Τράπεζα Κύπρου & Εφημερίδα Πολίτης

Είναι η μεγαλύτερη και σημαντικότερη παροικία Κυπρίων του εξωτερικού. Αριθμεί 150-200.000 περίπου άτομα. Πριν από τον Β' Παγκόσμιο πόλεμο η κυπριακή παροικία ήταν ολιγάριθμη και αποτελείτο κυρίως από εμπόρους και ναυτικούς. Το κύριο μεταναστευτικό ρεύμα άρχισε γύρω στο 1950 και έφθασε στην ακμή του μια δεκαετία αργότερα. Σχεδόν όλοι οι μετανάστες προέρχονταν από την κυπριακή ύπαιθρο, όπου οι συνθήκες ζωής ήσαν εξαιρετικά δύσκολες. Όμως και στη νέα τους πατρίδα οι πρώτοι μετανάστες γνώρισαν τεράστιες δυσκολίες, περιπέτειες και φτώχεια. Σιγά - σιγά με την εργατικότητα και την επιμονή τους κατάφεραν να επιβιώσουν ως κοινότητα και σήμερα η κυπριακή παροικία έχει εδραιωθεί οικονομικά, ευημερεί και έχει αποκτήσει αυτοπεποίθηση.

Η μάζα των Κυπρίων της Βρετανίας είναι συγκεντρωμένη στο Λονδίνο, γεγονός που την καθιστά συμπαγή και ευκολύνει τη διατήρηση της ενότητάς της, καθώς και των συνηθειών, των ηθών και των εθίμων. Η καρδιά της παροικίας είναι στην περιοχή Haringey, της οποίας τμήματα αποτελούν μικρογραφία της κοινωνίας της Κύπρου, με κυπριακά καταστήματα, καφενεία, επιγραφές κλπ.

Η μεγάλη πλειοψηφία των πρώτων Κυπρίων μεταναστών εργάζονταν σε εστιατόρια και πολλές γυναίκες ασχολούνταν με το ράψιμο. Σταδιακά, με τη βελτίωση της οικονομικής τους κατάστασης άρχισαν να γίνονται οι ίδιοι ιδιοκτήτες εστιατορίων, να δημιουργούν δικά τους εργοστάσια ενδυμάτων και να επεκτείνονται σε άλλες επιχειρήσεις. Σ' αυτό υποβοήθησε και η εκδίωξη των Ιταλών από τη Βρετανία μετά την έκρηξη του Β' Παγκοσμίου πολέμου, οπότε οι Κύπριοι αγόρασαν σε συμφέρουσες τιμές επιχειρήσεις που παραδοσιακά ανήκαν στους Ιταλούς. Οι Κύπριοι μετανάστες με σκληρή δουλειά κατάφεραν να εισδύσουν σε πολλά επαγγέλματα και σήμερα υπάρχουν πολλοί επιστήμονες, δικηγόροι, εκπαιδευτικοί, λογιστές, αρχιτέκτονες κ.α., όπως υπάρχουν και εργάτες που απασχολούνται σε εργοστάσια. Οι επιχειρήσεις που διατηρούν οι Κύπριοι περιλαμβάνουν κυρίως εστιατόρια, καταστήματα τροφίμων, λαχανοπωλεία, κουρεία, μικρά εργοστάσια ενδυμάτων, υποδηματοποιεία κλπ. Γενικά οι Κύπριοι της Αγγλίας τείνουν να ψωνίζουν από καταστήματα συμπατριωτών τους και να είναι κατά προτίμηση πελάτες Κυπρίων επαγγελματιών.

Πρέπει να σημειωθεί ότι ζουν στη Βρετανία και Τουρκοκύπριοι, των οποίων το ποσοστό σε σχέση με τους Ελληνοκυπρίους της Βρετανίας είναι το ίδιο περίπου με το ποσοστό των δυο κοινοτήτων στην Κύπρο. Οι σχέσεις των Ελληνοκυπρίων και των Τουρκοκυπρίων στη Βρετανία ήσαν πάντα αρμονικές.

Τα μέλη της κυπριακής οικογένειας στη Βρετανία είναι κατά παράδοση άρρηκτα δεμένα μεταξύ τους και έχουν ισχυρό το αίσθημα της εθνικής ταυτότητας, αν και η δεύτερη και ιδίως η τρίτη γενιά Κυπρίων δεν είναι τόσο κοντά στην Κύπρο όσο η πρώτη. Εξ άλλου υπολογίζεται ότι τουλάχιστον τα τέσσερα πέμπτα των Κυπρίων της Βρετανίας έχουν συνάψει γάμους με άτομα κυπριακής καταγωγής.

Ωστόσο το πρόβλημα της διατήρησης της εθνικής ταυτότητας είναι το σοβαρότερο ίσως που αντιμετωπίζει η κυπριακή παροικία, ιδιαίτερα σε μια κοινωνία περισσότερο εξελιγμένη και πιο διαφορετική από την κυπριακή. Αλληλένδετο με την κατάσταση αυτή είναι και το οξύτατο εκπαιδευτικό πρόβλημα της παροικίας. Η εκπαίδευση που παρέχεται στα Κυπριόπουλα της Αγγλίας, με τα σχολεία απογευματινής ή βραδινής φοίτησης και για ελάχιστες ώρες κάθε εβδομάδα, πολύ απέχει από του να θεωρείται πλήρης. Ιδρυτές των παροικιακών σχολείων είναι σωματεία, ιδιώτες, σύλλογοι γονέων και η Εκκλησία.

Οι Κύπριοι απόδημοι της Βρετανίας, όπως και όλοι οι άλλοι απόδημοι, υπάγονται στο οικουμενικό πατριαρχείο. Στη Βρετανία υπάρχει η Αρχιεπισκοπή Θυατείρων, με αρχιεπίσκοπο, τέσσερις βοηθούς επισκόπους, και εβδομήντα περίπου κληρικούς. Εικοσιέξι ελληνορθόδοξες εκκλησίες λειτουργούν στο Λονδίνο και μικρός αριθμός σε άλλες πόλεις.

Σημαντικότατη είναι η υλική και ηθική βοήθεια των Κυπρίων αποδήμων της Βρετανίας προς την ιδιαίτερη πατρίδα τους, την οποία επισκέπτονται συχνά και προς την οποία αποστέλλουν χρηματικά εμβάσματα, ενώ αποτελούν και αξιόλογο καταναλωτικό κοινό κυπριακών προϊόντων.

Ιδιαίτερα έντονη ήταν η κινητοποίηση της κυπριακής παροικίας μετά την τουρκική εισβολή στην Κύπρο το 1974. Εκτός από την ποικίλη υλική βοήθεια, οι δραστηριότητές της περιλαμβάνουν: διαδηλώσεις και μαζικές πορείες διαμαρτυρίας, υποβολή υπομνημάτων στη βρετανική κυβέρνηση και τη Βουλή, άλλα διαβήματα, ενημέρωση βρετανικών μαζικών συνδικαλιστικών και άλλων οργανώσεων κλπ. Μετά την τουρκική εισβολή δημιουργήθηκε η Συντονιστική Επιτροπή Κυπρίων Βρετανίας στην οποία συμμετέχουν όλα τα μεγάλα κυπριακά σωματεία της Βρετανίας.

Η κυπριακή παροικία διατηρεί επίσης παραρτήματα των κυπριακών κομμάτων και γενικά ενδιαφέρεται για τις κυπριακές πολιτικές εξελίξεις πολύ περισσότερο από ό,τι για την κατάσταση στη Βρετανία. Παραδοσιακά, πάντως, η πλειοψηφία των Κυπρίων ψηφίζει στη Βρετανία το Εργατικό Κόμμα· οι ψήφοι ωστόσο των Κυπρίων σε πολύ λίγες περιοχές διαδραματίζουν καθοριστικό ρόλο.

Η πολυπληθής κυπριακή παροικία του Λονδίνου έχει πολλές δικές της οργανώσεις, με αρχαιότερη την «Ελληνική Κυπριακή Αδελφότητα», ιδρυμένη το 1934. Παροικιακές οργανώσεις υπάρχουν και σε άλλες μεγάλες πόλεις όπου οι αριθμοί των Κυπρίων είναι αυξημένοι, όπως για παράδειγμα στο Μάντσεστερ και στο Μπέρμινχαμ. Ιδίως μετά την τουρκική εισβολή του 1974 (οπότε και πάλι πολλοί Ελληνοκύπριοι που προσφυγοποιήθηκαν μετανάστευσαν σε άλλες χώρες και κυρίως στην Αγγλία, όπου επίσης μετοίκησαν και πολλοί Τουρκοκύπριοι στα χρόνια που ακολούθησαν) οι κυπριακές οργανώσεις αυξήθηκαν, αφού ιδρύθηκαν και άλλες, ιδίως οργανώσεις αποδήμων από κατεχόμενες περιοχές της Κύπρου. Άλλες πάλι οργανώσεις ιδρύθηκαν με σκοπό τη βοήθεια προς την Κύπρο αλλά και για την υποβοήθηση λύσης του Κυπριακού προβλήματος και την προώθηση των κυπριακών δικαίων. Στο Λονδίνο εδρεύει εξάλλου και η Παγκόσμια Ομοσπονδία Αποδήμων Κυπρίων (ΠΟΜΑΚ), συντονιστικό όργανο των απανταχού οργανώσεων των αποδήμων Κυπρίων.

Αξίζει να σημειωθεί ότι μόνο στην έκταση του Μείζονος Λονδίνου υπάρχουν και λειτουργούν περισσότερες από 110 κυπριακές οργανώσεις. Εξ αυτών άλλες είναι πολιτικού χαρακτήρα, άλλες είναι ανθρωπιστικές, πολιτιστικές, φιλανθρωπικές κλπ. Πολλές είναι σύνδεσμοι αποδήμων από διάφορες περιοχές της Κύπρου, όπως για παράδειγμα  Σύνδεσμοι Σολέας, Ριζοκαρπασιτών, Τρικώμου, Μόρφου και περιοχής, Λευκονοίκου κλπ. Πέραν τούτων, λειτουργούν και αρκετοί επαγγελματικοί σύνδεσμοι Κυπρίων, όπως κτηματομεσιτών για παράδειγμα, καθώς και διάφορες εκκλησιαστικές οργανώσεις. Ακόμη, λειτουργούν παραρτήματα των κυπριακών πολιτικών κομμάτων. Στο Λονδίνο υπάρχουν 8 ελληνικά τυπογραφεία, 5 ελληνικά βιβλιοπωλεία και 4 εργαστήρια αγιογραφίας.

Στον τομέα των Μέσων Μαζικής Επικοινωνίας, παλαιότερα εξεδίδοντο δύο κύριες εβδομαδιαίες εφημερίδες της παροικίας, που ήσαν το «Βήμα», η αρχαιότερη (εκδότης ο Γ. Πεύκος) και η «Παροικιακή Χαραυγή» (εκδότης ο Κ. Τσιούπρας). Σήμερα (2008) εκδίδονται οι: «Ελευθερία» (διευθυντής ο Μιχάλης Έλληνας) και «Παροικιακή» (διευθυντής ο Πάμπος Χαραλάμπους). Είναι και οι δύο εβδομαδιαίες. Εκδίδεται επίσης η 15νθήμερη «Τα Νέα» (διευθυντής ο Λ. Βρακάς). Η Εκκλησία εκδίδει επίσης, από το 1964, το έντυπο «Ορθόδοξος Κήρυξ» (διευθυντής ο Χάρης Μεττής). Εκδίδονται επίσης και άλλα έντυπα, όπως και σχολικά περιοδικά. Λειτουργούν επίσης ο «Ελληνικός Ραδιοφωνικός Σταθμός Λονδίνου» (LGR), η «Ελληνική Τηλεόραση» (Hellenic TV) και η «Ελληνική Τηλεόραση Λονδίνου» (London Greek Television). Εκπροσωπείται επίσης και το Ραδιοφωνικό Ίδρυμα Κύπρου που από τη Λευκωσία εκπέμπει δορυφορικά επί 24ώρου βάσεως τηλεοπτικό πρόγραμμα προς τους αποδήμους.

Οι Κύπριοι απόδημοι στο Ηνωμένο Βασίλειο πέτυχαν ένα τεράστιο άθλο: Από το κατώτατο κοινωνικό σκαλοπάτι της χώρας, από όπου ξεκίνησαν οι πρώτοι μετανάστες, σπρωγμένοι από τη φτώχεια, την απελπισία και την ελπίδα, κατόρθωσαν σε διάστημα τριών μόλις γενεών, να ανέλθουν στα ανώτερα. Οι πρώτοι μετανάστες ήταν άνθρωποι αμόρφωτοι, που έφθασαν στην Αγγλία χωρίς ούτε καν τη γλώσσα να γνώριζαν και ούτε οποιαδήποτε ειδίκευση είχαν. Εργάστηκαν σκληρότατα, σε συνθήκες απάνθρωπες, στις πιο ευτελείς εργασίες, πλένοντας πιάτα για παράδειγμα, σε βρόμικα εστιατόρια του Σόχο. Η δεύτερη γενιά κατόρθωσε να μορφωθεί. Από περίπου δούλοι, έγιναν ιδιοκτήτες εστιατορίων και άλλων καταστημάτων και μικρών επιχειρήσεων. Μερικές των επιχειρήσεών τους εξελίχθηκαν σε κολοσσούς, ιδίως στον τομέα των ειδών ένδυσης και εμπορίου. Η τρίτη γενεά συνεχίζει την αναπτυξιακή πορεία τέτοιων επιχειρήσεων αλλά επίσης επεξετάθη σε άλλους τομείς. Σήμερα ένα πλήθος Κυπρίων μεταναστών ανήκει στο επιστημονικό δυναμικό του Ηνωμένου Βασιλείου: γιατροί διαφόρων ειδικοτήτων, καθηγητές πανεπιστημίων, δικηγόροι, χρηματιστές κλπ. Η οικονομική τους, επίσης, ανέλιξη, τους βοήθησε να εγκαταλείψουν τις παλαιές υποβαθμισμένες συνοικίες στις οποίες ήσαν εγκαταστημένοι και να κατοικήσουν σε πολύ καλύτερες. Αρκετοί δε Κύπριοι εκλέγονται σε αξιώματα της τοπικής αυτοδιοίκησης, όπως τα δημαρχεία.

Στους κόλπους των Κυπρίων αποδήμων εξακολούθησε η επιβίωση πολλών κυπριακών ηθών και εθίμων που είχαν πάρει μαζί τους. Μέχρι σήμερα, για παράδειγμα, τελούνται παραδοσιακοί γάμοι, ενώ διδάσκονται κυπριακοί χοροί. Αναπτύχθηκε επίσης αξιόλογη πνευματική και πολιτιστική δραστηριότητα από ιστορικούς, λογοτέχνες, ερευνητές και άλλους (Δώρος Άλαστος, Τεύκρος Ανθίας, Ιερόθεος Κυκκώτης κ.α., για να αναφέρουμε μερικούς μόνο από τους παλαιότερους).Σημαντική υπήρξε και η όλη προσφορά του Θεάτρου Τέχνης Λονδίνου, το οποίο ίδρυσε ο Γιώργος Ευγενίου. Εκτός από θεατρική παιδεία που προσφέρει για δεκαετίες, το Θέατρο Τέχνης ανέπτυξε και πλούσια φιλανθρωπική δραστηριότητα.

Εκτός Λονδίνου, λειτουργούν οργανώσεις Κυπρίων: 7 στο Μάντσεστερ, 2 στο Μπέρμινχαμ και από μία σε Μπρίστολ, Καίμπριτς, Λίβερπουλ, Νιούκασλ, Πόρτσμουθ και Σαουθάμπτον. Επίσης 3 σε Ουαλία και 3 σε Σκωτία.

Ενώ οι Κύπριοι του Ηνωμένου Βασιλείου αναμειγνύονται και στα πολιτικά πράγματα της χώρας (μάλιστα μερικοί υπήρξαν και χρηματοδότες των μεγάλων πολιτικών κομμάτων), εντούτοις ηγετικά αξιώματα καταλαμβάνουν κυρίως στην τοπική αυτοδιοίκηση. Σε μία μόνο περίπτωση πολιτικός κυπριακής καταγωγής (από την πλευρά του πατέρα του) έγινε μέλος κυβέρνησης. Πρόκειται για τον Άντριους Άδωνις (Andrew Adonis, γεν. Φεβρουάριο του 1963) που υπηρέτησε ως ανώτερος σύμβουλος του πρωθυπουργού Τόνι Μπλερ για θέματα παιδείας. Ο Μπλερ, παρά την αντίδραση στο ίδιό του το κόμμα (κυρίως από την αριστερή πτέρυγα του Εργατικού Κόμματος) διόρισε τον Andrew Adonis το 2005 ως υφυπουργό Παιδείας. Ταυτόχρονα του απονεμήθηκε και τίτλος ευγενείας, πράγμα που τον καθιστά μέλος της Βουλής των Λόρδων.

Η Εκκλησία: Σημαντικότατο ρόλο στον καθόλου βίο των Κυπρίων στο Ηνωμένο Βασίλειο διαδραματίζει η Ορθόδοξη Εκκλησία, επικεφαλής της οποίας είναι ο Κύπριος αρχιεπίσκοπος Γρηγόριος. Πολλά άλλα στελέχη της είναι επίσης Κύπριοι. Η Αρχιεπισκοπή Θυατείρων και Μεγάλης Βρετανίας υπάγεται διοικητικά στο Οικουμενικό Πατριαρχείο Κωνσταντινουπόλεως. Σε παλαιότερες περιόδους ελεγχόταν από Ελλαδίτες, όμως με τη συνεχή αύξηση του κυπριακού στοιχείου, την πολιτιστική του ανέλιξη και την οικονομική του άνοδο, ουσιαστικά η Εκκλησία πέρασε σε κυπριακό έλεγχο.

Η Ορθόδοξη Εκκλησία του Ηνωμένου Βασιλείου ανέπτυξε σημαντικότατη δραστηριότητα σε τομείς και πέραν του θρησκευτικού/πνευματικού, όπως στον κοινωνικό, φιλανθρωπικό και εκπαιδευτικό. Κατόρθωσε δε, από τα μέσα του 20ού αιώνα και εξής, να αναπτυχθεί τόσο, ώστε να αυξήσει κατακόρυφα την ίδρυση ναών, σχολείων και πνευματικών ιδρυμάτων. Στο Μείζον Λονδίνο, εκτός του καθεδρικού ναού της Αγίας Σοφίας, λειτουργεί σήμερα άλλους 6 καθεδρικούς ναούς και 21 ενοριακές εκκλησίες. Σε όλες λειτουργούν ελληνικά σχολεία ή/και κατηχητικά, καθώς και φιλανθρωπικές οργανώσεις, ενώ σε μερικές και σχολές βυζαντινής μουσικής και ζωγραφικής/αγιογραφίας. Εκτός Λονδίνου λειτουργούν άλλοι 78 Ορθόδοξοι ναοί σε διάφορες πόλεις και επίσης 4 σε Ουαλία, 10 σε Σκωτία και 1 σε Ιρλανδία. Στο Ηνωμένο Βασίλειο λειτουργούν επίσης 3 Ορθόδοξα μοναστήρια (Αποστόλου Ανδρέα στο Μάντσεστερ, Προφήτη Ηλία στο Μπρίστολ και Τιμίου Προδρόμου στο Έσσεξ). Επίσης λειτουργούν και 2 ησυχαστήρια.

Πηγή

Μεγάλη Κυπριακή Εγκυκλοπαίδεια