Άλκιμος Νεολαία ΕΟΚΑ ΑΝΕ
Παγκύπρια μυστική οργάνωση νεολαίας που ιδρύθηκε τα μέσα του 1957 από την ΕΟΚΑ και πήρε ενεργό μέρος στον απελευθερωτικό αγώνα. Παράλληλα προς την ΕΟΚΑ (Εθνική Οργάνωσις Κυπρίων Αγωνιστών) και την ΠΕΚΑ (Πολιτική Επιτροπή Κυπριακού Αγώνος), η ΑΝΕ ανέπτυξε σημαντική και σοβαρή δράση σε πολλούς τομείς μέχρι και το τέλος του αγώνα. Κι οι τρεις πιο πάνω οργανώσεις βρίσκονταν υπό την αρχηγία του συνταγματάρχη (τότε) Γεωργίου Γρίβα «Διγενή».
Διάφορες οργανώσεις νεολαίας προϋπήρχαν της ΑΝΕ και του αγώνα του 1955-59. Διοργανώνονται μεγάλες συγκεντρώσεις μαθητών που ζητούν ένωση με την Ελλάδα, όπως αυτή στις 16 Ιανουαρίου 1952 την οποία η αγγλική αστυνομία διαλύει με τη βία. Στις 24 Μαίου 1955 γίνεται στη Λευκωσία η πρώτη οργανωμένη μαχητική διαδήλωση της μαθητικής νεολαίας της ΕΟΚΑ. Σ' αυτή πήραν μέρος 700 περίπου μαθητές και μαθήτριες, που λιθοβόλησαν την Αστυνομία, η οποία αιφνιδιάστηκε και αναγκάστηκε να ζητήσει στρατιωτικές ενισχύσεις. Ακολούθησε νέα διαδήλωση το 1956. (Βλέπε ιστορικό βίντεο)
Με την έναρξή του, όμως, ο Γρίβας θέλησε να οργανώσει καλύτερα τη νεολαία και να τη θέσει υπό τις δικές του διαταγές. Προς τούτο, όπως αναφέρει στο βιβλίο του Χρονικόν Αγώνος ΕΟΚΑ (σ. 4), είχε συζητήσει το όλο θέμα με τον αρχιεπίσκοπο Μακάριο στη Λευκωσία στις 7 Ιουνίου 1955, δηλαδή δυο μήνες μετά την έναρξη του αγώνα. Υπήρξαν, κατά τον Γρίβα, διαφωνίες μεταξύ του και του αρχιεπισκόπου ως προς τον έλεγχο της νεολαίας και κατέληξαν να συνεννοούνται προηγουμένως για κάθε εκδήλωση της. Μετά την εξορία του αρχιεπισκόπου στις Σεϋχέλλες (9 Μαρτίου 1956), ο Γρίβας προχώρησε στην οργάνωση της νεολαίας πάνω στη βάση που ο ίδιος ήθελε, και στα μέσα του 1957 ίδρυσε την ΑΝΕ.
Η ΑΝΕ οργανώθηκε τόσο μέσα στα σχολεία (γυμνάσια στην αρχή, υστερότερα και σε σχολεία δημοτικής εκπαίδευσης), όσο κι εκτός των σχολείων. Με διαταγή του της 26 Σεπτεμβρίου 1957, ο Γρίβας όριζε όπως σε κάθε σχολείο μέσης εκπαίδευσης της Κύπρου οργανωθεί ΑΝΕ και ορισθεί υπεύθυνος για προσηλυτισμό των μαθητών και προπαγάνδα υπέρ του αγώνα μεταξύ αυτών. Με την ίδια διαταγή του όριζε όπως ιδρυθεί ΑΝΕ και εκτός σχολείων, σε κάθε πόλη και κωμόπολη, που θα χωριζόταν σε τρεις τομείς με υπεύθυνο ανά τομέα. Ταυτόχρονα ο Γρίβας έδινε εντολή όπως αντίστοιχη ΑΝΕ νεανίδων, υπό την ίδια διοίκηση αλλά χωριστή από εκείνη των νέων, τεθεί πάνω στα ίδια οργανωτικά πρότυπα. Λίγο αργότερα η όλη οργάνωση της νεολαίας τέθηκε υπό Κεντρική Διοίκηση, την ΔΑΝΕ (Διοίκησις Αλκίμου Νεολαίας ΕΟΚΑ). Η ΔΑΝΕ βρισκόταν υπό τις άμεσες διαταγές του ίδιου του Γρίβα, από τον οποίο έπαιρνε κατευθύνσεις και βάσει αυτών εξέδιδε τις οδηγίες της προς τους επικεφαλής των τομέων. Την ΔΑΝΕ αποτελούσαν οι ακόλουθοι: Λούης Λουκίδης, έμπορος, Γλαύκος Χρίστης, δημοσιογράφος, Παναγιώτης Περσιάνης, φιλόλογος, Λέλλος Δημητριάδης, δικηγόρος, Ανδρέας Χατζηβασιλείου, γυμναστικός.
Η ΑΝΕ στόχευε βασικά στην υποβοήθηση, με ποικίλους τρόπους, του έργου της ΕΟΚΑ. Για το σκοπό αυτό οργάνωσε σ' όλη την Κύπρο πάρα πολλές μαζικές κινητοποιήσεις και διαδηλώσεις του μαθητικού κόσμου και των νέων γενικότερα. (Βλέπε ιστορικό βίντεο) Ταυτόχρονα οργανωμένες ομάδες εφήβων χρησιμοποιούνταν για διάφορες δραστηριότητες όπως ρίξιμο φυλλαδίων, αναγραφή συνθημάτων, ανάρτηση ελληνικών σημαιών, κυρίως στα σχολεία, κ.ά. Εξαιτίας των συνεχών μαθητικών κινητοποιήσεων και των άλλων δραστηριοτήτων των μαθητών που περιλάμβαναν και συχνές όσο και σφοδρές συγκρούσεις προς τα αγγλικά στρατεύματα, οι Άγγλοι έκλειναν διάφορα σχολεία για μικρά ή μεγάλα χρονικά διαστήματα, τόσο δημοτικά όσο και γυμνάσια, στις πόλεις και στην ύπαιθρο. Χαρακτηριστικά αναφέρουμε μερικά παραδείγματα: Παγκύπριο Γυμνάσιο, κλείστηκε από 28 Ιανουαρίου1956 μέχρι 1η Σεπτεμβρίου 1956. Γυμνάσιο Αμμοχώστου, κλείστηκε από 6 Φεβρουαρίου 1956 μέχρι το τέλος της σχολικής χρονιάς. Σχολή Λευκονοίκου, κλείστηκε από 4 Δεκεμβρίου 1955 μέχρι τον Σεπτέμβριο 1956. Εμπορικό Λύκειο Λάρνακας, κλείστηκε από 6 Νοεμβρίου 1956 μέχρι 8 Ιανουαρίου 1958 κλπ.
Παράλληλα η ΑΝΕ διέθετε και μαχητικές ομάδες στις πόλεις, στις οποίες ανετίθεντο ειδικές αποστολές, όπως η διενέργεια δολιοφθορών, η κατασκευή και μεταφορά εκρηκτικών υλών κ.ά. Μέλη τέτοιων ομάδων, όταν η ταυτότητά τους γινόταν γνωστή στους Άγγλους, μεταπηδούσαν στις τάξεις της ΕΟΚΑ κι έβγαιναν αντάρτες στο βουνό, όπως ο Ευαγόρας Παλληκαρίδης.
Η ΑΝΕ είχε και θύματα από τις τάξεις της. Πάρα πολλοί είναι οι μαθητές που τραυματίστηκαν ελαφρά ή σοβαρά σε μαχητικές διαδηλώσεις και συγκρούσεις προς τους Άγγλους στρατιώτες, ενώ σε διαδήλωση στην Αμμόχωστο στις 7 Φεβρουαρίου 1956 σκοτώθηκε από βρεττανική σφαίρα ο 18ετής μαθητής Πετράκης Γιάλλουρος, υπεύθυνος διανομής φυλλαδίων και αναγραφής συνθημάτων των ομάδων του γυμνασίου της πόλης, που ήταν και ο σημαιοφόρος της διαδήλωσης. Εξάλλου κατά τη διάρκεια μαχητικής διαδήλωσης στη Λάρνακα στις 14 Μαρτίου 1956 πυροβολήθηκε από Άγγλους στρατιώτες και σκοτώθηκε ο μαθητής Δημητράκης Δημητριάδης, 7 χρόνων. Οι μαθητές του Παγκυπρίου Εμπορικού Λυκείου και των δημοτικών σχολείων της Λάρνακας διαδήλωναν διαμαρτυρόμενοι για την εξορία του Αρχιεπισκόπου Μακαρίου στις Σεϋχέλλες που συνέβη λίγες μέρες προηγουμένως συγκεκριμένα στις 9 Μαρτίου. Ο Δημητράκης ήταν μαθητής της Δευτέρας Τάξης του Δημοτικού Σχολείου της Αστικής Σχολής Καλογέρα. Παιδί φτωχής οικογένειας και χωρισμένων γονιών, έμενε με τη γιαγιά του. Θέλοντας να βοηθήσει οικονομικά, τα απογεύματα πουλούσε λουλούδια.
Άλλες δραστηριότητες της ΑΝΕ ήσαν: Η διαφώτιση, κυρίως στις εκκλησίες, η ανάρτηση πανό, ο εφοδιασμός της ΕΟΚΑ με στρατιωτικά έγγραφα που αφορούσαν κινήσεις και άλλες δραστηριότητες των εχθρικών στρατευμάτων, ο καταρτισμός σχεδιαγραμμάτων και η χαρτογράφηση στόχων και στρατιωτικών καταυλισμών, η υποκλοπή στρατιωτικού υλικού από τους Άγγλους, η μεταφορά εγγράφων της οργάνωσης, η μεταφορά κι απόκρυψη καταζητουμένων κλπ.
Επίσης, η ΑΝΕ εξέδιδε και διένειμε και δυο μηνιαία έντυπα, το «Εγερτήριον Σάλπισμα» για τους μαθητές της μέσης εκπαίδευσης, και την «Αγωγή των Νέων» για τους μαθητές των δημοτικών σχολείων.
Βιβλιογραφία:
Φώτο Γκάλερι
