Αρμένιοι
Αρμένιοι και Κύπρος- Η πρώτη εγκατάσταση
Η πρώτη εγκατάσταση Αρμενίων στην Κύπρο, σύμφωνα προς τις υπάρχουσες πληροφορίες, έγινε στα 578 μ.Χ., προς το τέλος της βασιλείας του Βυζαντινού αυτοκράτορα Ιουστίνου Β'. Όπως αναφέρεται, ο στρατηγός Μαυρίκιος ο Καππαδόκης (ο μετέπειτα αυτοκράτορας) κατά τη διάρκεια της εκστρατείας του εναντίον του Χοσρόη, συνέλαβε στην Αρζανίνη της Μεγάλης Αρμενίας ένα αριθμό αιχμαλώτων, συνολικά 10.090 (ἐνενήκοντα πρός ταῖς δέκα χιλιάσι, αναφέρει ο Θεοφύλακτος Σιμοκάττης). Απ' αυτούς, το ένα τρίτο (περί τους 3.360) μεταφέρθηκαν, ύστερα από εντολή του αυτοκράτορα του Βυζαντίου, στην Κύπρο όπου και κατανεμήθηκαν σε πόλεις και σε χωριά. Θεωρείται περισσότερο πιθανό ότι στην Κύπρο μεταφέρθηκε το ένα τρίτο του συνόλου των 10.090 αιχμαλώτων κι όχι όλοι, όπως μερικοί υποστηρίζουν. Αυτό το ένα τρίτο ήταν ο αριθμός των αιχμαλώτων που είχε δοθεί στον Μαυρίκιο.
Γνωρίζουμε από τις πηγές ότι από τις τάξεις τέτοιων αποίκων στρατολογούνταν αποφασιστικοί πολεμιστές και ικανοί καλλιεργητές ή/και υπηρέτες. Επειδή οι Αρμένιοι ήσαν ήδη στην εποχή του Ιουστινιανού φημισμένοι στρατιωτικοί, θεωρείται πιθανό ότι οι Αρμένιοι άποικοι που εγκαταστάθηκαν στην Κύπρο στα 578 μ.Χ., εγκαταστάθηκαν κυρίως ως στρατιώτες, γεγονός που ερμηνεύει και το ότι αυτοί κατεσπάρησαν σε πολλές περιοχές του νησιού. Αρμενίους στρατιωτικούς είχε χρησιμοποιήσει εκτεταμένα ο Ιουστινιανός. Το ίδιο είχε κάνει και ο διάδοχός του Μαυρίκιος, που θεωρείται πιθανότερο ότι με δική του εντολή είχαν σταλεί στην Κύπρο οι Αρμένιοι αιχμάλωτοι. Ο Μαυρίκιος είχε στρατολογήσει σε άλλη περίπτωση περί τις 30.000 αρμενικές οικογένειες που σκόπευε να τις εγκαταστήσει στη Θράκη (602 μ.Χ.), το σχέδιό του όμως αυτό δεν εκτελέστηκε γιατί ο αυτοκράτορας στο μεταξύ ανετράπη. Στη Θράκη εγκατέστησε ωστόσο ο Μαυρίκιος αριθμό Αρμενίων και πιο πριν (591 μ.Χ.).
Πηγή
Μεγάλη Κυπριακή Εγκυκλοπαίδεια