαναστατική του ομάδα ίσως να υπήρχε και δεύτερος με το αυτό όνομα, Ιωαννίκιος, και να υπήρξε σύγχυση μεταξύ των δύο. Ίσως στη Λευκωσία, με παλούκωμα, να είχε εκτελεστεί αυτός ο δεύτερος Ιωαννίκιος.