Εκκλησία Κύπρου
Αποκορύφωση της έριδας με την Αντιόχεια
Η επισκοπή Αντιοχείας στήριζε τις διεκδικήσεις δικαιοδοσίας στην Εκκλησία της Κύπρου στο ότι η Κύπρος έπρεπε και εκκλησιαστικά να υπάγεται στην Αντιόχεια όπως υπαγόταν και πολιτικά - διοικητικά με την εξάρτηση του consularis ή υπατικού της από τον κόμη ή δούκα ή στρατηγό της Εώας που έδρευε στην πόλη αυτή. Αν και οι απαιτήσεις αυτές απορρίφθηκαν στην Γ΄ Οικουμενική Σύνοδο της Εφέσου (431), η προβολή τους είχε αρκετά μακρά ιστορία. Όταν στα 415 μ.Χ. ο πάπας της Ρώμης Ιννοκέντιος Α' (402 417) συνιστούσε με επιστολή του στους Κυπρίους ιεράρχες να αποδεχθούν τις διεκδικήσεις της Αντιοχείας όπως είχαν εκτεθεί σε γράμμα του επισκόπου της Ιωάννη προς αυτόν, οι Κύπριοι αντέστησαν υποστηρίζοντας την ανεξαρτησία της Εκκλησίας τους, με βάση τον 2ο κανόνα της Β' Οικουμενικής Συνόδου (381) και τους Αποστολικούς κανόνες 34 - 36 σε συνδυασμό προς τον 6ο κανόνα της Νικαίας.
Βλέπε λήμμα: Η Κύπρος στις Οικουμενικές Συνόδους
Κατά το 431 ο επίσκοπος Αντιοχείας Ιωάννης (428 - 441) προσπάθησε να χρησιμοποιήσει την κοσμική δύναμη του κόμη Αντιοχείας Φλαβίου Διονυσίου για να εμποδίσει την εκλογή διαδόχου του μητροπολίτη Κωνσταντίας Τρωίλου που μόλις είχε πεθάνει (αρχές 431), ζητώντας να αναβληθεί ωσότου η επικείμενη σύνοδος της Εφέσου εκδώσει οριστική απόφαση για την διαφορά των δυο Εκκλησιών. Τα γράμματα του κόμητος (21.5.431) προς τον υπατικό Θεόδωρο και στον κλήρο της Κωνσταντίας με τα οποία ζητούσε αναβολή της εκλογής ωσότου το θέμα λυθεί με απόφαση της συνόδου, όπως ήθελε ο Ιωάννης, έφθασαν μετά την εκλογή, ως διαδόχου του Τρωίλου, του Ρηγίνου, ο οποίος μαζί με τους Σαπρίκιο Πάφου, Ζήνωνα Κουρίου και Ευάγριο Σόλων έφθασε στην Έφεσο στις 22 Ιουνίου 431. Η συνεργασία των Κυπρίων επισκόπων στη σύνοδο με τον Κύριλλο Αλεξανδρείας στον σκληρό αγώνα του κατά της Αντιοχείας για την καταδίκη του Νεστορίου, καθώς και η καθυστερημένη άφιξη του Ιωάννη, συνέβαλαν πολύ στην επιτυχία του αιτήματός τους για ανεξαρτησία. Όταν στις 31 Αυγούστου 431 οι Κύπριοι υπέβαλαν την υπόθεσή τους στη σύνοδο, ο Ιωάννης δεν είχε ακόμη φθάσει. Κι όταν αργότερα έγραψε κατά των αποφάσεων της συνόδου παρέλειψε κάθε αναφορά στην Κύπρο, ίσως διότι απουσίαζε κατά την εκδίκαση της υποθέσεως αυτής.
Το πιο περίεργο είναι, ωστόσο, ότι στην ομάδα του Ιωάννη μετείχε και ο Ολύμπιος Καρπασίας, που υπέγραψε το έγγραφο της 26 Ιουνίου 431 της «Ανατολικής συνεδρίας» που καταδίκασε και αφόρισε τον Κύριλλο Αλεξανδρείας και τον Μέμνονα Εφέσου, καθώς και άλλα έγγραφα των «Ανατολικών» επισκόπων, με τα οποία συμφώνησε και ο αυτοκράτορας Θεοδόσιος Β' εφ' όσον αυτά περιλάμβαναν και καταδίκη του Κωνσταντινουπόλεως Νεστορίου.
Κ.Π.ΚΥΡΡΗΣ