Τράπεζα Κύπρου & Εφημερίδα Πολίτης

Χωριό της επαρχίας Λευκωσίας χτισμένο σ' ένα υψόμετρο κάπου 880 μ., 5 περίπου χμ. στα βόρεια της Κυπερούντας. Μαζί με πολύ λίγα γειτονικά χωριά, αποτελούν μικρούς καλλιεργήσιμους χώρους μέσα στο δάσος Αδελφοί. Σ' αυτό το ορεινό χωριό, στις βόρειες πλαγιές του Τροόδους, καλλιεργούνται τα αμπέλια, τα οπωροφόρα, οι πατάτες, οι αμυγδαλιές και τα λαχανικά. Πρόκειται για πολύ μικρή έκταση γης, που κάνει χρήση της σχετικά ψηλής βροχόπτωσης (γύρω στα 700 χιλιοστόμετρα) και του λίγου νερού της κοιλάδας των Κανναβιών, παραπόταμου της Ελιάς. Στο δάσος γύρω κυριαρχεί το πεύκο, αν και στην κοιλάδα φυτρώνει μια τεράστια ποικιλία δασικών δέντρων.

Το βουνίσιο, άγονο και αφιλόξενο τοπίο δεν προσφέρεται για πυκνό πληθυσμό, όμως η εργοδότηση σε εξωγεωργικά επαγγέλματα δεν είναι σταθερή, πράγμα που έχει τις επιπτώσεις του και στον πληθυσμό του χωριού.

Η κύρια εκκλησία του χωριού είναι αφιερωμένη στην αγία Ειρήνη. Πρόκειται για μια μονόκλιτη εκκλησία με επικλινή στέγη, καλυμμένη με επίπεδα κεραμίδια, του ίδιου τύπου όπως όλες οι εκκλησίες της οροσειράς του Τροόδους, από το 13ο αιώνα και μετέπειτα.

Η εκκλησία του Σταυρού είναι μια άλλη εκκλησία χτισμένη σ' ένα ύψωμα, ανατολικά του χωριού. Είναι μονόκλιτη με αμφικλινή στέγη. Είναι χτισμένη με τοπικό πέτρωμα και περιέχει μερικές αξιόλογες τοιχογραφίες της μεταβυζαντινής περιόδου.

Το χωριό αυτό, αν και δεν αναφέρεται στις παλαιές πηγές, πιθανότατα υφίστατο πριν από την περίοδο της Τουρκοκρατίας, κατά τα Μεσαιωνικά χρόνια. Ο ντε Μας Λατρί αναφέρει χωριό S. Irini, ακαθόριστα, ως υφιστάμενο κατά την περίοδο της Φραγκοκρατίας ιδιωτικό φέουδο. Αναφέρεται επίσης χωριό S. Irini που ανήκε στην Κομμανταρία του Φοίνικος (των Ιωαννιτών ιπποτών, με έδρα το χωριό Φοίνικας της επαρχίας Πάφου). Είναι άγνωστο όμως εάν η μια από τις δυο περιπτώσεις αναφοράς σχετίζεται με το χωριό αυτό.

Από γεωλογικής απόψεως, στη διοικητική έκταση του χωριού κυριαρχούν οι διαβάσες, οι γάββροι και οι πλαγιογρανίτες του Οφιολιθικού Συμπλέγματος Τροόδους. Πάνω στα πετρώματα αυτά αναπτύχθηκαν πυριτιούχα εδάφη.

Η κτηνοτροφία στο χωριό είναι πολύ περιορισμένη και διεξάγεται πάνω σε οικιακή βάση.

Η Αγία Ειρήνη συνδέεται οδικά στα βορειοανατολικά με το χωριό Καννάβια (περί το 0,5 χμ.) και στα νοτιοδυτικά με το χωριό Σπήλια (περί τα 5 χμ.).

Σύμφωνα με τα υπάρχοντα στοιχεία, οι πλήρεις απογραφές πληθυσμού έχουν ως ακολούθως:

Ένα μεγάλο μέρος της έκτασης του χωριού καταλαμβάνεται από το κρατικό δάσος Αδελφοί. Εξάλλου η Αγία Ειρήνη περιλαμβάνεται στο Σχέδιο Ενιαίας Αγροτικής Αναπτύξεως Πιτσιλιάς και έχει ευεργετηθεί από αυτό με τη βελτίωση αγροτικών δρόμων και την κατασκευή εγγειοβελτιωτικών έργων.