Τράπεζα Κύπρου & Εφημερίδα Πολίτης

Η περσική κυριαρχία, τόσο στην Κύπρο όσο και στην Αίγυπτο, τερματίστηκε οριστικά με τη θυελλώδη προέλαση και τις κατακτήσεις του Μεγάλου Αλεξάνδρου. Μετά το θάνατό του (323 π.Χ.) και τον κατατεμαχισμό της αχανούς αυτοκρατορίας του από τους Επίγονους, η Κύπρος γίνεται για ένα διάστημα το μήλο της έριδος μεταξύ Πτολεμαίου και Περδίκκα στην αρχή, Πτολεμαίου και Αντίγονου ύστερα. Με το μέρος του Πτολεμαίου, που εξουσιάζει ήδη την Αίγυπτο, τάσσονται 4 Κύπριοι βασιλιάδες, ο Νικοκλής της Πάφου, ο Νικοκρέων της Σαλαμίνος, ο Πασικράτης των Σόλων και ο Ανδροκλής της Αμαθούντος. Αντίθετα, οι πόλεις Κίτιον, Λάπηθος, Κερύνεια και Μάριον, πείθονται από τον στρατηγό Αγησίλαο να υποστηρίξουν τον Αντίγονο. Τελικά υπερίσχυσε ο Πτολεμαίος, και η Κύπρος προσαρτήθηκε στο αιγυπτιακό του κράτος. Ακολούθησαν οι επιχειρήσεις στην Κύπρο του Δημήτριου του Πολιορκητή, γιου του Αντίγονου, που κράτησαν το νησί σε πολεμικό αναβρασμό μέχρι τα 294 π.Χ., οπότε οριστικά επεκράτησαν στην Κύπρο οι Πτολεμαίοι. Η Κύπρος έγινε τότε επαρχία του αιγυπτιακού βασιλείου των Πτολεμαίων, που αντιπροσωπεύονταν στην Κύπρο από ένα στρατηγό που συγκέντρωνε στα χέρια του όλη την στρατιωτική και πολιτική εξουσία. Αργότερα ο ανώτατος αυτός άρχοντας στην Κύπρο συγκέντρωσε και τους τίτλους του αρχιερέα και του ναυάρχου.

Βλέπε λήμμα: Πτολεμαίοι

Οι Πτολεμαίοι έδωσαν μεγάλη στρατιωτική σημασία στην Κύπρο, γι’ αυτό και ανώτατος άρχοντας ήταν ο στρατηγός, αξίωμα που το έπαιρναν κατά κανόνα συγγενικά κι έμπιστα στους Πτολεμαίους πρόσωπα. Αν και η Σαλαμίνα διατήρησε την αίγλη της, ωστόσο από τις αρχές του 2ου αιώνα π.Χ. η Πάφος έγινε πρωτεύουσα του νησιού. Στην τιμητική της επιλογή ελήφθη ασφαλώς υπόψιν και το γεγονός ότι η πόλη αυτή βρισκόταν πιο κοντά στην Αίγυπτο. Ίσως ακόμη η λατρεία εκεί της Αφροδίτης να ήταν ένας άλλος λόγος, αφού ο στρατηγός ήταν και ο αρχιερέας. Βασικός όμως λόγος ήταν η άφθονη ξυλεία του γειτονικού Τροόδους, απαραίτητη για τη ναυπήγηση πτολεμαϊκού στόλου, τόσο πολεμικού όσο κι εμπορικού. Οι ανδριάντες των ναυπηγών Πυργοτέλη, γιου του Ζώη, επί Πτολεμαίου Β' Φιλαδέλφου (284-246 π.Χ.) στο ιερό της Αφροδίτης στην Παλαίπαφο, και του Πριτία στη Νέα Πάφο, μαρτυρούν για τη σημασία των παφιακών δασών. Ένας τέταρτος λόγος θα ήταν η πρόσχωση του λιμανιού της Σαλαμίνος.

Ακολουθώντας το παράδειγμα του Αλεξάνδρου, οι Πτολεμαίοι ίδρυσαν νέες πόλεις στην Κύπρο, την Αρσινόη στα νότια της Σαλαμίνος (σημερινή Αμμόχωστος) και την Αρσινόη μεταξύ Πάφου και Παλαιπάφου. Επίσης το Μάριον, εχθρική πόλη για τους Πτολεμαίους αφού στη διαμάχη με τον Αντίγονο η πόλη υποστήριξε τον τελευταίο, αφού υπέστη σκληρή τιμωρία (κατεδαφίστηκε στα 312 π.Χ.), μετονομάστηκε επίσης σε Αρσινόη. Οι ονομασίες αυτές δόθηκαν από τους Πτολεμαίους στις πόλεις προς τιμήν της Αρσινόης Φιλαδέλφου που θεοποιήθηκε κατά τα ανατολικά πρότυπα και ταυτίστηκε με την Αφροδίτη, ενώ η προσωπογραφία της κοσμούσε και χρυσά (οχτάδραχμα) νομίσματα που κόπηκαν στο νομισματοκοπείο της Σαλαμίνος. (Η Αρσινόη, μια από τις πλέον ισχυρές βασίλισσες της Αιγύπτου, ήταν κόρη του βασιλιά της Θράκης Λυσίμαχου και πρώτη σύζυγος του Πτολεμαίου Β' του Φιλαδέλφου.)

Τα νομισματοκοπεία της Κύπρου άρχισαν να τα χρησιμοποιούν οι Πτολεμαίοι από το 294 π.Χ. Στον γ' Συριακό πόλεμο του Πτολεμαίου Γ' (245 π.Χ.), η Κύπρος ήταν η κύρια ναυτική του βάση και στα 238 π.Χ. προμήθευε σιτάρι στην Αίγυπτο όπου επεκράτησε ξηρασία.

Στο μεταξύ στην ίδια την Αίγυπτο αρχίζει να λάμπει με την πνευματική της αίγλη η Αλεξάνδρεια, κέντρο των γραμμάτων και των τεχνών στο κράτος των Πτολεμαίων, με την οποία η Κύπρος έχει συνεχείς πνευματικές και καλλιτεχνικές επαφές. Η επίδραση της πνευματικής Αλεξάνδρειας στην Κύπρο είναι φανερή στις τέχνες της εποχής στο νησί, ιδιαίτερα στη γλυπτική, όπως και στην ταφική αρχιτεκτονική. Οι περίφημοι βασιλικοί τάφοι στην Πάφο είναι παρόμοιοι με ανάλογους λαξευτούς τάφους στην Αλεξάνδρεια. Επίσης, μια άλλη σημαντική εξέλιξη, στον τομέα των γραμμάτων, είναι η πλήρης επικράτηση, την εποχή αυτή, του ελληνικού αλφαβήτου στην Κύπρο, που αντικατέστησε ολοκληρωτικά το κυπριακό συλλαβάριο. Από τους πολλούς Κυπρίους λογίους που έδρασαν στην Αλεξάνδρεια, αναφέρουμε τον Ζήνωνα, ρήτορα και γιατρό, διευθυντή σχολής και αρχίατρο.

Ωστόσο, από τα μέσα του 2ου αιώνα π.Χ., η Κύπρος γίνεται και πάλι αντικείμενο διαμάχης για την κατοχή της μεταξύ των Πτολεμαίων της Αιγύπτου και των Αντιόχων Μεγάλου και Επιφανή της Συρίας, και λίγο αργότερα και των Ρωμαίων, για να καταλήξει τμήμα της ρωμαϊκής αυτοκρατορίας στα 58 π.Χ., να παραχωρηθεί στα 47 π.Χ. από τον Ιούλιο Καίσαρα ξανά στους Πτολεμαίους, και να καταλήξει, μετά τη ναυμαχία του Ακτίου και την εξόντωση του Αντωνίου  και της τελευταίας βασίλισσας της Αιγύπτου Κλεοπάτρας, ξανά ρωμαϊκή επαρχία στα 30 π.Χ. και ν’ ανακηρυχθεί επίσημα αυτοκρατορική επαρχία στα 22 π.Χ.

Πηγή

Μεγάλη Κυπριακή Εγκυκλοπαίδεια