Ίσις
Λατρεία της Ίσιδος στην Κύπρο
Η λατρεία της θεάς Ίσιδος στην Κύπρο κατά την Αρχαιότητα είναι αποδεδειγμένη από επιγραφικές και άλλες αρχαιολογικές πηγές, ενώ γίνεται γι' αυτήν λόγος και σε φιλολογικές πηγές. Φαίνεται μάλιστα ότι στην αρχαία Κύπρο η Ίσις είχε, σε μερικές τουλάχιστον περιπτώσεις, λατρευτεί μαζί με την Αφροδίτη.
Ο Στράβων αναφέρει, για παράδειγμα, γράφοντας για την πόλη των Σόλων: Σόλοι πόλις λιμένα ἔχουσα καί ποταμόν καί ἱερόv Ἀφροδίτης καί Ἴσιδος.
Ο Στράβων αφήνει να εννοηθεί ότι στην πόλη των Σόλων υπήρχε ένα κοινό ιερό της Αφροδίτης και της Ίσιδος. Στην περιοχή των Σόλων, πάντως, έχει βρεθεί άγαλμα της Ίσιδος, όμως περισσότερα δεδομένα ελλείπουν. Εξάλλου, από σπασμένη πλάκα που μερικά μόνο κομμάτια της βρέθηκαν και συναρμολογήθηκαν, προκύπτει πιθανότατα (κατά τον Ekman) το κείμενο ενός ύμνου προς την Αφροδίτη, σε ιαμβικό τρίμετρο, απ' όπου ίσως μπορεί να θεωρηθεί ότι στην Κύπρο η Ίσις ταυτίστηκε με την Αφροδίτη.
Παραστάσεις της Ίσιδος βρέθηκαν επίσης στην Νέα Πάφο και στο Κούριον.
Από τις μέχρι τώρα υπάρχουσες επιγραφικές μαρτυρίες, προκύπτει ότι στην Κύπρο η Ίσις ετιμάτο κυρίως μαζί με δυο άλλες αιγυπτιακές θεότητες, τον Σάραπιν και τον Άνουβιν.
Σε επιγραφή του 2ου π.Χ. αιώνα που βρέθηκε στην Καρπασία (Αφέντρικα), αναγράφεται:
Σαράπ[ιδι]
Ἴσιδι Τίμ[ων]
Χαρίω[νος]
εὐχήν
Κάποιος Τίμων, γιος του Χαρίτωνος, έκαμε τάμα στον Σάραπιν, και στην Ίσιδα. Σε άλλη επιγραφή, του 2ου/ 1ου π.Χ. αιώνα, που βρέθηκε στο Άρσος Αμμοχώστου (περιοχή των αρχαίων Γόλγων), αναγράφεται:
Σαράπιδι,
Εἴσιδι,
Ἀνούβιδι
Λυκίσκος εὐχήν
Και στην περίπτωση αυτή η επιγραφή είναι απόδειξη της εκπλήρωσης ενός τάματος κάποιου Λυκίσκου προς τον Σάραπιν, την Ίσιδα και τον Άνουβιν. Σε μια τρίτη επιγραφή που βρέθηκε στην ίδια περιοχή και ανήκει χρονολογικά στην ίδια εποχή με την προηγούμενη, παρόμοιο τάμα εκπληρώνει και κάποιος Πασικράτης:
Πασικράτης ἀνέθηκεν
Σεράπιδι,
Ἵσιδι,
Ἀνούβι[δι]
Αν μπορούμε να κρίνουμε με βάση τα πιο πάνω πενιχρά στοιχεία, κι έχοντας υπ' όψη τις τοποθεσίες στις οποίες βρέθηκαν οι επιγραφές, τότε θα πρέπει να θεωρήσουμε ότι η Ίσις λατρευόταν μαζί με την Αφροδίτη στους Σόλους, μαζί με τον Σάραπιν στην Καρπασία (περιοχή της αρχαίας πόλεως Ουρανίας) και μαζί με τον Σάραπιν και τον Άνουβιν στο Άρσος της Μεσαορίας.
Η λατρεία της θεάς στην Κύπρο ήταν περισσότερο διαδεδομένη κατά την Ελληνιστική εποχή (οπότε εκτός των άλλων, η Κύπρος συνδεόταν άμεσα με την Αίγυπτο ως τμήμα του βασιλείου των Πτολεμαίων). Κατά την εποχή αυτή η θεά εκπροσωπούσε κυρίως την ήρεμη οικογενειακή ζωή και η λατρεία της συνδεόταν με μυστήρια που απέβλεπαν στον καθαρμό της ψυχής, απαραίτητη προϋπόθεση για την αθανασία.