Τράπεζα Κύπρου & Εφημερίδα Πολίτης

Μετά το 2000 άρχισε να διαφαίνεται καθαρότερα η πιθανότητα ύπαρξης κοιτασμάτων πετρελαίου στη θαλάσσια περιοχή μεταξύ Κύπρου –  Συρίας - Λιβάνου – Ισραήλ – Αιγύπτου. Προκαταρκτικές συνομιλίες μεταξύ της Κύπρου και των χωρών αυτών είχαν γίνει και ενωρίτερα, αλλά μετά το 2000, οπότε σχετικές έρευνες κατέδειξαν πράγματι την ύπαρξη κοιτασμάτων, οι συνομιλίες κατέληξαν σε υπογραφή συμφωνιών μεταξύ της Κύπρου και των άλλων επηρεαζομένων χωρών, για την από κοινού εκμετάλλευση του υποθαλάσσιου αυτού πλούτου. Τόσο για την υπογραφή των συμφωνιών αυτών όσο και για τη μελλοντική εκμετάλλευση των κοιτασμάτων, εξέφρασε την έντονη αντίθεσή της η Τουρκία, η οποία προχώρησε και σε διπλωματικά διαβήματα προς τις άλλες χώρες αλλά και σε απειλές κατά της Κύπρου. Παρά το ότι οι περιοχές οι προσφερόμενες προς υποθαλάσσια εκμετάλλευση δεν σχετίζονται με την Τουρκία, δεν βρίσκονται δηλαδή στη θαλάσσια περιοχή μεταξύ Τουρκίας και Κύπρου, η Τουρκία έθεσε ωστόσο και θέμα συμφερόντων των Τουρκοκυπρίων και του παράνομου «κρατιδίου» των κατεχομένων κυπριακών εδαφών. Η στάση αυτή της Τουρκίας κατακρίθηκε τόσο από την Ευρωπαϊκή Ένωση όσο και από τις Ηνωμένες Πολιτείες, που ορθά θεώρησαν ότι οι ενέργειες της Κύπρου στο ζήτημα αυτό αποτελούν κυριαρχικό της δικαίωμα, με βάση και το Δίκαιο των Θαλασσών.

Η Κύπρος προχώρησε πάντως σε προκήρυξη διεθνούς διαγωνισμού προσφορών (α΄ φάση) για περαιτέρω έρευνα και μελλοντική ανόρυξη πετρελαίου. Το 2007 οι ζητούμενες προσφορές αφορούσαν μερικές μόνο των θαλάσσιων περιοχών. Υπεβλήθησαν ( Αύγουστος, 2007) προσφορές τριών διεθνών εταιρειών που ειδικεύονται σε ανορύξεις από μεγάλα θαλάσσια βάθη. Αναμένεται η εκδήλωση ενδιαφέροντος και από άλλες μεγάλες εταιρείες με την προκήρυξη προσφορών που θα αφορούν και τις άλλες θαλάσσιες περιοχές.

Υποθαλάσσιος πλούτος

Ήδη από τις αρχές του 21^ου αιώνα φάνηκε η δυνατότητα ύπαρξης και εκμετάλλευσης υποθαλάσσιου πλούτου στην έκταση της θάλασσας που βάσει των διεθνών κανόνων, ανήκει στη δικαιοδοσία της Κυπριακής Δημοκρατίας. Προς τούτο, εκδηλώθηκε και ενδιαφέρον από ξένες μεγάλες εταιρείες, ιδίως στον τομέα του φυσικού αερίου. Παρόμοιο ζωηρό ενδιαφέρον εκδηλώθηκε και από γειτονικές χώρες, ιδίως το Ισραήλ και την Αίγυπτο, με τις οποίες η Κύπρος συνεργάστηκε. Η Κύπρος χώρισε σε «οικόπεδα» την θαλάσσια έκταση που δικαιούται και μερικά προσφέρθηκαν σε ξένες εταιρείες. Οι οποίες και εγκατέστησαν ειδικές θαλάσσιες εξέδρες και προχώρησαν σε γεωτρήσεις στον θαλάσσιο βυθό.

Η ύπαρξη ποσοτήτων φυσικού αερίου στις κυπριακές θάλασσες είναι πλέον δεδομένη. Γίνονται δε μελέτες ως προς τους τρόπους εκμετάλλευσης και προώθησης του στην ευρωπαϊκή αγορά. Στο μεταξύ η Τουρκία αντιδρά με κατά καιρούς παρενοχλήσεις. Η σοβαρότερη τουρκική αντίδραση σημειώθηκε τον Φεβρουάριο του 2018, όταν τρία τουρκικά πολεμικά πλοία ανέκοψαν την πλεύση εξέδρας ιταλικής εταιρείας να μετακινηθεί και να τοποθετηθεί στην περιοχή όπου θα διενεργούσε διάτρηση. Η Τουρκία ισχυρίζεται ότι προστατεύει τα δικαιώματα στον υποθαλάσσιο πλούτο του «κράτους» των Τουρκοκυπρίων, το οποίο πάντως δεν αναγνωρίζεται από κανένα άλλο πλην της Τουρκίας.