Εθνική Οργάνωσις Κυπρίων Αγωνιστών ΕΟΚΑ
Αριστερά και ΕΟΚΑ
Η ΕΟΚΑ ήταν δημιούργημα της κυπριακής Δεξιάς. Ο αρχηγός της Γεώργιος Γρίβας απέκλεισε τη συμμετοχή σ’ αυτήν των Κυπρίων κομμουνιστών, ο δε αρχιεπίσκοπος Μακάριος δεν διαφώνησε σ’ αυτό. Από τη δική της πλευρά, η οργανωμένη κυπριακή Αριστερά, που ήταν ταγμένη υπέρ μιας ειρηνικής διευθέτησης του Κυπριακού, αντιτάχθηκε αρχικά στη δράση της ΕΟΚΑ και η ηγεσία του ΑΚΕΛ ονόμασε τα μέλη της οργάνωσης του Γρίβα «βαρελλότους», «ψευτοδιγενήδες» κλπ. Πολύ περισσότερο, οι Κύπριοι κομμουνιστές, έστω κι αν τους δινόταν η ευκαιρία, δεν ήσαν διατεθειμένοι να συμμετάσχουν σε μια επαναστατική οργάνωση της Δεξιάς, της οποίας μάλιστα αρχηγός ήταν ο Γεώργιος Γρίβας, γνωστός από την αντικομμουνιστική δράση του στην Ελλάδα πιο πριν. Τον Γρίβα, εξάλλου, προσπάθησε να πλήξει στην Κύπρο, αποκαλύπτοντας την ταυτότητα του «Διγενή», ο αρχηγός του Κομμουνιστικού Κόμματος Ελλάδας Νίκος Ζαχαριάδης.
Η αντιπαράθεση του ΚΚΕ με το Γρίβα είχε ήδη ξεκινήσει από τη Γερμανική Κατοχή και τον αγώνα επικράτησης στην Ελλάδα μετά τη φυγή των Γερμανών. Ο Γρίβας τότε είχε ιδρύσει την Οργάνωση Χ που ήταν μια ένοπλη φιλομοναρχική οργάνωση που έδρασε στην Αττική κατά τη διάρκεια του Β Παγκοσμίου Πολέμου και της Κατοχής. Τα μέλη της οργάνωσης ήταν γνωστά ως Χίτες. Στα Δεκεμβριανά συγκρούστηκε με τον ΕΛΑΣ, από όπου απαγκιστρώθηκε μετά από επέμβαση βρετανικών αρμάτων. Μετά την απελευθέρωση, η οργάνωση μαζικοποιήθηκε και τα μέλη της «Χ» συμμετείχαν στη λεγόμενη Λευκή Τρομοκρατία εναντίον κομμουνιστών και αντιμοναρχικών που σε μεγάλο βαθμό έλεγχαν τότε την Αθήνα. Ο ιστορικός Χάγκεν Φλάισερ για τη δράση της Χ στην κατοχή παραπέμπει σε αναφορά του Βρετανού αντισυνταγματάρχη Ρούφους Σέπαρντ, που υποστήριζε ότι οι Χίτες δεν δίσταζαν να συνεργάζονται αρχικά με τους Γερμανούς και αργότερα με τους Βρετανούς για να αποτρέψουν την επικράτηση των Κομουνιστών στην Ελλάδα.
Στη συνέχεια η οργάνωση απέκτησε πολιτικό σκέλος με το οποίο συμμετείχε στις εκλογές του 1946 και του 1950, χωρίς να εκλέξει κάποιο βουλευτή. Κατά το τέλος του 1946 ξεκίνησε να δρα στη Κύπρο. Μέλος της οργάνωσης κατά τη διάρκεια της παρουσίας του στην Αθήνα υπήρξε και ο Μακάριος. Το Ελλαδικό και το Κυπριακό του παράρτημα σταμάτησαν το 1950 με την έως τότε δράση τους να ταυτίζεται με τον αντικομμουνισμό, τον αντικοινοβουλευτισμό και το φιλομοναρχισμό
Κατά τη διάρκεια του τετραετούς ένοπλου αγώνα στην Κύπρο, ο αρχηγός της ΕΟΚΑ προσπάθησε να χτυπήσει και τους Ελληνοκυπρίους κομμουνιστές, όπως προσπάθησε να δημιουργήσει και συνθήκες κατά τις οποίες θα ήταν ανύπαρκτος ή εντελώς περιορισμένος ο ρόλος των Κυπρίων κομμουνιστών μετά την απελευθέρωση του νησιού, εφαρμόζοντας την ίδια λογική με την οποία λειτουργησε η Χ και στην Ελλάδα.
Οταν κάποια στελέχη του ΑΚΕΛ αμφισβήτησαν τις τακτικές της ΕΟΚΑ κυρίως κατά την περίοδο του 1958 δόθηκε εντολή να εκτελεστούν χαρακτηριζόμενοι προδότες. Κάποιοι Αριστεροί μιλούσαν ανοικτά κατά του αγώνα και κάποιοι έβγαζαν τις κουκούλες από στελέχη της ΕΟΚΑ που μιλούσαν σε συγκεντρώσεις σε χωριά.
Κατά το έτος αυτό πέρα από τον Σάββα Μενοίκου στο Λευκόνοικο εκτελέστηκαν και οι ακόλουθοι:
- Κυριάκος Πατατάς από την Πηγή Αμμοχώστου, δολοφονήθηκε στις 6 Μαίου 1958.
- Σάββας Μένοικος από τις Γούφες Αμμοχώστου, δολοφονήθηκε στις 23 Μαίου 1958.
- Δημήτρης Μάτσουκος από τη Γύψου Αμμοχώστου, δολοφονήθηκε στις 23 Μαϊου 1958.
- Ανδρέας Σακκάς από τα Πέρα Ορεινής Λευκωσία, δολοφονήθηκε στις 25 Μαϊου 1958.
- Παναγιώτης Στυλιανού από την Αχερίτου Αμμοχώστου, δολοφονήθηκε στις 29 Μαίου 1958.
Η αντιπαράθεση της ΕΟΚΑ προς το ΑΚΕΛ κατά τη διάρκεια του αγώνα οφειλόταν σε μεγάλο βαθμό στον αντίκτυπο που είχε στην Κύπρο ο εμφύλιος πόλεμος στην Ελλάδα, που μόλις πριν από λίγο είχε τερματιστεί. Η αντιπαράθεση αυτή μετά το Β Παγκόσμιο εξακτινώθηκε σε κάθε πολιτική και κοινωνική δράση στην Κύπρο. Στη δημιουργία πολιτικών σχηματισμών, σωματείων ακόμα και ποδοσφαιρικών ομάδων.
Με την επίσημη γραμμή της Αριστεράς κατά του Γρίβα διαφώνησαν αρκετά στελέχη όπως ο Βάσος Λυσσαρίδης ο οποίος είχε διαγραφεί από το ΑΚΕΛ.
Λυσσαρίδης
Ο Βάσος Λυσσαρίδης συμμετείχε στον αγώνα της ΕΟΚΑ 1955-1959. Ο Λυσσαρίδης υποστηριξε ότι έπεισε τον Γεώργιο Γρίβα να δημιουργήσει μέσα στους κόλπους της ΕΟΚΑ την «Οργάνωση Αριστερών Πατριωτών», μέσω της οποίας θα μπορούσαν να προσελκύσουν στελέχη της κυπριακής Αριστεράς στον αγώνα.
Με την επίσημη γραμμή της Αριστεράς διαφώνησε επίσης και ο δημοσιογράφος Αλέκος Κωνσταντινίδης, μέλος της Αριστεράς τη δεκαετία του 1950 και από το 1956 συνιδρυτής της εφημερίδας της Αριστεράς Εμπρός.
Πηγή:
Φώτο Γκάλερι
