Τράπεζα Κύπρου & Εφημερίδα Πολίτης

Οι παραδοσιακοί και μακρόχρονοι δεσμοί μεταξύ Κύπρου και  Αιγύπτου συνεχίστηκαν και κατά τα εντελώς πρόσφατα χρόνια. Χαρακτηριστικό είναι το γεγονός ότι τόσο η Αίγυπτος όσο και η Κύπρος υπήρξαν ιδρυτικά μέλη του κινήματος των Αδεσμεύτων, κι οι ηγέτες των δυο λαών Γκαμάλ Αμπντέλ Νάσερ και ο Πρόεδρος Μακάριος είχαν πάρει μέρος τόσο στη διάσκεψη της Μπαντούγκ (Ινδονησία) στα 1955, όσο και στην ιδρυτική συνέλευση στο Βελιγράδι (Γιουγκοσλαβία) στα 1961. Οι δυο αυτοί ηγέτες, συνδεδεμένοι οι ίδιοι με προσωπική φιλία, συνέβαλαν σημαντικά στην ανάπτυξη στενότατων σχέσεων μεταξύ των χωρών τους από της ανεξαρτησίας της Κύπρου και ύστερα. Οι σχέσεις αυτές ήταν κάθε μορφής: πολιτικές, πολιτιστικές, εμπορικές κ.ά.

Όσον αφορά στις πολιτικές σχέσεις, θα πρέπει ν' αναφερθεί ότι η Αίγυπτος ήταν μια από τις χώρες που συμπαραστάθηκαν με κάθε τρόπο, συνεχώς και με συνέπεια, στην Κύπρο, όλα τα χρόνια κατά τα οποία η τελευταία αντιμετωπίζει το πολιτικό της πρόβλημα. Ιδιαίτερα θερμή ήταν η υποστήριξη της Αιγύπτου προς την Κύπρο στα Ηνωμένα Έθνη, που εκφράστηκε από την πρώτη κιόλας φορά που το Κυπριακό ζήτημα μετεφέρθη για συζήτηση στον ΟΗΕ. Η Αίγυπτος, παρά τις πιέσεις, ήταν μια από τις χώρες που ψήφισαν τότε (24 Σεπτεμβρίου 1954) υπέρ της εγγραφής και συζήτησης του Κυπριακού από τη Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ, υποστηρίζοντας την σχετική αίτηση του πρωθυπουργού της Ελλάδος στρατάρχη Αλέξανδρου Παπάγου. Έκτοτε η Αίγυπτος πάντα τασσόταν υπέρ των κυπριακών απόψεων, τόσο στα Ηνωμένα Έθνη, όσο και στους κόλπους του κινήματος των αδεσμεύτων.

Βλέπε και λήμμα Ηνωμένα Έθνη και Κύπρος

Από την πλευρά της, η Κυπριακή Δημοκρατία συμπαραστάθηκε στην Αίγυπτο, στα Ηνωμένα Έθνη και εκτός αυτών, στις τραγικές για την τελευταία στιγμές της πρόσφατης ιστορίας της, όπως κατά τη διάρκεια του αραβοϊσραηλιτικού πολέμου του 1967.

Η Αίγυπτος ήταν, επίσης, μια από τις λίγες φιλικές προς την Κύπρο χώρες που παραχώρησε αφιλοκερδώς στρατιωτική βοήθεια όταν η Κυβέρνηση της Κύπρου βρέθηκε στην ανάγκη ν' αντιμετωπίσει τις Διακοινοτικές Ταραχές μετά την αποχώρηση των Τουρκοκυπρίων από τον Δεκέμβριο του 1963 κ.ε. Τότε η Αίγυπτος έστειλε εσπευσμένα ποικίλο στρατιωτικό υλικό στην Κύπρο, με το οποίο εξοπλίστηκαν οι σχεδόν άοπλες ομάδες των Ελληνοκυπρίων εθελοντών και οι πρώτες μονάδες της Εθνοφρουράς (αρχές του 1964 κ.ε.). Στα 1965 η Αίγυπτος δέχθηκε και εκπαίδευσε Ελληνοκυπρίους στο έδαφός της στη χρήση Σοβιετικών Πυραύλων ΣΑΜ τους οποίους η Κύπρος είχε αγοράσει για την άμυνά της ενάντια στην απειλή της Τουρκίας. Τελικά, με την επέμβαση των χωρών της Δύσης, οι πύραυλοι εκείνοι δεν μπόρεσαν να φθάσουν ποτέ στην Κύπρο, κι αφού περιφέρθηκαν αρκετά στη θάλασσα φορτωμένοι μυστικά σε ελληνικά εμπορικά πλοία, τελικά ο Μακάριος τους χάρισε στον Νάσερ.

Σουέζ -Κρίση

Πρέπει επίσης ν' αναφερθεί ότι σε μια περίπτωση το έδαφος της Κύπρου χρησιμοποιήθηκε, παρά τη θέληση του κυπριακού λαού, για επιδρομική στρατιωτική επιχείρηση κατά της Αιγύπτου. Πρόκειται για την Αγγλογαλλική επέμβαση στην Αίγυπτο, στις 7 Νοεμβρίου 1956, ενώ η Κύπρος ήταν ακόμα αγγλική αποικία. Η Αγγλία μετέφερε πρόσθετες δυναμεις στην Κύπρο. Στην Κύπρο εγκαταστάθηκαν επίσης και αγήματα του Γαλλικού Στρατού. Όλα αυτά εν μέσω του απελευθερωτικού αγώνα της ΕΟΚΑ. Για να καθησυχάσουν τις γαλλικές δυνάμεις, οι μαχητές της Ε.Ο.Κ.Α. διαβεβαίωναν τον αρχηγό των γαλλικών δυνάμεων στο νησί ότι δεν θα επετίθεντο σε Γάλλους, ενώ ο Στρατηγός Γρίβας κάλεσε τον λαό να αποφύγει τις αντιγαλλικές ενέργειες.

Γεγονότα Αεροδρομίου 

Οι σχέσεις, ωστόσο, μεταξύ Αιγύπτου και Κύπρου διασαλεύθηκαν και διακόπηκαν τον Φεβρουάριο του 1978, αμέσως μετά τα τραγικά γεγονότα που συνέβησαν στο αεροδρόμιο της Λάρνακας κι είχαν ως αποτέλεσμα τον θάνατο 15 Αιγυπτίων καταδρομέων και τον τραυματισμό άλλων 16 (βλέπε λήμμα αεροδρομίου Λάρνακας γεγονότα). Μετά τα γεγονότα αυτά, ο Αιγύπτιος πρόεδρος Μωχάμετ Ανουάρ ελ Σαντάτ εκφώνησε στο Κάιρο στις 22 Φεβρουαρίου 1978 έναν υβριστικό λόγο και διέκοψε με την Κύπρο τις διπλωματικές σχέσεις της χώρας του. Όμως οι δεσμοί χιλιετηρίδων μεταξύ Αιγύπτου και Κύπρου είναι ασφαλώς πολύ πιο ισχυροί από τις κατά καιρούς δυσκολίες. Μετά από 6 χρόνια, οι σχέσεις μεταξύ των δυο χωρών αποκαταστάθηκαν πλήρως με την διαπίστευση στην Κύπρο νέου Αιγυπτίου πρέσβη που έγινε στις 30 Μαίου του 1984.

ΑΟΖ -Φυσικό αέριο 

Στις 17 Φεβρουαριου 2003 Κύπρος και Αίγυπτος υπέγραψαν συμφωνία οριοθέτησης της ΑΟΖ τους στη λογική της μέσης γραμμής.

Από το 2009 και μετά οι σχέσεις Κύπρου-Αιγύπτου παρουσιάζουν συνεχή βελτίωση ιδιαίτερα στη συνεργασία για το Φυσικό Αέριο. Κατά τη διάρκεια συνάντησης σε υπουργικό επίπεδο τον Απρίλιο του 2009 οι δύο χώρες αποφάσισαν να διερευνηθούν τρόποι για να αναπτύξουν στενότερους δεσμούς με σχέδια για αυξημένη συνεργασία στον τομέα του τουρισμού και της ενέργειας.

Ο Πρόεδρος της Κυπριακής Δημοκρατίας Δημήτρης Χριστόφιας στις 7 Απριλίου 2009 πραγματοποίησε μια τριήμερη επίσημη επίσκεψη στην Αίγυπτο και διαβεβαίωσε την αιγυπτιακή κυβέρνηση και τους υπαλλήλους που συμμετείχαν στο φόρουμ ότι η Αίγυπτος μπορεί να επικαλεστεί την Κύπρο ιδιαίτερα όσον αφορά τις σχέσεις της Αιγύπτου με την ΕΕ. Ο Κύπριος Πρόεδρος αναφέρθηκε στις τρεις διμερείς συμφωνίες που υπεγράφησαν στο  Κάιρο ως πολύ σημαντικές συμφωνίες σχετικά με την έρευνα για πετρέλαιο και φυσικό αέριο στην περιοχή εκφράζοντας τη βεβαιότητα ότι οι "δύο κυβερνήσεις μπορούν να δημιουργήσουν ένα πολύ σταθερό θεμέλιο για εσάς, τους ανθρώπους των επιχειρήσεων, να προωθηθεί η περαιτέρω συνεργασία ως φίλοι, ως άνθρωποι των επιχειρήσεων".

Ο Υπουργός εξωτερικών της Αιγύπτου Μοχάμεντ Καμέλ Αμίρ  την Κύπρο το 2011. Κατά  την επίσκεψη του δήλωσε  ότι υπάρχει ένα τεράστιο δυναμικό για την προώθηση της οικονομικής συνεργασίας μεταξύ Αιγύπτου και Κύπρου. Η κύπρια ΥΠΕΞ Ερατώ Κοζάκου Μαρκουλλή ανακοίνωσε ότι τόσο η Αιγυπτιακή όσο και η Κυπριακή κυβέρνηση συμφώνησαν να ολοκληρώσουν το συμβατικό πλαίσιο για την από κοινού εκμετάλλευση σύμφωνα με τη συμφωνία που υπογράφηκε μεταξύ τους το 2006.

Στις 8 Νοεμβρίου 2014 πραγματοποιήθηκε τριμερής σύνοδος κορυφής ανάμεσα στηνΑίγυπτο την Κύπρο και την Ελλάδα στο Κάιρο όπου ο Αλ Σίσι, ο Νίκος Ανασταστασιάδης και Αντώνης Σαμαράς συζήτησαν τρόπους για να αντιμετωπίσουν τα εκκρεμή ζητήματα στην περιοχή της Μέσης Ανατολής και της Ανατολικής Μεσογείου. Συμφώνησαν να εντείνουν τη συνεργασία μεταξύ τους στους τομείς της οικονομίας, της ασφάλειας, του τουρισμού και της ενέργειας, καθώς και τον καθορισμό κοινών θαλάσσιων συνόρων και της ΑΟΖ στη Μεσόγειο.

Σε λιγότερο από ένα εξάμηνο από την πρώτη τριμερή σύνοδο Κορυφής, μία νέα υψηλού επιπέδου σύνοδος κορυφής πραγματοποιήθηκε στη Λευκωσία στις 29 Απριλίου 2015 μεταξύ των επικεφαλής των κυβερνήσεων της Κύπρου, της Αιγύπτου και της Ελλάδας. Ο Κύπριος πρόεδρος Νίκος Αναστασιάδης, ο πρόεδρος της Αιγύπτου  Αμπντέλ Φατάχ Σίσι και ο Έλληνας πρωθυπουργός Αλέξης Τσίπρας, επιβεβαίωσαν τη βούληση να ενισχύσουν τις θερμές σχέσεις μεταξύ των τριών χωρών και συμφώνησαν για περαιτέρω συνεργασία σε θέματα που αφορούν τους διεθνείς οργανισμούς. Ανάμεσα στα θέματα που συζητήθηκαν είναι η ανάπτυξη των κοιτασμάτων υδρογονανθράκων στην Ανατολική Μεσόγειο.

Ο πρόεδρος της Αιγύπτου  Αλ Σίσι ο πρόεδρος της Κύπρου Νίκος Αναστασιάδης και ο πρωθυπουργός της Ελλάδας Αλέξης Τσίπρας συναντήθηκαν ξανά στη  Λευκωσία στις 21 Νοεμβρίου 2017. Συζήτησαν σχετικά με την ανάπτυξη των κοιτασμάτων υδρογονανθράκων στην Ανατολική Μεσόγειο και για αμοιβαία επωφελή ενεργειακά έργα. Ενθάρρυναν και εξέφρασαν την ικανοποίηση των πρωτοβουλιών του ιδιωτικού τομέα για έργα ενεργειακής υποδομής, γεγονός πολύ σημαντικό για την ενεργειακή ασφάλεια και των τριών χωρών.

Στις 19 Σεπτεμβρίου 2019  Κύπριος υπουργός Ενέργειας Γιώργος Λακκοτρύπης και ο Αιγύπτιος υπουργός Πετρελαίου Τάρεκ Ελ Μόλα υπέγραψαν διακρατική συμφωνία η οποία καθορίζει το πλαίσιο εκμετάλλευσης του φυσικού αερίου της περιοχής από ιδιωτικές εταιρίες. Μεταξύ άλλων προβλέπει για τη δημιουργία υποθαλάσσιου αγωγού για τη μεταφορά κυπριακού φυσικού αερίου στην Αίγυπτο. Η συμφωνία υπεγράφη στο Προεδρικό Μέγαρο της Λευκωσίας και οι δύο υπουργοί την χαρακτήρισαν ορόσημο για την ανάπτυξη του φυσικού αερίου της Κύπρου και της Ανατολικής Μεσογείου. Η συμφωνία χαρακτηρίστηκε ορόσημο για την ανάπτυξη του φυσικού αερίου της Κύπρου και της Ανατολικής Μεσογείου, τόσο από τους δύο Υπουργούς όσο και από την Εκπρόσωπο της Γενικής Διεύθυνσης Ενέργειας της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Anne-Charlotte Bournoville.

Νέα  Τριμερής μεταξύ των 3 χωρών πραγματοποιήθηκε στο Κάιρο στις 8 Οκτωβρίου 2019 για να ακολουθήσει στις 19 Οκτωβρίου 2021 μια ακόμα συνάντηση μεταξύ του Αιγύπτιου Προέδρου Σίσι, του Προέδρου Νίκου Αναστασιάδη και του πρωθυπουργού της Ελλάδας Κυριάκου Μητσοτάκη στην Αθήνα.  Κατά τη διάρκεια της Τριμερούς υπογράφηκαν σειρά μνημονίων συνεργασίας με την Κύπρο και την Αίγυπτο.  Η 9η κατά σειρά Σύνοδος μεταξύ των τριών χωρών, αποτέλεσε κατά τον Πρωθυπουργό, Κυριάκο Μητσοτάκη «φάρο σταθερότητας στην Ανατολική Μεσόγειο σε πολλά και παράλληλα πεδία δράσης», που εκτείνονται από την ενέργεια και τον τουρισμό μέχρι την προστασία του περιβάλλοντος, την υψηλή τεχνολογία, το εμπόριο και τη ναυτιλία, σε μια κρίσιμη συγκυρία για τη διαμόρφωση νέων ισορροπιών στην ευρύτερη περιοχή. Στα νέα στοιχεία της εμβάθυνσης της εμπεδωμένης, τριμερούς συνεργασίας ήρθε να προστεθεί η διασύνδεση Ελλάδας, Κύπρου και Αιγύπτου για την μεταφορά ηλεκτρικής ενέργειας ως «γέφυρας προς την Ευρώπη» σε μια περίοδο έντονης ενεργειακής κρίσης και «μεγάλων αναταράξεων» στην ενεργειακή αγορά.

Πηγές:

• Μεγάλη Κυπριακή Εγκυκλοπαίδεια
• Τριμερής. Το Project που αλλάζει το ενεργειακό σκηνικό
• Euronews. Αγωγός Φυσικού Αερίου μεταξύ Κύπρου-Αιγύπτου