Τράπεζα Κύπρου & Εφημερίδα Πολίτης

Η Αφροδίτη, η σημαντικότερη θεότητα των αρχαίων Κυπρίων, ήταν σύζυγος του θεού της φωτιάς και της μεταλλουργίας Ηφαίστου, κι ερωμένη πολλών αθανάτων αλλά και θνητών.

Μύθοι σχετικοί με τη γέννησή της υπάρχουν πολλοί. Ο πιο παλαιός απ' αυτούς (Ομήρου Ιλιάς, Ε, 370 - 374) την παρουσιάζει σαν κόρη του Διός και της Διώνης και λέει πως αυτή ήταν η Αφροδίτη Πάνδημος, που εξουσίαζε και την Κύπρο. Αλλού η Αφροδίτη αναφέρεται σαν κόρη του Κρόνου ή σαν κόρη του Ωκεανού και της Θέτιδος, ή σαν κόρη του Ουρανού και της Γαίας ή της Θέτιδος ή της Ρέας ή της Τέμιδος, ή ακόμη κόρη του Κύπρου και της Συρίας. Κατά τον Κικέρωνα η Κύπρις ήταν μια από τέσσερις υπάρχουσες Αφροδίτες και ονομαζόταν Αφροδίτη -Αστάρτη, την παρουσίαζαν δε σαν κόρη της Συρίας και του Κύπρου και ερωμένη του Άδωνι.

Πιο γνωστοί είναι οι μύθοι που θέλουν την Αφροδίτη να είναι κόρη του Ουρανού και της Θάλασσας. Κατά τον Ησίοδο (Θεογονία, 188-200), η Αφροδίτη γεννήθηκε από τον αφρό της θάλασσας και η θάλασσα είχε γονιμοποιηθεί από τα γεννητικά όργανα του Ουρανού που έπεσαν σ’ αυτήν όταν τον ακρωτηρίασε ο γιος του Κρόνος. Όταν γεννήθηκε η θεά, άρχισε την περιήγησή της στη θάλασσα. Αρχικά οι άνεμοι και τα κύματα την έσπρωξαν προς τα Κύθηρα και μετά στην Κύπρο, όπου και βγήκε στη στεριά. Τότε στο μέρος εκείνο άρχισαν να βλαστάνουν και να ανθίζουν λουλούδια, σαν χαιρετισμός στη νεογέννητη θεά. Η Αφροδίτη έμεινε για λίγο στην Κύπρο και μετά άρχισε νέα περιήγηση στη θάλασσα, μέχρι που έφθασε στη Λακωνία όπου κι εγκαταστάθηκε.

Διαφορετικά παρουσιάζει τη γέννηση της θεάς ο έκτος Ομηρικός Ύμνος: Η Αφροδίτη, λέει, γεννήθηκε από τον αφρό της θάλασσας κοντά στην Κύπρο. Ο δυτικός άνεμος, ο Ζέφυρος, την έσπρωξε προς το νησί, όπου την υποδέχτηκαν οι Ώρες. Κι αφού αυτές την έλουσαν, την έντυσαν με ωραίο πέπλο, τη στόλισαν με χρυσό διάδημα και σκουλαρίκια και περιδέραιο, την συνόδευσαν στον Όλυμπο. Εκεί η Αφροδίτη παρουσιάστηκε στο συμπόσιο των αθανάτων, που γοητευμένοι από την ομορφιά της την δέχτηκαν και της χάρισαν μια από τις πρώτες θέσεις μεταξύ τους. Εκεί η θεά παντρεύτηκε τον Ήφαιστο και ως γαμήλιο δώρο ο Δίας της έδωσε μια μαγική ζώνη που έδινε στην Αφροδίτη μοναδική ομορφιά και γοητεία και μαζί ακατανίκητη ερωτική δύναμη.

Η Αφροδίτη φημίζεται για τις πολλές ερωτικές της περιπέτειες, τόσο με θεούς (Άρης, Ποσειδών, Ερμής, Διόνυσος) όσο και με θνητούς και κυρίως με τον Άδωνι με τον οποίο απέκτησε και δυο παιδιά: Την Βερόη και τον Γόλγο, μυθικό ιδρυτή της ομώνυμης κυπριακής πόλης.

Άλλος μύθος αναφέρει ότι ο μυθικός βασιλιάς της Κύπρου Πυγμαλίων τόσο ερωτεύτηκε την Αφροδίτη ώστε έφτιαξε ένα άγαλμά της από ελεφαντόδοντο και άρχισε να ικετεύει την θεά να του δώσει ζωή. Η Αφροδίτη εισάκουσε την παράκλησή του, ζωντανεύοντας το άγαλμα που ονομάστηκε Γαλάτεια. Από τον δεσμό του Πυγμαλίωνος με τη Γαλάτεια - Αφροδίτη γεννήθηκαν ο Πάφος, οικιστής της πανάρχαιας Πάφου, και η Μεθάρμη.

Άλλοι μύθοι φέρουν και τον μυθικό βασιλιά της Πάφου Κινύρα ως εραστή της Αφροδίτης. Πολλοί είναι οι μύθοι που αναφέρονται στη ζωή και στα κατορθώματα της θεάς του έρωτα. Η ανάλυση των μύθων για τη γέννηση και τη ζωή της Αφροδίτης, μεταξύ άλλων φέρνει και την ηχώ του ερχομού της στον ελληνικό κόσμο. Μας επιτρέπει ακόμη να καταλήξουμε σε συμπεράσματα για μερικές σημαντικές τελετουργικές πράξεις στη λατρεία της θεάς, όπως ο ιερός γάμος.

Οι δύο κυριότερες και γενικότερα διαδεδομένες εκδοχές για τη γέννηση της Κύπριδος (Ουρανίας) Αφροδίτης εμπεριέχουν και σημαντικούς συμβολισμούς αλλά και επιστημονική γνώση. Η μία εκδοχή θέλει πατέρα της θεάς τον Ουρανό και μητέρα της τη Γη. Ο Ουρανός – Πατέρας είναι εκείνος που δίνει το σπέρμα (τη βροχή) που το δέχεται η Γη – Μητέρα, γονιμοποιείται και καρπίζει. Τούτο παραπέμπει στην αποδοχή της Ουρανίας Αφροδίτης στον αρχαίο κόσμο ως «έφορον γενέσεως πάσης», δηλαδή υπεύθυνη για κάθε μορφή ζωής πάνω στη γη, μέσα στη θάλασσα και στον ουρανό. Όπως λέγει και ένας «Ορφικός Ύμνος» στην Αφροδίτη (55, 1-28):

«...γεννάς δε τα πάντα,

όσσα τ’ εν ουρανώ εστι και εν γαίη πολυκάρπω,

εν πόντου τε βυθώ...»

Η δεύτερη εκδοχή θέλει πατέρα της τον Ουρανό και μητέρα της τη Θάλασσα, ή τον Ωκεανό και την Τηθύα (την αρχική θάλασσα). Δηλαδή τα δύο αμόλιντα στοιχεία του ορατού κόσμου. Η εκδοχή αυτή παραπέμπει στη σωστή επιστημονική αντίληψη ότι η ζωή πάνω στη γη ξεκίνησε από το νερό. Η «ανάδυση», εξάλλου, της Αφροδίτης ειδικά στην Κύπρο, φαίνεται να μη ήταν άσχετη προς τη γνώση (την οποία επιβεβαίωσε η σύγχρονη επιστήμη) ότι η ίδια η Κύπρος είχε «αναδυθεί» από τη θάλασσα κι ότι κάποτε ολόκληρο το νησί ήταν θαλασσινός βυθός.