Τράπεζα Κύπρου & Εφημερίδα Πολίτης

Μετά την ανακήρυξη της Κυπριακής Δημοκρατίας (1960) κατεβλήθη μεγάλη προσπάθεια για την ανάπτυξη των εμπορικών συναλλαγών με διάφορες χώρες. Προς το σκοπό αυτό υπεγράφησαν διμερείς εμπορικές συμβάσεις με πολλές χώρες και επιδιώχθηκε σημαντική αύξηση των εμπορικών σχέσεων της Κύπρου με όλο τον κόσμο. Αποτέλεσμα τούτου ήταν η σημαντική ανάπτυξη του εξωτερικού εμπορίου.

 

ΟΙ ΕΙΣΑΓΩΓΕΣ ΚΑΙ ΕΞΑΓΩΓΕΣ ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΠΕΡΙΟΔΟ 1960 - 84
Έτος	Εισαγωγές C.I.F. (£.000)	Εξαγωγές (F.O.B) Εγχώριες (1)	(£.000) Επανεξαγωγές (2)	Σύνολο	Υπόλοιπο εμπορικού ισοζυγίου	Σχέση παραγωγών προς εισαγωγές (%)
1960	37.075	16.743	2.489	19.232	-17.843	51,9
1961	38.332	15.786	1.994	17.780	-20.552	46,4
1962	44.953	18.223	2.574	20.797	-24.156	46,3
1963	47.141	19.432	2.470	21.902	-25.239	46,5
1964	37.616	17.951	2.598	20.549	-17.067	54,6
1965	51.407	23.149	2.139	25.288	-26.119	49,2
1966	56.368	27.184	2.054	29.238	-26.130	52,8
1967	59.712	27.100	2.597	29.697	-30.015	49,7
1968	70.944	34.093	2.866	36.959	-33.985	52,1
1969	86.462	36.752	4.151	40.903	-45.559	47,3
1970	98.229	39.995	5.194	45.189	-53.040	46,0
1971	106.869	42.065	5.214	47.279	-59.590	44.2
1972	121.480	44.685	6.620	51.305	-70.175	42,2
1973	157.442	51.351	9.123	60.474	-96.968	38,4
1974	148.028	46.848	8.439	55.287	-92.741	37,3
1975	113.709	49.033	6.979	56.012	-57.697	49,3
1976	177.763	85.698	20.634	106.332	-71.431	59,8
1977	254.008	111.203	18.548	129.751	-124.257	51,1
1978	282.686	106.376	21.994	128.370	-154.316	45,4
1979	357.603	135.140	26.731	161.871	-195.732	45,3
1980	424.292	157.027	31.009	188.036	-236.256	44,3
1981	489.536	200.580	34.193	234.773	-254.763	48,0
1982	577.551	204.900	58.909	263.809	-313.742	45,7
1983	641.962	189.020	71.505	260.525	-381.437	40,6
1984	796.520	244.305	92.520	336.826	-459.694	42,3

1. περιλαμβανομένων των εγχωρίων αποθηκών πλοίων
2. περιλαμβανομένων των αποθηκών ξένων πλοίων

 

Από την ανάλυση του πιο πάνω πίνακα είναι δυνατό να εξαχθούν ορισμένα πολύ χρήσιμα συμπεράσματα, από τα οποία τα κυριότερα είναι:

 

α) Οι εισαγωγές της Κύπρου στη διάρκεια της εικοσιπενταετούς περιόδου 1960 - 84 αυξήθηκαν με πολύ γοργό ρυθμό, από £37,07 εκ. το 1960 σε £796,52 εκ. το 1984, ή κατά 21,5 φορές. Η αύξηση των εισαγωγών κατά τα πρώτα χρόνια της Κυπριακής Δημοκρατίας δεν ήταν τόσο γρήγορη όσο ήταν μετά το 1980.

 

β) Κατά την ίδια περίοδο οι εγχώριες εξαγωγές, σε σύγκριση με τις εισαγωγές, αυξήθηκαν με πολύ πιο αργό ρυθμό, έτσι που ενώ αυτές το 1960 ήσαν £16,7 εκ., το 1984 αυξήθηκαν σε £244,3 εκ. ή μόνο κατά 14,6 φορές σε σύγκριση με 21,5 φορές που αυξήθηκαν οι εισαγωγές. Το μεγαλύτερο ρυθμό αύξησής τους, οι εξαγωγές παρουσίασαν κατά τη δεκαετία 1970 79, ενώ κατά την περίοδο 1980 - 84 αυξήθηκαν με πολύ αργό ρυθμό.

 

γ) Ο πολύ ταχύς ρυθμός αύξησης των εισαγωγών, σε σύγκριση με το ρυθμό αύξησης των εξαγωγών που υπήρξε βραδύτερος, είχε ως αποτέλεσμα οι εξαγωγές ν' αποτελούν όλο και μικρότερο ποσοστό των εισαγωγών - από 49,68% που ήσαν κατά μέσο όρο στην περίοδο 1960 - 69, κατήλθαν στο 45,97% και πάλι κατά μέσο όρο στην περίοδο 1970 79 και στο 44,18% κατά την περίοδο 1980 - 84.

 

ΔΙΑΡΘΡΩΣΗ ΤΩΝ ΕΙΣΑΓΩΓΩΝ ΤΗΣ ΚΥΠΡΟΥ ΚΑΤΑ ΚΛΑΣΕΙΣ

Αξία των εισαγωγών σε £.000 C.I.F.								%
Κατηγορία	1963	1966	1977	1980	1982	1984	1963	1984
0.Τρόφιμα	6.498	8.019	32.705	50.507	66.056	89.873	18,2	11,3
1. Ποτά και τσιγάρα	533	828	8.746	7.210	14.191	16.117	2,9	2,0
2.Ακατέργαστες ύλες	1.069	1.276	5.766	8.584	9.821	14.827	2,2	1,9
3. Ορυκτά καύσιμα	3.893	3.820	36.206	78.539	117.284	144.836	8,7	18,2
4. Ζωικά και φυτικά λάδια	858	1.113	2.484	4.079	6.623	12.355	2,6	1,6
5. Χημικά προϊόντα	4.325	5.463	19.003	31.012	43.264	58.117	8,6	7,3
6. Βιομηχανικά προϊόντα	13.193	15.340	73.069	113.953	140.427	177.022	25,3	22,2
7. Μηχανήματα και μεταφορικά μέσα	11.043	12.854	57.187	95.412	130.535	209.110	18,7	26,2
8. Διάφορα βιομηχανικά είδη	4.570	5.161	17.474	32.406	45.078	66.099	10,9	8,3
9. Άλλα εμπορεύματα και συναλλαγές	1.159	1.494	2.367	2.590	4.272	8.163	1,9	1,0
Σύνολο	47.141	55.368	254.007	424.292	577.551	796.520	100	100

 

Εξετάζοντας τη διάρθρωση των εξαγωγών της Κύπρου κατά την περίοδο 1960 - 84 παρατηρούμε τα εξής:

α) Ότι μετά το 1980 σημειώθηκε μια συνεχής αύξηση της συμμετοχής των ορυκτών καυσίμων στις συνολικές εισαγωγές τόσο σε απόλυτους αριθμούς όσο και σε ποσοστά. Αυτές το 1984 ήσαν τέσσερις φορές μεγαλύτερες σε σύγκριση με το 1977. Κάθε £2 και 32 σεντ που εισέπραττε η Κύπρος από τις εξαγωγές της, η £1, στελνόταν πίσω στο εξωτερικό για την αγορά καυσίμων. Το ποσοστό των καυσίμων στις συνολικές εξαγωγές από 8,7% το 1963, αυξήθηκε σε 18,2% το 1984.

 

β) Σημαντικά αυξήθηκε και η συμμετοχή των εισαγωγών σε μηχανήματα και μεταφορικά μέσα, από 18,7% το 1960 σε 26,25% το 1984.

 

γ) Άλλη αξιόλογη αλλαγή είναι η σημαντική μείωση της συμμετοχής των τροφίμων στις συνολικές εισαγωγές από 18,2% το 1963 σε μόνο 11,3% το 1984 παρά τις 700 και πλέον χιλιάδες ξένων περιηγητών που έρχονται στην Κύπρο κάθε χρόνο. Η θετική αυτή εξέλιξη υπήρξε αποτέλεσμα της συνεχώς αυξανόμενης γεωργικής και κτηνοτροφικής παραγωγής.

 

δ) Η ποσοστιαία συμμετοχή των άλλων κατηγοριών εξαγομένων προϊόντων στο σύνολο των εισαγωγών, ιδιαίτερα των ποτών και τσιγάρων, των ακατέργαστων πρώτων υλών, των χημικών προϊόντων και των διαφόρων άλλων βιομηχανικών ειδών, παρέμεινε σχεδόν στα ίδια επίπεδα.

 

ΔΙΑΡΘΡΩΣΗ ΤΩΝ ΕΞΑΓΩΓΩΝ ΤΗΣ ΚΥΠΡΟΥ ΚΑΤΑ ΚΛΑΣΕΙΣ

 

Σε £.000 C.I.F.								%
Κατηγορία	1963	1966	1977	1980	1982	1984	1963	1984
0.Τρόφιμα	9.603	11.298	43.316	42.661	65.891	83.290	43,9	24,7
1.Ποτά και τσιγάρα	1.383	2.516	17.596	18.889	28.867	28.714	6,3	8,5
2.Ακατέργαστες ύλες	8.192	13.114	10.284	10.733	10.312	9.191	37,4	2,7
3.Ορυκτά καύσιμα	103	84	2.395	9.840	18.325	21.228	0,5	6,3
4.Ζωικά και φυτικά λάδια	98	116	106	1.534	3.488	5.483	0,5	1,6
5.Χημικά προϊόντα	85	49	4.559	5.213	8.843	12.554	0,4	3,7
6.Βιομηχανικά προϊόντα	180	318	19.430	29.204	37.948	31.820	0,8	9,5
7. Μηχανήματα και μεταφορικά μέσα	1.322	1.089	8.309	14.303	22.493	28.865	6,0	8,6
8. Διάφορα βιομηχανικά είδη	265	315	22.946	55.067	66.193	113.900	1,2	33,8
9. Άλλα εμπορεύματα και συναλλαγές	669	339	810	592	1.448	1.781	3,0	0,6
Σύνολο	21.902	29.238	129.751	188.036	263.809	336.826	100	100

 

Αναφορικά με τις μεταβολές που σημειώθηκαν στη διάρθρωση των εξαγωγών της Κύπρου κατά την περίοδο 1960- 84 μπορούμε να παρατηρήσουμε τα εξής:

 

α) Παρά το γεγονός ότι οι εξαγωγές των τροφίμων αυξήθηκαν κατά εννέα φορές, εντούτοις η ποσοστιαία συμμετοχή τους στις εξαγωγές μειώθηκε αισθητά, έτσι από 43,9% που ήταν το 1963, το 1984 κατήλθε σε 24,7%. Το ίδιο συνέβη και με τις εξαγωγές ακατέργαστων υλών, που η ποσοστιαία συμβολή τους στις εξαγωγές κατήλθε από 37,4% το 1963 σε 2,7% το 1984.

 

β) Σημαντική υπήρξε σε αξία αλλά και σε ποσοστιαία συμβολή η αύξηση των βιομηχανικών προϊόντων και διαφόρων βιομηχανικών ειδών. Η αξία των πιο πάνω εξαγωγών αυξήθηκε από £0,44 εκ. το 1963 σε £145,72 εκ. το 1984. Κατά την πιο πάνω περίοδο η ποσοστιαία συμμετοχή των βιομηχανικών προϊόντων (Κλάση 6) και βιομηχανικών ειδών (Κλάση 8) στις εξαγωγές αυξήθηκε από 2% το 1963 σε 42,2% το 1984. Τα στοιχεία καταδεικνύουν ότι η Κύπρος μετά την απόκτηση της ανεξαρτησίας της, αργά αλλά σταθερά, δημιούργησε τη δική της μεταποιητική βιομηχανία, της οποίας μάλιστα ορισμένοι τομείς βρίσκονται σε ζηλευτά επίπεδα.

 

ΤΟ ΕΞΩΤΕΡΙΚΟ ΕΜΠΟΡΙΟ ΤΗΣ ΚΥΠΡΟΥ ΜΕ ΤΙΣ ΚΥΡΙΟΤΕΡΕΣ ΟΜΑΔΕΣ ΧΩΡΩΝ ΚΑΤΑ ΤΟ 1984

(σε χιλιάδες λίρες Κύπρου)

 

Ομάδα χωρών	Εξαγωγές*	%	Εισαγωγές	%	Εμπορικό έλλειμμα
Χώρες ΕΟΚ	92.973	27.60	424.384	53.28	-331.411
Χώρες E.F.T.A.**	5.468	1.62	35.036	4.40	- 29.568
Σοσιαλιστικές χώρες	15.673	4.66	62.993	7.91	- 47.320
Άλλες Ευρωπαϊκές χώρες***	1.928	0.57	25.372	3.19	-23.440
Αραβικές χώρες	169.417	50.30	80.397	10.09	+ 89.020
Αφρικανικές χώρες	552	0.16	3.071	0.39	- 2.519
ΗΠΑ και Καναδάς	11.634	3.45	46.776	5.87	-35.142
Χώρες Κεντρικής και Νοτίου Αμερικής	86	0.03	10.371	1.30	- 10.285
Ασιατικές χώρες	8.446	2.51	103.939	13.05	- 95.493
Αυστραλία και Ν. Ζηλανδία	514	0.15	4.178	0,52	- 3.664
Εμπορεύματα σε αποθήκες πλοίων και του ταχυδρομείου	30.133	8.95	-		-
Σύνολο	336.826	100	796.520	100	-459.694

 

* Στο σύνολο των εξαγωγών περιλαμβάνονται και οι επανεξαγωγές (Re - exports).

** E.F.T.A. = European Free Trade Association (Ευρωπαϊκή  Ένωση Ελευθέρου Εμπορίου)

*** Ισπανία, Γιουγκοσλαβία, Μάλτα και Γιβραλτάρ

 

Ο πιο πάνω πίνακας δείχνει το εξωτερικό εμπόριο και το εμπορικό έλλειμμα της Κύπρου με τις κυριότερες ομάδες χωρών κατά το 1984. Οι εισαγωγές κατά το έτος αυτό υπερέβαιναν τις εξαγωγές κατά £459,69 εκ. σε σύγκριση με £195,7 εκ,.το 1979 και £236,25 εκ. το 1980. Η Κύπρος το έτος αυτό παρουσιάζει εμπορικό έλλειμμα με όλες τις ομάδες χωρών, εκτός των αραβικών. Πέραν του 70% του εμπορικού αυτού ελλείμματος εμφανίζεται στο εμπόριο με τις χώρες της ΕΟΚ και ανέρχεται στα £331,41 εκ. σε σύγκριση με £131,5 εκ. το 1980 και μόνο £116,05 εκ. το 1979. Η διεύρυνση του εμπορικού ελλείμματος είναι το κύριο χαρακτηριστικό των εμπορικών συναλλαγών μ’ όλες σχεδόν τις ομάδες χωρών. Όμως, το μεγαλύτερο έλλειμμα παρουσιάζει το εμπόριο της Κύπρου με την Ιαπωνία, το οποίο το 1984 ανερχόταν σε £65,8 εκ. σε σύγκριση με £29,8 εκ. το 1980. Η Κύπρος παρουσιάζει πλεόνασμα στο εμπόριο της μόνο με τις αραβικές  χώρες. Το πλεόνασμα αυτό το 1984 ήταν £89,02 εκ. ρε σύγκριση με £39,0 το 1980.

 

Σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία, ενώ το 1982 το εμπορικό έλλειμμα ανερχόταν σε £313,7 εκ., τούτο το 1984 αυξήθηκε κατά £100 εκ., φθάνοντας στα £413,2 εκ. και το 1985 έκαμε νέο άλμα και αυξήθηκε σε £435 εκ. Το συμπέρασμα που βγαίνει είναι ότι επιβάλλεται η επανεξέταση και η αναπροσαρμογή της εξωτερικής εμπορικής πολιτικής του κράτους, ώστε να αναπτυχθούν σε μεγάλο βαθμό οι εμπορικές του σχέσεις με τις χώρες που εισάγουν σημαντικές ποσότητες κυπριακών προϊόντων και να μειωθούν οι εισαγωγές από εκείνες τις χώρες που δεν εισάγουν κυπριακά προϊόντα.

 

Η ανοδική πορεία του εξωτερικού εμπορίου βοηθήθηκε κατά τα επόμενα χρόνια, ιδίως λόγω της σύνδεσης της Κύπρου με την Ευρωπαϊκή Οικονομική Κοινότητα (ΕΟΚ) και τη σύνδεση και, τελικά την ένταξη της Κύπρου στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Κατά το έτος 2003 οι εγχώριες εξαγωγές ανήλθαν συνολικά στα 215 εκ. λίρες ενώ κατά το 2004 στα 235 εκ. Οι επανεξαγωγές ανήλθαν στα 262 εκ. το 2003 και στα 313 εκ. τον επόμενο χρόνο. Κατά τα δύο αυτά χρόνια τα ποσά των συνολικών εισαγωγών ήσαν 2.314 εκ. το 2003 και 2.679 εκ. το 2004. Οι κυριότερες ομάδες προϊόντων εις ό,τι αφορούσε τις εισαγωγές ήσαν κατά το 2004:

 

Πρώτες ύλες                             805 εκ. (726 εκ. το 2003)

Καταναλωτικά αγαθά                742 εκ. (666 εκ. το 2003)

Εξοπλισμός - ανταλλακτικά      452 εκ. (327 εκ. το 2003)

Καύσιμα – λιπαντικά                 320 εκ. (227 εκ. το 2003)

           

Κατά το 2004 το μεγαλύτερο ποσοστό εισαγωγών της Κύπρου προερχόταν από χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης (1.735 εκ. ή 65% του συνόλου των εισαγωγών). Οι μεγαλύτεροι προμηθευτές της Κύπρου ήσαν κατά σειρά: Ελλάδα, Ιταλία, Γερμανία, Αγγλία και Γαλλία. Η ομάδα των χωρών της Ασίας ήταν ο δεύτερος μεγαλύτερος προμηθευτής της Κύπρου, με προϊόντα αξίας 375 εκ. (ή 14%), με σημαντικότερους προμηθευτές: Ιαπωνία, Κίνα, Ταϊλάνδη, Ταϊβάν, Σιγκαπούρη και Ινδία. Οι χώρες της Μέσης Ανατολής προμήθευσαν την Κύπρο με αγαθά συνολικής αξίας 208 εκ. (ή 8%) με κυριότερους προμηθευτές τον Ισραήλ και τη Συρία. Οι εισαγωγές από άλλες ευρωπαϊκές χώρες (εκτός Ε.Ε.) ανήλθαν κατά το 2004 σε 159 εκ. λίρες (ή 6%) με κυριότερους προμηθευτές κατά σειρά: Ουκρανία, Ρωσία, Ελβετία και Ρουμανία (σήμερα η Ρουμανία είναι πλέον μέλος της Ε.Ε.). Μείωση σημείωσαν οι εισαγωγές από τις υπόλοιπες χώρες (132 εκ. το 2004 έναντι 160 εκ. το 2003).

           

Σχετικά με τις εγχώριες εξαγωγές, τον κυριότερο όγκο απετέλεσαν τα βιομηχανικά προϊόντα (132 εκ. λίρες ή 57% το 2004). Οι εξαγωγές ακατέργαστων γεωργικών προϊόντων ανήλθαν στα 57 εκ. ή 25% κατά το 2004. Τα κατεργασμένα γεωργικά προϊόντα ήσαν αξίας 34 εκ. λιρών το 2004 και αντιπροσώπευαν το 15% του συνόλου. Τα κυριότερα γεωργικά προϊόντα που εξήχθησαν το 2004 ήσαν τα εσπεριδοειδή (22 εκ. λίρες) και οι πατάτες (16 εκ.) ενώ μεταξύ των κατεργασμένων γεωργικών προϊόντων  περιλαμβάνονταν κυρίως τα τυριά, μαζί και το χαλλούμι, τα κρασιά, οι χυμοί φρούτων και λαχανικών, συνολικής αξίας 34 εκ. λιρών.

           

Οι επανεξαγωγές ήταν επίσης σημαντικός τομέας, που σημείωσε άνοδο, ύψους 262 εκ. λιρών το 2003 και 313 εκ. το 2004. Ο μεγαλύτερος όγκος των επανεξαγωγών (περίπου το 60%) κατευθύνθηκε προς τις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης και ακολουθούσαν οι χώρες της Μέσης Ανατολής (14%).

 

Εσωτερικό εμπόριο: Εσωτερικό εμπόριο ονομάζεται η συνεχής διακίνηση και ανταλλαγή εμπορευμάτων που γίνεται μέσα στα σύνορα μιας χώρας με διαρκή εναλλαγή των προσώπων που συμμετέχουν σ' αυτή τη διαδικασία. Το εσωτερικό εμπόριο διακρίνεται σε χονδρικό εμπόριο (wholesale trade) που διεξάγεται σε μεγάλες ποσότητες και σε λιανικό εμπόριο (retail trade) που αποτελεί την πώληση εμπορευμάτων από τα καταστήματα στο κοινό σε μικρές ποσότητες.

 

Το εσωτερικό εμπόριο αποτελεί και στην Κύπρο σημαντικό τομέα της οικονομίας. Ο τομέας αυτός το 1983 απασχολούσε 27.819 άτομα σε σύγκριση με 25.661 άτομα το 1982. Από το σύνολο των ατόμων που το 1983 απασχολούνταν στο εσωτερικό Εμπόριο, 10.196 άτομα ή 36,7% απασχολούνταν στο χονδρικό και 17.623 ή 63,3% στο λιανικό εμπόριο. Το ίδιο έτος με το χονδρικό εμπόριο ασχολούνταν 1.538 επιχειρήσεις εκ των οποίων οι 446 ήσαν μεγάλες με κατά μέσο όρο 16 απασχολουμένους, και οι 1.092 μικρές με κατά μέσο όρο 2,6 απασχολουμένους, ενώ με το λιανικό εμπόριο απασχολούνταν 8.312 επιχειρήσεις, εκ των οποίων οι 419 ήσαν μεγάλες με κατά μέσο όρο 14 απασχολουμένους, και 7.893 μικρές επιχειρήσεις με κατά μέσο όρο 1,49 απασχολουμένους.

 

BAΣΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΤΟ ΧΟΝΔΡΙΚΟ ΚΑΙ ΛΙΑΝΙΚΟ ΕΜΠΟΡΙΟ ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΠΕΡΙΟΔΟ 1982-83

 

ΔΕΙΚΤΗΣ			Χονδρικό εμπόριο			Λιανικό εμπόριο			Σύνολο
	1982	1983	% επιβάρυνση	1982	1983	% επιβάρυνση	1982	1983	% επιβάρυνση
Πωλήσεις (£εκ)	582	593	2	473	549	16	1.056	1.142	8
Μεικτό κέρδος (£εκ)	76	85	12	86	97	13	162	182	12
Προστιθέμενη αξία σε τρέχουσες τιμές αγοράς (£εκ)	45,3	45,4	0,2	64,8	71,1	9,7	110,2	116,5	5,7
Απασχολούμενα άτομα (χιλιάδες)	9,8	10,2	4,1	15,9	17,6	10,7	25,7	27,8	8,2
Καθαρή κεφαλαιουχική δαπάνη (£εκ)	5,5	7,2	30,9	5,6	6,3	12,5	11,1	13,5	21,6

 

Από τον πιο πάνω πίνακα φαίνεται ότι το εσωτερικό εμπόριο παρουσιάζει μια συνεχή ανάπτυξη, που είναι εμφανής τόσο στου αριθμό των απασχολουμένων ατόμων όσο και στο σύνολο των πωλήσεων και της προστιθέμενης αξίας σε τρέχουσες τιμές αγοράς.

 

ΧΡ. Γ. ΑΡΙΣΤΕΙΔΟΥ