Τράπεζα Κύπρου & Εφημερίδα Πολίτης

Διάφορα αρχαιολογικά ευρήματα και κυρίως επιγραφές αφιερωματικές, αποδεικνύουν λατρεία της θεάς Ήρας στην Κύπρο τουλάχιστον από τον 4ο π.Χ. αιώνα, που συνεχίστηκε μέχρι και τη Ρωμαϊκή εποχή. Μεταξύ των κέντρων λατρείας της στο νησί ήταν η Παλαίπαφος, το Κούριον, η Αμαθούς (που μαρτυρούνται από επιγραφές οι οποίες βρέθηκαν), ενώ πρέπει να θεωρήσουμε βέβαιο ότι η θεά τιμόταν και στη Σαλαμίνα και σε άλλα μέρη.

Επιγραφή χαραγμένη σε πέτρα που σε μεταγενέστερη εποχή είχε κτιστεί σε τοίχο της Μονής των Ιερέων, κοντά στο μοναστήρι της Χρυσορρογιάτισσας στην επαρχία Πάφου, αναφέρει σε συλλαβική γραφή ότι ο βασιλιάς της Πάφου Νικοκλής* (τέλη του 4ου π.Χ. αιώνα) είχε στήσει «τις νέες κολώνες», ως προσφορά στην Ήρα. Μπορούμε να υποθέσουμε ότι υφίστατο στην περιοχή ιερό της θεάς που τμήμα του είχε οικοδομηθεί ή ανακαινιστεί από τον Νικοκλή.

Σε άλλη επιγραφή, σε βάση αγάλματος η οποία βρέθηκε εντοιχισμένη στην εκκλησία του χωριού Κούκλια (Παλαίπαφος) και που χρονολογήθηκε στο τέλος του 2ου π.Χ. αιώνα ή στην αρχή του 1ου, αναφέρεται τιμητική προσφορά στρατιωτικού σώματος προς κάποιον ανώτατο αξιωματούχο των Ελληνιστικών χρόνων που κατείχε και το αξίωμα του μαντιάρχη και του ιερέα της Αφροδίτης, του Διός Πολιέως και της Ήρας. Από την επιγραφή αυτή προκύπτει η υπόθεση ότι στην Παλαίπαφο, παλαιότατο κέντρο λατρείας της Αφροδίτης, η λατρεία της θεάς του έρωτα συνδεόταν μ' εκείνη του Διός και της Ήρας. Μια δεύτερη επιγραφή, και πάλι από την Παλαίπαφο, αναφέρει επίσης μαζί τις τρεις αυτές θεότητες.

Επιγραφή αφιερωματική στη θεά Ήρα βρέθηκε και στην περιοχή του χωριού Νήσου, χαραγμένη σε πέτρα κωνικού σχήματος, κι ίσως αποδεικνύει λατρεία της θεάς και στην περιοχή του (γειτονικού) αρχαίου Ιδαλίου.

Εφόσον οι κάτοικοι του Κουρίου θεωρούσαν ότι ήσαν απόγονοι των Αργείων (όπως μαρτυρεί ο Ηρόδοτος κι επαναλαμβάνει ο Στράβων), δεν ήταν δυνατό να μη λάτρευαν και την Ήρα, μεγάλη θεά του Άργους, στην Πελοπόννησο. Και ακριβώς σε επιγραφή που βρέθηκε στο Κούριον, και που χρονολογήθηκε γύρω στο 221 - 205 π.Χ., η θεά αναφέρεται ως Ἥρα Ἀργεία, μαζί με τον Απόλλωνα Υλάτην και Πύθιον.

Στην Αμαθούντα, σε επιγραφή της Ρωμαϊκής εποχής, αναφέρεται μεταξύ άλλων και το Ἡραῖον, δηλαδή ναός αφιερωμένος στην Ήρα που υπήρχε στην πόλη. Από την περιοχή της Αμαθούντος πάλι, προέρχεται και άλλη επιγραφή των Ρωμαϊκών χρόνων από την οποία συμπεραίνεται ότι στην πόλη γινόταν τελετή αναπαράστασης του ιερού γάμου του Διός και της Ήρας.

Ο Ησύχιος, τέλος, δίνει την πληροφορία ότι η Ήρα λατρευόταν στην Κύπρο με το επίθετο Ἐλεία ή Ἔλα, πιθανότατα πελοποννησιακής προελεύσεως, από την πόλη Έλος της Λακωνίας.