Τράπεζα Κύπρου & Εφημερίδα Πολίτης

Το όλο, όσο και σημαντικότατο, για την Κύπρο ζήτημα του αποικισμού της από τους Αχαιούς, είναι πολυσυζητημένο, εκφράστηκαν δε κατά καιρούς πολλές απόψεις από επιστήμονες. Γίνεται αποδεκτό ότι το κύριο μεταναστευτικό ρεύμα Αχαιών προς την Κύπρο συνέβη μετά την κάθοδο των Δωριέων και ήταν αποτέλεσμά της, αφού οι τελευταίοι εξεδίωξαν τους Αχαιούς. Ωστόσο επαρκείς μαρτυρίες αποδεικνύουν ότι Αχαιοί άποικοι είχαν εγκατασταθεί στην Κύπρο και πιο πριν.

Στενές σχέσεις των Αχαιών προς την Κύπρο αναφέρονται στην εποχή αμέσως πριν από την έναρξη του Τρωικού πολέμου. Στην Ιλιάδα του Ομήρου για παράδειγμα (ραψωδία Λ, στ. 19 κ.ε.) βρίσκουμε αναφορά σε σχέσεις του Κυπρίου βασιλιά Κινύρα με τον αρχηγό των Μυκηναίων -Αχαιών Αγαμέμνονα: Ο πρώτος, όταν μαθεύτηκε μέχρι την Κύπρο πως θα πήγαιναν οι Αχαιοί στην Τροία για να πολεμήσουν, έκανε δώρο στον δεύτερο ένα λαμπρό θώρακα. Τον θώρακα αυτό φορούσε ο Αγαμέμνων στον Τρωικό πόλεμο.

Την αναμφισβήτητη εγκατάσταση των Αχαιών στην Κύπρο και την ειρηνική επιβολή τους στο ντόπιο στοιχείο, τους λεγόμενους Ετεοκυπρίους, αποδεικνύουν πολλές μαρτυρίες από αρχαιολογικά ευρήματα, φιλολογικές πηγές, γλωσσολογικές ομοιότητες, μύθους, παραδόσεις και λατρείες.

Τα αρχαιολογικά ευρήματα αποδεικνύουν ότι επαφές της Κύπρου με την Κρήτη και το Αιγαίο υφίσταντο τουλάχιστον από το 2000 π.Χ. περίπου. Μεταξύ 1400 και 1300 π.Χ., οπότε οι Μυκηναίοι επεβλήθησαν στους Κρήτες και κυριάρχησαν στο Αιγαίο, στην Κύπρο ανθούσε μια σημαντική αλλά και κερδοφόρα «βιομηχανία», η εκμετάλλευση του χαλκού. Ήταν φυσικό η εμπορία του πολύτιμου μετάλλου που εξορυσσόταν, υφίστατο επεξεργασία στο νησί και εξαγόταν στις γύρω χώρες, να ελκύσει την κυρίαρχη πια δύναμη στην Ελλάδα, τους Μυκηναίους. Έτσι την εποχή αυτή Μυκηναίοι έμποροι έφθασαν στην Κύπρο και εγκαταστάθηκαν κυρίως στα υφιστάμενα εμπορικά κέντρα στα ανατολικά και στα νότια παράλια του νησιού.

Ο τεράστιος αριθμός μυκηναϊκών αγγείων αυτής της περιόδου, που βρέθηκαν σε σειρά ανασκαφών στην Κύπρο, οδήγησε στην υπόθεση ότι μαζί με τους Μυκηναίους εμπόρους είχαν έλθει στην Κύπρο και Μυκηναίοι τεχνίτες που κατασκεύαζαν τα αγγεία αυτά εδώ και τα εμπορεύονταν τόσο στο ίδιο το νησί όσο και στην Ανατολή. Μυκηναϊκό εμπόριο με την Ανατολή, που οπωσδήποτε χρησιμοποιούσε την Κύπρο ως ενδιάμεσο κέντρο, μαρτυρείται από σχετικά ευρήματα σε διάφορες γειτονικές χώρες. Παράλληλα υπάρχει και η θεωρία ότι τα πολλά μυκηναϊκά αγγεία, παρά τον μεγάλο αριθμό τους, κατασκευάζονταν στην Πελοπόννησο και μεταφέρονταν στην Κύπρο, απ' όπου γινόταν η εμπορία τους στις γύρω χώρες. Αλλά είτε κατασκευάζονταν στην Κύπρο τα αγγεία αυτά από εγκατεστημένους στο νησί Μυκηναίους τεχνίτες, είτε μεταφέρονταν εδώ από Μυκηναίους εμπόρους, το γεγονός των στενών και πυκνών εμπορικών σχέσεων των Αχαιών με την Κύπρο παραμένει. Και βέβαια οι εμπορικές αυτές σχέσεις δεν ήταν δυνατό να μη συνοδεύονται και από άλλες ή να επηρεάζουν άλλες σχέσεις, όπως πολιτικές και πολιτιστικές.

Σημαντικό είναι το γεγονός ότι η άφιξη και εγκατάσταση των Αχαιών στην Κύπρο, και κυρίως στην Έγκωμη, στο Κίτιον, στην Παλαίπαφο, στην Αθηένου κ.α., συνέβη σε μια εποχή κατά την οποία και άλλοι λαοί (Χετταίοι, Αιγύπτιοι) εποφθαλμιούσαν το νησί.

Α.ΠΑΥΛΙΔΗΣ