Τράπεζα Κύπρου & Εφημερίδα Πολίτης

Μετά την ανακήρυξη της Κύπρου σε ανεξάρτητο κράτος, και με βάση τις πρόνοιες των συμφωνιών Ζυρίχης και Λονδίνου, όλα τα θέματα που αφορούσαν την εκπαίδευση εξακολουθούσαν να τα χειρίζονται χωριστά οι κοινότητες του νησιού. Οι συμφωνίες πρόβλεπαν την ύπαρξη Κοινοτικών Βουλών (Συνελεύσεων) που, μεταξύ άλλων, θα ήταν ἁρμόδιαι ἐφ’ ὃλων τῶν Θρησκευτικῶν, ἐκπαιδευτικῶν, πολιτιστικῶν καί διδασκαλικῶν ζητημάτων. Αναφερόταν ακόμη στις συμφωνίες ότι ή ελληνική και ἡτουρκική κυβέρνησις θά ἒχουν τό δικαίωμα νά ἐπιχορηγούν τά ἐκπαιδευτικά, πνευματικά, ἀθλητικά καί φιλανθρωπικά ἱδρύματα τά ἀνήκοντα εἰς τάς ἀντιστοίχους κοινότητας.

 

Βλέπε λήμμα: Συμφωνίες Ζυρίχης Λονδίνου

 

Μεταξύ, λοιπόν, των 10 υπουργείων που ιδρύθηκαν κατά τη μεταβατική περίοδο (με 7 Έλληνες και 3 Τούρκους Κυπρίους υπουργούς) δεν υπήρχε υπουργείο για την Παιδεία. Τούτο λειτούργησε αργότερα, μετά την ανταρσία και αποχώρηση από την κυβερνητική μηχανή των Τουρκοκυπρίων. Αντί υπουργείου αρμοδίου για θέματα εκπαίδευσης, ιδρύθηκαν κατά τη μεταβατική περίοδο ελληνικό και τουρκικό Γραφεία Παιδείας που άρχισαν να χειρίζονται τα αντίστοιχα εκπαιδευτικά ζητήματα από τον Μάιο του 1959. Ο θεσμός δε των Εκπαιδευτικών Συμβουλίων που λειτούργησε κατά την περίοδο της αγγλικής κατοχής του νησιού επαναβεβαιώθηκε διά Νόμου που ενεκρίθη από το Μεικτό Συμβούλιο διακυβέρνησης του νησιού κατά τη μεταβατική περίοδο (Νόμος 19 του 1959, 18 Ιουνίου 1959). Τώρα όμως τα μέλη των Συμβουλίων διορίστηκαν μεν από τον Άγγλο κυβερνήτη, όμως κατόπιν της σύμφωνης γνώμης των εκπροσώπων των δυο κοινοτήτων, του κάθε ενός για το αντίστοιχο της κοινότητάς του.

 

Τα Εκπαιδευτικά Συμβούλια παρέδωσαν τις αρμοδιότητές τους στις αντίστοιχες Κοινοτικές Συνελεύσεις τον Σεπτέμβριο του 1960. Η Ελληνική Κοινοτική Συνέλευση χειρίστηκε όλα τα ζητήματα της ελληνικής εκπαίδευσης όλων των επιπέδων, μέχρι το 1965. Τότε την όλη ευθύνη ανέλαβε το υπουργείο Παιδείας που ιδρύθηκε με τον Νόμο 12 του 1965.

 

Το όλο ζήτημα διορισμών, μεταθέσεων, τοποθετήσεων κλπ., των εκπαιδευτικών, μεταβιβάστηκε με τον Νόμο 10 του 1969 σε ανεξάρτητο από το υπουργείο όργανο, την Επιτροπή Εκπαιδευτικής Υπηρεσίας, τα μέλη της οποίας διορίζονται από τον πρόεδρο του κράτους για 3ετή θητεία.

 

Αμέσως μετά την ανεξαρτησία, η εκπαίδευση ήταν ένας από τους τομείς που δέχθηκαν την μεγαλύτερη ώθηση. Χαρακτηριστικά είναι τα πάρα κάτω στατιστικά στοιχεία που δείχνουν την αύξηση τόσο σε σχολικά κτίρια όσο και σε διδακτικό προσωπικό στην ελληνική εκπαίδευση στο νησί, από την ανεξαρτησία μέχρι και την τουρκική εισβολή του 1974: 

 

Βλέπε λήμμα: Η Εκπαίδευση στην Κύπρο

 

 

ΠΡΟΔΗΜΟΤΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ

 

ΣΧΟΛΙΚΟ ΕΤΟΣ	ΚΡΑΤΙΚΑ ΝΗΠΙΑΓΩΓΕΙΑ	ΙΔΙΩΤΙΚΑ ΝΗΠΙΑΓΩΓΕΙΑ	ΠΑΙΔΟΚΟΜΙΚΟΙ ΣΤΑΘΜΟΙ
1961-62	1	14	*
1964-65	9	*	*
1966-67	9	26	20
1969-70	9	29	38
1970-71	9	37	56
1972-73	9	31	71

 

* = δεν υπάρχουν στοιχεία

 

 

ΔΗΜΟΤΙΚΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ

 

ΣΧΟΛΙΚΟ ΕΤΟΣ	ΣΧΟΛΕΙΑ	ΜΑΘΗΤΕΣ	ΔΑΣΚΑΛΟΙ	ΜΑΘΗΤΕΣ/ΔΑΣΚΑΛΟΣ
1961-62	532	67.591	1.953	34.6
1964-65	532	69.218	1.983	34.9
1967-68	542	70.690	2.101	33.6
1973-74	548	62.221	2.194	22.4

 

 

ΔΗΜΟΣΙΑ ΜΕΣΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ

 

ΣΧΟΛΙΚΟ ΕΤΟΣ	ΣΧΟΛΕΙΑ	ΜΑΘΗΤΕΣ	ΚΑΘΗΓΗΤΕΣ	ΜΑΘΗΤΕΣ/ΚΑΘΗΓΗΤΕΣ
1961-62	30	22.507	801	28.1
1964-65	34	22.274	795	28.0
1969-70	38	22.211	976	22.8
1971-72	42	27.461	1.196	23.0
1973-74	45	33.827	1.620	20.9

 

ΙΔΙΩΤΙΚΗ ΜΕΣΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ

 

ΣΧΟΛΙΚΟ ΕΤΟΣ	ΣΧΟΛΕΙΑ	ΜΑΘΗΤΕΣ	ΚΑΘΗΓΗΤΕΣ	ΜΑΘΗΤΕΣ/ΚΑΘΗΓΗΤΕΣ
1961-62	4	1.048	35	29.9
1964-65	8	2.656	95	28.0
1969-70	23	8.315	318	26.1
1971-72	25	8.701	354	24.6
1973-74	29	7.419	343	21.6

 

Η οικονομική και γενικότερα η κοινωνική πρόοδος που σημειώθηκε με γοργό ρυθμό από την ανακήρυξη της Κύπρου σε ανεξάρτητο κράτος και εξής, έδωσε την ευκαιρία σε πολύ μεγαλύτερους αριθμούς Κυπρίων να μεταβαίνουν στο εξωτερικό για ανώτατες σπουδές. Οι κυριότερες χώρες στις οποίες σπούδασαν Κύπριοι επιστήμονες είναι η Ελλάδα και η Αγγλία.

 

Ισχυρότατο πλήγμα για την ελληνική εκπαίδευση υπήρξε η τουρκική εισβολή στην Κύπρο το καλοκαίρι του 1974 και η κατάληψη από τα τουρκικά στρατεύματα ολοκλήρου του βορείου τμήματος του νησιού. Σε αριθμούς, οι απώλειες ήταν οι εξής:

 

Δημοτική εκπαίδευση: Από τα 548 δημοτικά σχολεία του νησιού, τα 171 (31%) βρέθηκαν υπό τουρκική κατοχή ενώ άλλα 20 (4%) βρίσκονται στη νεκρή ζώνη. Πιο αναλυτικά, κατά επαρχία:

 

Κερύνειας: Χάθηκαν 37 σχολεία (100%).

 

Αμμοχώστου: Χάθηκαν 83 σχολεία (90,2%).

 

Λευκωσίας: Χάθηκαν 66 σχολεία (41%).

 

Λάρνακας: Χάθηκαν 4 σχολεία (7%).

 

Πάφου: Χάθηκε 1 σχολείο (1,2%).

 

Από το σύνολο των 62.221 παιδιών που πήγαιναν τότε στα σχολεία, προσφυγοποιήθηκαν 25.107 (ποσοστό 42%). 

 

Κατά επαρχία, προσφυγοποιήθηκαν:

 

Κερύνειας: 3.297 παιδιά (100%).

 

Αμμοχώστου: 11.625 παιδιά (85%).

 

Λευκωσίας: 10.305 παιδιά (48%).

 

Λάρνακας: 700 παιδιά (11,5%).

 

Πάφου: 100 παιδιά (2%).   

 

Το σύνολο των δασκάλων κατά το 1974 ήταν 2.200. Απ’ αυτούς προσφυγοποιήθηκαν οι 904 (ποσοστό 41%).

 

Μέση εκπαίδευση: Από το σύνολο των 49 σχολείων μέσης γενικής εκπαιδεύσεως που λειτουργούσαν κατά το 1974, βρέθηκαν κάτω από τουρκική κατοχή τα 19 (ποσοστό περίπου 38%), ενώ άλλα τρία βρίσκονται στη νεκρή ζώνη. Από τα κατεχόμενα τα 3 βρίσκονται στην επαρχία Κερύνειας (100%), τα 9 στην επαρχία Αμμοχώστου (90%), τα 4 στην περιοχή Μόρφου (100%) και τα υπόλοιπα 6 στην περιοχή Λευκωσίας (55%).

 

Από το σύνολο των 36.000 μαθητών μέσης εκπαιδεύσεως, προσφυγοποιήθηκαν περίπου 15.000 (ποσοστό περίπου 44%). Από το σύνολο των 1.700 καθηγητών, προσφυγοποιήθηκαν οι 720 (περίπου 40%).

 

Τεχνική εκπαίδευση: Από το σύνολο των 8 Τεχνικών Σχολών, χάθηκαν οι 3 (ποσοστό 38%). Οι τρεις αυτές Σχολές είναι εκείνες της Αμμοχώστου και του Ξερού (κατεχόμενες) και του Αγίου Κασσιανού Λευκωσίας (στη νεκρή ζώνη). Οι μαθητές τεχνικής εκπαιδεύσεως που προσφυγοποιήθηκαν ήταν 3.000 από το σύνολο των 10.379 (ποσοστό 29%).

 

Ειδική εκπαίδευση: Το 50% περίπου των σχολείων ειδικής εκπαιδεύσεως χάθηκαν. Τα σχολεία αυτά είναι: Η Αναμορφωτική Σχολή στη Λάπηθο, η Σχολή Κωφών στον Γερόλακκο και οι Σχολές Ασκησίμων στην Αμμόχωστο, στην Κερύνεια, στην Μόρφου και στον Γερόλακκο.

 

Οι απώλειες, όπως δείχνουν οι αριθμοί, ήταν τεράστιες και δημιούργησαν στην περίοδο μετά την τραγωδία πολύ μεγάλα προβλήματα στην όλη εκπαίδευση, που σχετίζονταν και με τα γενικότερα προβλήματα επιβίωσης των προσφύγων, ανόρθωσης της οικονομίας που επλήγη καίρια, ψυχολογικών επιδράσεων κλπ. Για τα επόμενα λίγα χρόνια η εκπαίδευση αντιμετώπισε τεράστιες δυσκολίες που σταδιακά άρχισαν να επιλύονται.

 

Πηγή

Μεγάλη Κυπριακή Εγκυκλοπαίδεια