Οι ανασκαφές στον αρχαιολογικό χώρο του Ιδαλίου υπό τη διεύθυνση της εφόρου Αρχαιοτήτων δρος Μαρίας Χατζηκωστή (άρχισαν το 1991), έφεραν στο φως και πολλά άλλα όσο και σημαντικά στοιχεία για τη σπουδαία αυτή πόλη – βασίλειο και επεξέτεινε κατά πολύ την έκταση του χώρου.
Μεταξύ των νέων στοιχείων που ήρθαν στο φως περιλαμβάνονται τα εκτενή κατάλοιπα ενός σπάνιου ελαιοτριβείου που χρονολογείται στα τέλη της Κλασικής και τις αρχές της Ελληνιστικής περιόδου. Είναι το πρωιμότερο του είδους του που έχει ανασκαφεί και ένα από τα καλύτερα διατηρημένα που βρέθηκαν όχι μόνο στην Κύπρο αλλά και στον ευρύτερο μεσογειακό χώρο. Αποκαλύφθηκαν επίσης αξιόλογα κατάλοιπα στην περιοχή όπου υπολογίστηκε και τελικά επιβεβαιώθηκε ότι βρισκόταν το βασιλικό παλάτι του Ιδαλίου. Αρκετά των καταλοίπων χρονολογούνται στην Κυπρο-Αρχαϊκή περίοδο και τα στοιχεία που βρέθηκαν τοποθετούν χρονικά την οικοδόμηση του παλατιού στον 8ο – 7ο π.Χ. αιώνα.
Στην ευρύτερη έκταση που κατελάμβανε ο χώρος του παλατιού εντάσσεται και το ελαιοτριβείο, που προφανώς ανήκε στο παλάτι. Το όλο κτιριακό συγκρότημα του παλατιού, που ήταν και το διοικητικό κέντρο της πόλης, κατελάμβανε την βορειοδυτική πλαγιά του λόφου της Αμπελερής. Ανεσκάφησαν αρκετά δωμάτια που έδειξαν ότι ο χώρος περιελάμβανε δύο κτιριακά συγκροτήματα. Στο δεύτερο περιλαμβανόταν και το ελαιοτριβείο που μόνο του κατελάμβανε, μαζί με τους αποθηκευτικούς χώρους, έκταση 110 τετραγωνικών μέτρων.
Βλέπε λήμμα: Ελιά
Ήρθαν επίσης στο φως και κατάλοιπα πύργων καθώς και πολλά κινητά ευρήματα. Μεταξύ αυτών ξεχωρίζουν νομίσματα, μία πήλινη μάσκα του θεού Bes, σφίγγες από ασβεστόλιθο και ένα σπάνιο ασβεστολιθικό θυμιατήριο της Κυπρο-Αρχαϊκής περιόδου. Το θυμιατήριο αποτελείται από φιάλη την οποία υποβαστάζουν τρεις γυναικείες μορφές, ίσως ιέρειες. Τόσο η φιάλη όσο και τα ενδύματα των μορφών φέρουν πλούσιο γραπτό διάκοσμο από φυτικά μοτίβα και συμπαγές κόκκινο χρώμα.
Ο χώρος του παλατιού υπέστη σημαντική φθορά αφού ήδη από τα πολύ παλαιά χρόνια αφαιρούνταν οικοδομικά υλικά για νεότερα κτίσματα.
Εξάλλου, το φοινικικό διοικητικό κέντρο της πόλης (μετά την κατάληψή της από τους Φοίνικες του Κιτίου) έδωσε και ένα πολύ μεγάλο αριθμό φοινικικών επιγραφών, που αποτελούσαν το φοινικικό κρατικό αρχείο.
Εντοπίστηκαν επίσης το νεκροταφείο της πόλης κατά την Πρώιμη Γεωμετρική περίοδο, το τείχος της Κλασικής εποχής στην πεδιάδα και η θέση του οικισμού κατά την Ελληνιστική περίοδο. Ήρθαν ακόμη στο φως τα κατάλοιπα της δυτικής εξωτερικής πύλης της οχυρωμένης ακρόπολης, ενός αμυντικά σχεδιασμένου δρόμου που οδηγούσε στην κεντρική αυλή του διοικητικού κέντρου και ελεγχόταν από πύργους, κι ενός δεύτερου δρόμου που οδηγούσε στην κορυφή της ακρόπολης. Στα νότια των αποθηκών του ελαιοτριβείου υπήρχε επιβλητική είσοδος με παραστάδες που οδηγούσε σε σειρά δωματίων.
Μεταξύ των κινητών ευρημάτων περιλαμβάνονται, πέραν των ντόπιων, και πολλά αντικείμενα που είχαν εισαχθεί τόσο από τον ελλαδικό χώρο όσο και από χώρες της Ανατολής, με τις οποίες προφανώς υπήρχαν εμπορικές επαφές.
Βλέπε λήμμα: Το εμπόριο στην Κύπρο κατά την αρχαιότητα
Πηγή
Μεγάλη Κυπριακή Εγκυκλοπαίδεια