Τράπεζα Κύπρου & Εφημερίδα Πολίτης

Σύμφωνα προς την έως σήμερα έρευνα στις γραπτές πηγές, αλλά και την αρχαιολογική, οι κατάλογοι των γνωστών βασιλιάδων των αρχαίων κυπριακών βασιλείων διαμορφώνονται ως εξής:

 

Α) ΒΑΣΙΛΕΙΟ ΤΗΣ ΠΑΦΟΥ

1. Ετέανδρος Α' (7ος π.Χ. αι.)

2. Ακέστωρ (7ος π.Χ. αι.)

3. Στασίφιλος (6ος π.Χ. αι.)

4. Στάσις (6ος π.Χ. αι.)

5. Ονασίχαρις (6ος π.Χ. αι.)

6. Ετέανδρος Β' (6ος π.Χ. αι.)

7. Α [....] (5ος π.Χ. αι.)

8. Πνυ[ταγόρας;] (5ος π.Χ. αι.)

9. Δημόνοος; (πιθανός βασιλιάς, περί το 480 π.Χ.)

10. Στάσανδρος (περί το 460 π.Χ.)

11. Πνυ[ταγόρας;] (5ος π.Χ. αι.)

12. Μινεύς (περί το 440 π.Χ.)   

13. ΖωFάλιος (περί το 430 π.Χ.)

14. Ονασι[κράτης;] (περί το 400 π.Χ.)

15. Αριστο [....] (περί το 390 π.Χ.)

16. Τιμοχάρις (περί το 380 - 370 π.Χ.)

17. Εχέτιμος (περί το 370 - 350 π.Χ.)

18. [....]δαμος (περί το 350-340 π.Χ.)

19. Τίμαρχος (περί το 340 - 325 π.Χ.)

20. Νικοκλής (325-310/9 π.Χ.)

 

ΣΗΜ: Στις πηγές αναφέρεται και ο Αγαπήνωρ, οικιστής της Νέας Πάφου αμέσως μετά τον Τρωικό πόλεμο, και επανιδρυτής του ιερού της Παφίας Αφροδίτης στην Παλαίπαφο. Εάν δεχθούμε ότι είχε διατελέσει βασιλιάς της Πάφου, τότε θα πρέπει να είναι ο πρώτος στον πιο πάνω κατάλογο. Ή μήπως είχε υπάρξει τότε ένας (σύντομος ίσως) διαχωρισμός, με δύο βασίλεια, ένα της Παλαιπάφου με άγνωστο βασιλιά και ένα της νεοϊδρυθείσης Νέας Πάφου με βασιλιά τον Αγαπήνορα; Ή μήπως μόλις τότε ιδρύθηκε το βασίλειο της Πάφου (αφού πιο πριν ολόκληρη η Κύπρος ήταν ένα ενιαίο βασίλειο), με έδρα την υφιστάμενη ήδη Παλαίπαφο και επίνειό της την νεοϊδρυθείσα Νέα Πάφο, και πρώτο της βασιλιά τον Αρκάδα Αγαπήνορα;

 

Β) ΒΑΣΙΛΕΙΟ ΤΗΣ ΣΑΛΑΜΙΝΟΣ

1. Τεύκρος (οικιστής, μετά τα Τρωικά)

2. Kisu [Κάσος;] (α' μισό του 7ου π.Χ. αι.)

3. Ευέλθων (περ. 560 - 540 π.Χ.)

4. Σίρωμος (περ. 540-520 π.Χ.)

5. Χέρσις (περ. 520-500 π.Χ.)

6. Γόλγος (περ. 500-480 π.Χ.)

7. Ονήσιλος (499-498 π.Χ.)

8. Νικόδαμος (περ. 480-450 π.Χ.)

9. Ευάνθης (περ. 450 -; π.Χ.)

10. Αβδήμων(; -411 π.Χ.)

11. Ευαγόρας Α' (411-374 π.Χ.)

12. Νικοκλής (374-361 π.Χ.)

13. Ευαγόρας Β' (361-351 π.Χ.)

14. Πνυταγόρας (351-332 π.Χ.)

15. Νικοκρέων (332-310 π.Χ.)

 

Γ) ΒΑΣΙΛΕΙΟ ΤΟΥ ΚΟΥΡΙΟΥ

1. Δάμασος (α' μισό 7ου π.Χ. αι.)

2. Στασάνωρ (αρχές 5ου π.Χ. αι.)

 

Δ) ΒΑΣΙΛΕΙΟ ΤΟΥ ΚΙΤΙΟΥ

1. Βααλμελέκ Α' (περ. 480- 450 π.Χ.)

2. Αζβάαλ (περ. 450-425 π.Χ.)

3. Βααλμελέκ Β' (περ. 425- 400 π.Χ.)

4. Βααλράμ (περί το 395 π.Χ.)

5. Μελκιάθων (περ. 390-360 π.Χ.)

6. Πουμιάθων (περ. 360-312 π.Χ.)

 

Ε) ΒΑΣΙΛΕΙΟ ΤΗΣ ΑΜΑΘΟΥΝΤΟΣ

1. Δάμασος;(α' μισό 7ου π.Χ. αι.)

2. ΠύρFos (περί το 390 π.Χ.)

3. Ζώτιμος (περί το 385 π.Χ.)

4. [....]τιμος (περί το 380 π.Χ.)

5. Λύσανδρος (περί το 375 π.Χ.)

6. Επίπαλος (περί το 360 π.Χ.)

7. Ροίκος (περί το 350 π.Χ.)

8. Ανδροκλής (;-312 π.Χ.)

 

ΣΤ) ΒΑΣΙΛΕΙΟ ΤΟΥ ΜΑΡΙΟΥ 

1. Bususu (α' μισό 7ου π.Χ. αι.)

2. Δόξανδρος (περ. 500-470 π.Χ.)

3. Σασμάς (περ. 470-450 π.Χ.)

4. ΣτασίοικοςΑ' (μετά το 450 π.Χ.)

5. Τιμόχαρις Α' (τέλη 5ου π.Χ. αι.)

6. Τιμόχαρις Β' (4ος π.Χ. αι.)

7. Στασίοικος Β' (περ. 330-312 π.Χ.)

 

Ζ) ΒΑΣΙΛΕΙΟ ΤΩΝ ΣΟΛΩΝ  

1. Erisu [Ρήσος;] (α' μισό 7ου π.Χ. αι.)

2. Φιλόκυπρος Α' (α' μισό 6ου π.Χ. αι.)

3. Κυπράνωρ (α' μισό 6ου π.Χ. αι.)

4. Φιλόκυπρος Β' (μέσα 6ου π.Χ. αι.)

5. Αριστόκυπρος (τέλη 6ου π.Χ. αι. -498 π.Χ.)

6. Αναξαγόρας (πιθανός βασιλιάς, αρχές 4ου π.Χ. αι.)

7. Στασικράτης Α' (α' μισό 4ου π.Χ. αι.)

8. Στασίας (α' μισό 4ου π.Χ. αι.)

9. Στασικράτης Β' (μέσα 4ου π.Χ. αι.)

10. Πασικράτης (περ. 330-312 π.Χ.)

11. Εύνοστος (για σύντομο διάστημα μετά το 312 π.Χ.)

 

ΣΗΜ: Η ύπαρξη δύο βασιλιάδων των Σόλων με το όνομα Φιλόκυπρος, προτάθηκε από τον Άντρο Παυλίδη, διότι μόνο έτσι εξηγούνται οι θεωρούμενες ως ανακρίβειες στις αρχαίες φιλολογικές πηγές που αναφέρονται στην επίσκεψη του Σόλωνος του Αθηναίου στην Κύπρο. Μάλιστα προς πλήρη επαλήθευση όλων των αρχαίων πηγών, ο ίδιος μελετητής υπέδειξε ότι ο Σόλων θα πρέπει να είχε επισκεφθεί δύο φορές την Κύπρο και όχι μία (δες σχετικό κεφάλαιο στον Α. Παυλίδη, «Ιστορία της Νήσου Κύπρου», τόμος Α', Λευκωσία, 1991).

 

Η) ΒΑΣΙΛΕΙΟ ΤΗΣ ΤΑΜΑΣΣΟΥ

1. Ατμεσού (α' μισό 7ου π.Χ. αι.)

2. Πασίκυπρος (β' μισό 4ου π.Χ. αι.)

 

ΣΗΜ: Τον Πασίκυπρο αναφέρει ως βασιλιά ο Αθήναιος, γράφοντας ότι αυτός πώλησε το βασίλειό του στον βασιλιά του Κιτίου Πουμιάθωνα, στην τιμή των 50 ταλάντων, και πήγε να περάσει το υπόλοιπο του βίου του στην Αμαθούντα. Δεν αναφέρεται ποιο το βασίλειο, αλλά συνάγεται ότι ήταν εκείνο της Ταμασσού.

 

Θ) ΒΑΣΙΛΕΙΟ ΤΟΥ ΙΔΑΛΙΟΥ

1. Χαλκήνωρ (οικιστής, μετά τα Τρωικά)

2. Κι [....] (περ. 520-490)

3. Γρα [....] ή ίσως Κρα [....] (περ. 490-480 π.Χ.)   

4. Ονασαγόρας (μέσα 5ου π.Χ. αι.)

5. Φιλόκυπρος (β' μισό 5ου π.Χ. αι.)

6. Στασίκυπρος (β' μισό 5ου π.Χ. αι.)

 

ΣΗΜ: Τον Φιλόκυπρο ως βασιλιά του Ιδαλίου εισηγήθηκε ο Άντρος Παυλίδης, προκειμένου να εξηγηθεί η αινιγματική αναφορά του ονόματός του στην περίφημη πινακίδα του Ιδαλίου. Μετά τον Στασίκυπρο, το βασίλειο του Ιδαλίου υποδουλώθηκε στο βασίλειο του Κιτίου και στο εξής οι (Φοίνικες) βασιλιάδες του Κιτίου ήταν και βασιλιάδες του Ιδαλίου (δηλαδή οι 4 τελευταίοι του πίνακα των βασιλιάδων του Κιτίου).

 

Ι) ΒΑΣΙΛΕΙΟ ΤΩΝ ΛΕΔΡΩΝ

1. Ονασαγόρας (α' μισό 7ου π.Χ. αι.)

 

ΙΑ) ΒΑΣΙΛΕΙΟ ΤΗΣ ΛΑΠΗΘΟΥ

1. Πράξανδρος (οικιστής, μετά τα Τρωικά)

2. ΔημόνικοςΑ' (περ. 500 -; π.Χ.)

3. Σιντκμελέκ ή Σιντκμιλίκ (πριν από το 450 π.Χ.)

4. Ανδρ[οκλής;] (περ. 415-390 π.Χ.)

5. Δημόνικος Β' (μετά το 390 π.Χ.)

6. Πράξιππος Α'(α' μισό 4ου π.Χ. αι.)

7. Μπερεκσιεμές (β' μισό 4ου π.Χ. αι.)

8. Πράξιππος Β' (μέχρι το 312 π.Χ.)

 

IB) ΒΑΣΙΛΕΙΟ ΤΩΝ ΧΥΤΡΩΝ

1. Χύτρος (μυθικός οικιστής)

2. Πυλαγόρας (α' μισό 7ου π.Χ. αι.)

 

Όσο για τους βασιλιάδες των κυπριακών βασιλείων που αναφέρονται μαζί με τις πόλεις τους στο γνωστό «πρίσμα» του Εσσαρχαδώνος (του 673 / 2 π.Χ.), ο κατάλογος έχει ως εξής:

1. Ekistura (Ακέστωρ) του Ιδαλίου

2. Pilagura (Πυλαγόρας) των Χύτρων 

3. Kisu (;) των Σόλων

4. Huandar (Ετέανδρος) της Πάφου

5. Eresu (Ρήσος;) της Σαλαμίνος

6. Damasu (Δάμασος ;) του Κουρίου

7. Atmesu (Ατμεσού) της Ταμασσού

8. Damusi (;) της Καρτιχαντάς (Kartihadasi), που πιθανότατα ήταν το Κίτιον αλλά κατ' άλλη άποψη η Αμαθούς

9. Unasagusu (Ονασαγόρας) των Λεδρών (Λήδρας)

10. Bususu (;) της Nurb (Μαρίου;).

 

Όπως είναι γνωστό, τα αρχαία κυπριακά βασίλεια καταργήθηκαν κατά τα τέλη του 4ου π.Χ. αιώνα, οπότε η Κύπρος, ως ενιαίος πλέον χώρος, εντάχθηκε στο βασίλειο των Πτολεμαίων.

 

Βλέπε λήμμα: Ελληνιστική εποχή- Πτολεμαίοι και Κύπρος

 

Ωστόσο άλλα από αυτά (λ.χ. Λεδρών, Χύτρων) φαίνεται ότι είχαν διαλυθεί πολύ ενωρίτερα, ενώ εκείνο του Ιδαλίου είχε κατακτηθεί το β’ μισό του 5ου π.Χ. αιώνα από το Κίτιον. Το Κούριον φαίνεται, επίσης, ότι ως βασίλειο δεν είχε επιβιώσει έως τα τέλη του 4ου π.Χ. αιώνα, αν και η πόλη υφίστατο.

 

Πηγή

Μεγάλη Κυπριακή Εγκυκλοπαίδεια