Τράπεζα Κύπρου & Εφημερίδα Πολίτης

 Ως ορόσημο για την προαγωγή του θεσμού της τοπικής διοίκησης στην Κύπρο θεωρείται ο νέος νόμος που ψηφίστηκε σχετικά με τους δήμους (ο περί Δήμων Νόμος του 1985) και τέθηκε σε ισχύ τον Οκτώβριο του 1985. Το νέο νομοθέτημα άνοιξε το δρόμο και για τη διεξαγωγή των πρώτων δημοτικών εκλογών μετά το 1953. Οι εκλογές αυτές διεξήχθησαν στις 25 Μαΐου 1986.

 

Κάθε δήμος αποτελεί νομικό πρόσωπο δημοσίου δικαίου και έχει όλες τις ιδιότητες τέτοιου προσώπου, φέρει την ονομασία Δήμος........      (αναφέρεται το όνομα της δημοτικής περιοχής) και διαθέτει ειδική σφραγίδα.

 

Εκτός από τους αναγνωρισμένους ήδη δήμους, δήμος μπορεί να ανακηρυχθεί πόλη ή χωριό, ή σύμπλεγμα πόλεων ή χωριών με πληθυσμό πάνω από 5.000 κατοίκους. Προηγείται δημοψήφισμα μεταξύ των κατοίκων κι αν αυτό απολήξει υπέρ της ανακηρύξεως σε δήμο, το Υπουργικό Συμβούλιο με διάταγμα που δημοσιεύεται στην επίσημη εφημερίδα προχωρεί στην ανακήρυξη, καθορίζοντας το όνομα του νέου δήμου και τα δημοτικά του όρια.

 

Κάθε πολίτης της Δημοκρατίας είναι μέλος του δήμου εκείνου, μέσα στα όρια του οποίου έχει τη συνήθη διαμονή του. Κατά τη διάρκεια της έκρυθμης κατάστασης, πολίτης της Δημοκρατίας ο οποίος, κατά τον αμέσως προ της τουρκικής εισβολής χρόνο, είχε τη συνήθη διαμονή του μέσα στα δημοτικά όρια οποιουδήποτε δήμου ο οποίος τελεί μερικώς ή εξ ολοκλήρου υπό τουρκική κατοχή, παραμένει δημότης του κατεχόμενου δήμου, ανεξάρτητα αν απέκτησε την ιδιότητα του δημότη του δήμου στον οποίο έχει την προσωρινή του διαμονή.

 

Δημοτικές αρχές και εκλογές: Κάθε δήμος διοικείται από δημοτικό συμβούλιο, το οποίο ασκεί όλες τις εξουσίες με τις οποίες είναι περιβεβλημένος κάθε δήμος. Το συμβούλιο συνίσταται από τον δήμαρχο και τους συμβούλους, των οποίων ο αριθμός δεν είναι μικρότερος των 6 και μεγαλύτερος των 26, ανάλογα με τον πληθυσμό κάθε δήμου.

 

Ο δήμαρχος και τα λοιπά μέλη του συμβουλίου εκλέγονται από τους δημότες - εκλογείς του δήμου. Ο δήμαρχος εκλέγεται χωριστά από τους δημότες - εκλογείς κατά την ίδια ημερομηνία κατά την οποία διενεργούνται εκλογές για την ανάδειξη των υπολοίπων μελών των συμβουλίων. Ως δήμαρχος ανακηρύσσεται ο υποψήφιος που πήρε τις περισσότερες έγκυρες ψήφους. Ένα μέλος του δημοτικού συμβουλίου θα είναι ο αντιδήμαρχος, ο oπoioς εκλέγεται από τους συμβούλους με μυστική ψηφοφορία. Ο δήμαρχος είναι η εκτελεστική αρχή του δήμου και εκπροσωπεί τον δήμο σε όλες τις επίσημές του σχέσεις. Η θητεία του δημοτικού συμβουλίου είναι πενταετής. Το δικαίωμα του εκλέγειν σ' ένα δήμο έχει κάθε πολίτης της Δημοκρατίας που έχει συμπληρώσει το 18ο έτος της ηλικίας του. Δημότης εκλογέας που έχει συμπληρώσει το 25ο έτος της ηλικίας του μπορεί να εκλεγεί δήμαρχος ή μέλος δημοτικού συμβουλίου. Υπουργοί, βουλευτές, δικαστές, δημόσιοι υπάλληλοι, εκπαιδευτικοί, ιερωμένοι κ.ά. μπορούν να θέσουν υποψηφιότητα, αλλά αν εκλεγούν δεν μπορούν να αναλάβουν το αξίωμα εκτός αν παραιτηθούν από το αξίωμα ή τη θέση τους.

 

Γενικές δημοτικές εκλογές όλων των δημάρχων και μελών των συμβουλίων των δήμων διενεργούνται κάθε πέντε χρόνια, σε ημερομηνία που ορίζει ο υπουργός Εσωτερικών (βάσει του νόμου, ημερομηνία εκλογής μπορεί να είναι οποιαδήποτε μέρα μέσα στο μήνα Δεκέμβριο).

 

Οικονομικά των δήμων: Κάθε δήμος ετοιμάζει τον ετήσιο προϋπολογισμό εσόδων και εξόδων, και τον προϋπολογισμό αναπτύξεως, που εγκρίνονται από το Υπουργικό Συμβούλιο.

 

Κάθε δήμος διατηρεί το δημοτικό ταμείο, το οποίο συνίσταται από: α) χορηγία της Δημοκρατίας, β) δικαιώματα, φόρους, διαπύλια, τέλη, δασμούς και επιβαρύνσεις, γ) ενοίκια και κέρδη από τη δημοτική περιουσία, δ) δωρεές, κληροδοτήματα, χορηγίες κ.ά.

 

Το συμβούλιο οποιουδήποτε δήμου έχει εξουσία να επιβάλλει επί των ιδιοκτητών ακίνητης ιδιοκτησίας ετήσιο φόρο, που ονομάζεται δημοτικό τέλος ακίνητης ιδιοκτησίας, και του οποίου οι εισπράξεις κατατίθενται στο δημοτικό ταμείο. Από τον φόρο αυτό εξαιρείται η ακίνητη ιδιοκτησία που ανήκει στην Δημοκρατία ή οποιοδήποτε δήμο, σε φιλανθρωπικό ή αθλητικό σωματείο, σε εκκλησία κλπ.

 

Αρμοδιότητες των δήμων: Στην αρμοδιότητα κάθε δήμου ανήκει η διοίκηση όλων των τοπικών του υποθέσεων, όλες δε οι εξουσίες με τις οποίες ο δήμος είναι νόμιμα περιβεβλημένος ασκούνται από το συμβούλιο και τον δήμαρχο. Τηρουμένων των διατάξεων του Περί Δήμων Νόμου και οποιουδήποτε άλλου ισχύοντος νόμου, το δημοτικό συμβούλιο εκτελεί, μέσα στα δημοτικά όρια, καθήκοντα όπως τα ακόλουθα:

α) Φροντίζει για την εφαρμογή των διατάξεων του περί Πολεοδομίας και Χωροταξίας Νόμου και ενεργεί ως πολεοδομική αρχή για τους σκοπούς του νόμου.

β) Προνοεί για την κατασκευή, συντήρηση και λειτουργία συστημάτων υδρεύσεως του δήμου και για την προμήθεια ικανοποιητικής ποσότητας νερού για την ύδρευσή του.

γ) Προνοεί για την κατασκευή, συντήρηση και λειτουργία συστημάτων αποχετεύσεως λυμάτων, καθώς και συστημάτων αποχετεύσεως του νερού της βροχής.

δ) Προνοεί για την κατασκευή, συντήρηση, καθαριότητα, φωτισμό και ελεύθερη χρήση των δρόμων και των γεφυριών.

ε) Προνοεί για την ονομασία όλων των δρόμων.

στ) Προνοεί για την καθαριότητα και υγιεινή κατάσταση του δήμου.

ζ) Προνοεί, ελέγχει και μεριμνά για τη δημόσια υγεία, την υγιεινή των τροφίμων και ποτών που προορίζονται για ανθρώπινη κατανάλωση, την καθαριότητα των χώρων όπου τέτοια τρόφιμα ή ποτά παρασκευάζονται κλπ.

η) Προνοεί για την ίδρυση, είτε μέσα στα δημοτικά όρια είτε έξω, κοιμητηρίων. θ) Προνοεί για την κατασκευή, συντήρηση και λειτουργία δημοσίων λουτρών, αποχωρητηρίων και άλλων υγειονομικών εγκαταστάσεων.

ι) Προνοεί για την ίδρυση, συντήρηση και λειτουργία αναπαυτηρίων, αγαθοεργών ή φιλανθρωπικών σταθμών, σχεδίων και ιδρυμάτων.

ια) Ρυθμίζει, ελέγχει, περιορίζει ή απαγορεύει οποιαδήποτε επιχείρηση ή επάγγελμα που μπορεί να είναι επιβλαβές για τη δημόσια υγεία ή είναι πηγή δημοσίου κινδύνου ή οχληρίας.

ιβ) Ρυθμίζει και ελέγχει, περιορίζει ή απαγορεύει τη λειτουργία οποιωνδήποτε θεάτρων ή υποστατικών ή χώρων όπου παρουσιάζονται δημόσια θεάματα και χορηγεί άδειες για τη χρήση τέτοιων θεάτρων ή χώρων.

 

Το δημοτικό συμβούλιο έχει επίσης, μεταξύ άλλων, τις ακόλουθες εξουσίες:

α) Προνοεί για την εγκαθίδρυση και ρύθμιση δημοτικών αγορών.

β) Παρέχει, ιδρύει, σχεδιάζει, φυτεύει και συντηρεί πάρκα, κήπους, γήπεδα, κολυμβητήρια, κολυμβητικές δεξαμενές, κέντρα για ψυχαγωγία και άλλους χώρους αναψυχής ή ψυχαγωγίας για χρήση από το κοινό, μαζί με οποιεσδήποτε άλλες ανέσεις.

γ) Ρυθμίζει την θαλάσσια κολύμβηση και κατασκευάζει έργα για την ασφάλεια και άνεση των ατόμων που χρησιμοποιούν την παραλία.

δ) Επιβάλλει τέλος επί όλων των πληρωμών που καταβάλλονται από οποιοδήποτε άτομο για την είσοδό του σε δημόσιο θέαμα.

ε) Προνοεί για την καταβολή προς το συμβούλιο από ξενοδοχεία, τουριστικά καταλύματα ή οικοτροφεία τελών για κάθε πρόσωπο άνω των δέκα ετών για κάθε νύκτα της διαμονής του σ' αυτά.

στ) Οργανώνει, συμμετέχει στη διοργάνωση, ενθαρρύνει ή προωθεί με οποιοδήποτε άλλο τρόπο την πνευματική, καλλιτεχνική, αθλητική ή οποιαδήποτε άλλη παρόμοια δραστηριότητα, περιλαμβανομένης της ιδρύσεως θεάτρων, μουσείων, βιβλιοθηκών, αθλητικών χώρων κλπ.

ζ) Μέσα στα δημοτικά όρια, το δημοτικό συμβούλιο, με τη συναίνεση του αρχηγού της Αστυνομίας, έχει εξουσία να ρυθμίζει και ελέγχει την τροχαία κίνηση.

 

Ένωση Δήμων Κύπρου: Για το συντονισμό των ενεργειών των τοπικών αρχών ιδρύθηκε το 1980 η Ένωση Δήμων Κύπρου, στην οποία συμμετέχουν όλοι οι αστικοί και αγροτικοί δήμοι του νησιού, καθώς και τα συμβούλια βελτιώσεως Αγίου Δομετίου και Αραδίππου. Η Ένωση Δήμων Κύπρου αναπτύσσει δραστηριότητα και σε διεθνές πεδίο, συμμετέχοντας σε διεθνή συνέδρια για θέματα τοπικής αυτοδιοίκησης.