Τράπεζα Κύπρου & Εφημερίδα Πολίτης

Η γεωργία εξακολουθεί να αποτελεί πολύ σημαντικό τομέα απασχόλησης αλλά και συνεισφοράς στο ακαθάριστο εγχώριο προϊόν, παρά την ταχύτερη ανάπτυξη άλλων οικονομικών τομέων, όπως για παράδειγμα η τουριστική βιομηχανία και οι υπηρεσίες. Η συνεισφορά της γεωργίας στο ακαθάριστο εγχώριο προϊόν είναι του ύψους του 3% περίπου (υπολογισμός κατά το έτος 2003), και με πλήρη απασχόληση σχεδόν 23.000 ατόμων (7,2% του συνόλου του οικονομικά ενεργού πληθυσμού. Τούτο σημαίνει ότι όλο και μικρότερο ποσοστό του κυπριακού πληθυσμού ασχολείται αποκλειστικά με τη γεωργία, δεδομένου ότι σε παλαιότερες εποχές ασχολείτο η πλειοψηφία του πληθυσμού. Εντούτοις η μηχανοποίηση της γεωργικής απασχόλησης, η εφαρμογή νέων μεθόδων, η αποτελεσματική καταπολέμηση ασθενειών, η εφαρμογή του αναδασμού, η κατασκευή αρδευτικών έργων, η χρήση θερμοκηπίων και άλλοι ακόμη λόγοι, ισοσκέλισαν εν πολλοίς την μείωση των εργατικών χεριών.

Η συνολική αξία της γεωργικής παραγωγής ανήλθε περίπου στα 375 εκατομμύρια λίρες το 2002 και αυξήθηκε στα 388 εκατομμύρια το 2003. Επίσης, η αξία των εξαγωγών ακατέργαστων γεωργικών προϊόντων ήταν 36.8 εκ. λίρες το 2002. Το 2003 υπήρξε αύξηση στα 43.6 εκ. λίρες, που αντιπροσώπευε το 21.2% του συνόλου των εξαγωγών.

Οι δύο κυριότεροι τομείς της κυπριακής γεωργίας εξακολουθούν να είναι η φυτική παραγωγή και η κτηνοτροφική παραγωγή. Συνεισέφεραν αντίστοιχα το 2003 ποσοστά 48.5% και 43.7% στην όλη ακαθάριστη παραγωγή του γεωργικού τομέα.

Σύμφωνα προς την απογραφή γεωργίας του έτους 2003, η συνολική έκταση της γεωργικής γης ανερχόταν (στις ελεύθερες περιοχές) στις 197.000 εκτάρια, έναντι 178.000 εκταρίων κατά το 1994. Η ολική αρδεύσιμη έκταση ήταν 45.450 εκτάρια.

Τα κυριότερα γεωργικά προϊόντα που παρήχθησαν, σύμφωνα προς την ίδια απογραφή του 2003, ήταν:

Κριθάρι             160.000 μετρικοί τόνοι

Πατάτες            130.000 τόνοι

Εσπεριδοειδή    97.500 τόνοι

Σταφύλια           53.800 τόνοι

Ελιές                27.500 τόνοι

Καρπούζια

Πεπόνια            51.000 τόνοι

Ντομάτες           37.100 τόνοι.

Εξ αυτών, τις πρώτες θέσεις στις εξαγωγές κατείχαν τα εσπεριδοειδή (71.000 τόνοι) και οι πατάτες (82.000 τόνοι).

Στον τομέα της κτηνοτροφίας, οι κύριοι τομείς είναι η αγελαδοτροφία, η αιγοπροβατοτροφία, η χοιροτροφία και η πτηνοτροφία. Η παραγωγή κρέατος, πουλερικών και αυγών ικανοποιεί σχεδόν πλήρως την εγχώρια ζήτηση, ενώ η παραγωγή χοιρινού κρέατος παρουσιάζει περιοδικά πλεονάσματα που εξάγονται. Η παραγωγή γάλακτος για παστερίωση καλύπτει πλήρως τη ντόπια ζήτηση, ενώ για τυριά και άλλα προϊόντα καλύπτει περίπου το 85% των αναγκών. Τα κυριότερα κτηνοτροφικά προϊόντα ήταν, κατά το 2003:

Γάλα                                    201.500 μετρικοί τόνοι

Χοιρινό κρέας                       52.500 μετρικοί τόνοι

Κρέας πουλερικών              35.500 μετρικοί τόνοι

Κρέας αίγας – προβάτου   13.200 μετρικοί τόνοι.

Η ένταξη της Κύπρου στην Ευρωπαϊκή Ένωση (1.5.2004) και η εφαρμογή του κοινοτικού κεκτημένου στη γεωργία, δημιούργησε ένα νέο περιβάλλον με καινούργια στοιχεία για τη γεωργία σε συνθήκες οξύτατου ανταγωνισμού. Χαράχθηκε έτσι μία νέα αναπτυξιακή πολιτική με στόχο τον εκσυγχρονισμό της γεωργίας, που μεταξύ άλλων περιλαμβάνει: βελτίωση της παραγωγικότητας και ανταγωνιστικότητας, εφαρμογή νέων μεθόδων παραγωγής, παραγωγή ασφαλών προϊόντων, εφαρμογή νέων μέτρων προστασίας /βελτίωσης του περιβάλλοντος κ.α. Ο στόχος αυτός ετέθη με το νέο Σχέδιο Αγροτικής Ανάπτυξης 2004 – 2006, που εγκρίθηκε από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και συνάδει με το ευρωπαϊκό κεκτημένο. Το Σχέδιο ορίζει 4 άξονες προτεραιότητας, που είναι:

• Βελτίωση της ανταγωνιστικότητας και εκσυγχρονισμός των μεθόδων παραγωγής και διάθεσης,
• Διατήρηση και αναβάθμιση του φυσικού περιβάλλοντος και ενδυνάμωση του κοινωνικού και οικονομικού ιστού των αγροτικών περιοχών,
• Προστασία, ανάπτυξη και αειφόρος διαχείριση των δασικών πόρων, και
• Τεχνική βοήθεια, αξιολόγηση και έλεγχος του προγράμματος, που περιλαμβάνει και την ετοιμασία του επόμενου Σχεδίου για την περίοδο 2007-2013.

Με την ένταξη της Κύπρου στην Ευρωπαϊκή Ένωση θεσμοθετήθηκε και η συμμετοχή της στις Κοινές Οργανώσεις Αγοράς (ΚΟΑ), που ρυθμίζουν το όλο σύστημα παραγωγής και εμπορίας των περισσοτέρων γεωργοκτηνοτροφικών προϊόντων. Επίσης, προωθήθηκε περαιτέρω η γεωργική έρευνα με την οποία ασχολείται το Ινστιτούτο Γεωργικών Ερευνών (ιδρυμένο από το 1962). Το Ινστιτούτο διδυμοποιήθηκε με ευρωπαϊκά ερευνητικά κέντρα και πανεπιστήμια και εξασφάλισε οικονομικούς πόρους για ερευνητικά προγράμματα. Εξάλλου, από το 1978 λειτουργεί και ο ημικρατικός Οργανισμός Γεωργικής Ασφάλισης (ΟΓΑ). Οι συνολικές αποζημιώσεις που κατέβαλε ο ΟΓΑ για ζημιές από φυσικά αίτια στη γεωργία, από της ιδρύσεώς του μέχρι και το 2004, ανήλθαν στα 68,7 εκατομμύρια λίρες.

Σε ό,τι αφορά στην υδατική ανάπτυξη, έγιναν διάφορα μεγάλα αρδευτικά έργα, όπως της Πάφου (1976 – 1982), της Ενιαίας Αγροτικής Ανάπτυξης Πιτσιλιάς (1978 – 1984), Βασιλικού – Πεντάσχοινου (1980 – 1987), Χρυσοχούς (1984 – 1988 η α΄ φάση και 1988 – 2006 η β΄ φάση) και το Σχέδιο Νοτίου Αγωγού (1984 – 1994 η α΄ φάση). Επίσης ιδρύθηκαν μονάδες αφαλάτωσης εκ των οποίων η πρώτη ετέθη σε λειτουργία την 1.4.1997.

Η αλιεία επίσης είναι ένας σημαντικός τομέας στον οποίο απασχολούντο περίπου 1.400 άτομα το 2004, ενώ άλλα 1.000 περίπου άτομα ασχολούνταν σε παρεμφερή επαγγέλματα. Στο μητρώο αλιευτικών σκαφών της Κύπρου ήταν εγγεγραμμένα, κατά το 2004, 755 σκάφη μικρότερα των 10 μέτρων, 65 σκάφη μήκους μεταξύ 10 και 12 μέτρων, 30 σκάφη 12 – 15 μέτρων, 6 σκάφη 15 – 18 μέτρων, 27 σκάφη 18 – 24 μέτρων και 9 σκάφη 24 – 40 μέτρων. Με την ένταξη στην Ευρωπαϊκή Ένωση, το Τμήμα Αλιείας και Θαλάσσιων Ερευνών εγκατέστησε και λειτουργεί Κέντρο Παρακολούθησης Αλιευτικών Δραστηριοτήτων. Επίσης, πρέπει να αναφερθεί ότι ιδρύθηκαν και λειτουργούν στην Κύπρο 4 εκκολαπτήρια θαλασσίων ειδών, ένα εκκολαπτήριο και εκτροφείο γαρίδων και 6 ιχθυοτροφεία με κλουβιά ανοικτής θάλασσας, εκ των οποίων το ένα ασχολείται με την εκτροφή ερυθρού τόνου. Τα υπόλοιπα εκτρέφουν κυρίως τσιπούρα και λαβράκι. Έχουν ήδη εκδοθεί άδειες για λειτουργία και άλλων 3 ιχθυοτροφείων. Μαζί με την εκτροφή ψαριών γλυκού νερού, η συνολική παραγωγή εκτρεφόμενων ψαριών υπολογιζόταν σε περίπου 3.500 τόνους κατά το 2004 καθώς και 15 εκατομμυρίων γόνου, συνολικής αξίας περίπου 20 εκατομμυρίων λιρών. Η ιχθυοκαλλιέργεια αντιπροσώπευε, κατά το ίδιο έτος, περίπου το 70% της συνολικής παραγωγής φρέσκων ωαρίων.

(Δες επίσης λήμματα: ιχθυοκαλλιέργεια, αλιευτικά καταφύγια, ψάρεμα).