Τράπεζα Κύπρου & Εφημερίδα Πολίτης

Η περίοδος της Αγγλοκρατίας ακολούθησε την εποχή της Οθωμανοκρατίας  και προηγήθηκε της νέας εποχής, κατά την οποία η Κύπρος έγινε Ανεξάρτητο Κράτος. Στάθηκε, δηλαδή, η μεταβατική περίοδος από τη στυγνή τυραννία στην ελευθερία. Ακόμα, κατά τη διάρκεια της Αγγλοκρατίας τερματίστηκε ο 19ος αιώνας κι ήλθε ο 20ός , με τις τόσες του επιτεύξεις. Ήταν λοιπόν φυσιολογικό κατά την περίοδο της αγγλικής κατοχής να αναπτυχθεί και η σχεδόν ανύπαρκτη πνευματική ζωή στον τόπο.

Οι πρώτες εφημερίδες

Τον ίδιο χρόνο της αλλαγής (1878), λειτούργησε στην Κύπρο το πρώτο τυπογραφείο, που σήμανε και τη γέννηση της κυπριακής δημοσιογραφίας. Τον Αύγουστο του 1878 κυκλοφόρησε στη Λάρνακα η πρώτη εφημερίδα, που είχε τίτλο Cyprus και ήταν εβδομαδιαία. Εκδότης της ο λόγιος Θεόδουλος Κωνσταντινίδης. Η εφημερίδα, που αργότερα μετονομάστηκε σε «Κίτιον» και σε «Νέον Κίτιον» κυκλοφορούσε μέχρι το 1884. Από το 1880 εκδιδόταν στη Λεμεσό η «Αλήθεια», από το 1891 στη Λάρνακα το «Έθνος», από το 1890 στη Λευκωσία ο «Ευαγόρας» και ο «Κυπριακός Φύλαξ», από το 1906. Επίσης, από το 1906 άρχισε να κυκλοφορεί και η «Ελευθερία» που η έκδοσή της συνεχίστηκε μέχρι το 1974. Ακόμα, πολλές άλλες εφημερίδες, τοπικές κυρίως, εμφανίστηκαν σ' όλες τις πόλεις, ενώ στις αρχές του 20ου αιώνα εμφανίστηκαν και αρκετά φιλολογικά -λογοτεχνικά περιοδικά.

Λογοτεχνία

Στα τελευταία χρόνια του 19ου αιώνα, δημοσίευσαν έργα τους αρκετοί ποιητές, που έγραφαν σε καθαρεύουσα και ήταν επηρεασμένοι από τον αθηναϊκό ρομαντισμό, όπως οι Ο. Ιασονίδης, Θρ. Ρώπας, Χρ. Παπαδόπουλος, Πολυξένη Λοϊζιάς, Ι. Καραγεωργιάδης κ.ά. Ταυτόχρονα εμφανίστηκαν και οι πρώτοι δημοτικιστές ποιητές, όπως οι Στ. Χουρμούζιος, Ι. Περδίος, Χρ. Περιστιανίδης κ.ά. Το 1898 κυκλοφόρησαν τα «Κυπριακά Διηγήματα» του Δημοσθένη Σταυρινίδη, ενώ το τέλος του αιώνα σφραγίζεται με την ποιητική δημιουργία του Βασίλη Μιχαηλίδη, κυρίως στην κυπριακή διάλεκτο. Ο άλλος μεγάλος διαλεκτικός ποιητής, ο Δημήτρης Λιπέρτης, κυριαρχεί κατά την περίοδο του μεσοπολέμου κι οι τέσσερις τόμοι των «Τζυπριώτικων Τραουδκιών» του κυκλοφορούν από το 1923 μέχρι το 1937. Μετά τον Α' Παγκόσμιο Πόλεμο εμφανίζεται ο Γλαύκος Αλιθέρσης με το αξιόλογο ποιητικό του έργο, καθώς κι ο Τεύκρος Ανθίας, ένας από τους σημαντικότερους δημιουργούς. Στον τομέα της πεζογραφίας ξεχωρίζει ο Νίκος Νικολαΐδης, ενώ αξιόλογοι πεζογράφοι του μεσοπολέμου είναι και οι Μελής Νικολαΐδης και Λουκής Ακρίτας.

Βλέπε λήμμα: Η ιστορία της Νεότερης Κυπριακής Λογοτεχνίας

Από το 1923 μέχρι το 1927 εκδιδόταν στη Λάρνακα το αξιόλογο περιοδικό «Κυπριακά Χρονικά», από μια πνευματική ομάδα μ' επικεφαλής τον καθηγητή Ιωάννη Συκουτρή και με την υποστήριξη του μητροπολίτη Νικόδημου Μυλωνά. Τη χρονιά που διέκοψε την έκδοσή του το περιοδικό, ιδρύθηκε η Εταιρεία Κυπριακών Σπουδών, που εξέδιδε και το ομώνυμο επιστημονικό δελτίο. Από το 1934 μέχρι το 1956 εκδιδόταν στη Λευκωσία το αξιόλογο φιλολογικό περιοδικό «Κυπριακά Γράμματα».

Θέατρο

Στον τομέα του θεάτρου, αρκετοί ερασιτεχνικοί θίασοι έδιναν παραστάσεις, άλλοι τακτικά και άλλοι σποραδικά, ήδη από την αρχή της Αγγλοκρατίας, ενώ μερικοί υφίσταντο και πιο παλιά. Τέτοιοι θίασοι ήταν ο «Άρης» στη Λεμεσό, ο «Αριστοφάνης», ο «Ερασιτεχνικός Όμιλος Λευκωσίας», ο «Θεατρικός Θίασος Σοφοκλής» στη Λάρνακα κ.ά. Οι θίασοι αυτοί παρουσίαζαν έργα ιστορικά και κοινωνικά κυρίως. Ταυτόχρονα άρχισαν να καταφθάνουν για παραστάσεις στο νησί και θίασοι από την Ελλάδα, κάποτε αξιόλογοι με κορυφαίους καλλιτέχνες, κάποτε ανεκδιήγητα μπουλούκια, ενώ σε μερικές περιπτώσεις βρέθηκαν να περιοδεύουν στο νησί ακόμα και θίασοι από την Ιταλία. Το Παγκύπριο Γυμνάσιο άρχισε ν' ανεβάζει αρχαίες ελληνικές τραγωδίες από το 1909. Το 1918 εμφανίζεται η επιθεώρηση, που εισήχθη από την Αθήνα, στην αρχή στην Πάφο.

Βλέπε λήμμα: Η ιστορία του Κυπριακού Θεάτρου

Οι πάμπολλοι ερασιτεχνικοί θίασοι, που εμφανίζονταν κατά διαστήματα σε όλες τις πόλεις για να σβήσουν σε λίγο και πάλι ν' αναγεννηθούν με άλλο όνομα ή και άλλη σύνθεση, έδιναν παραστάσεις μέχρι και τα χρόνια του Β' Παγκοσμίου Πολέμου. Τα συγκλονιστικά γεγονότα του πολέμου έθρεψαν το θέατρο, που μετατράπηκε σε επαγγελματικό ή ημιεπαγγελματικό με την εμφάνιση θιάσων, όπως την «Ένωση Καλλιτεχνών», το «Λυρικό», τον «Ορφέα» κ.ά., ενώ παράλληλα αρκετοί πνευματικοί δημιουργοί στράφηκαν προς τη θεατρική συγγραφή (Κώστας Μόντης, Λ. Γιαννίδης, Τ. Στεφανίδης, Α. Λυμπουρίδης, Κ. Μαρκίδης κ.ά.)

Μετά τον πόλεμο εμφανίστηκαν νέοι θίασοι: Το «Κυπριακό Θέατρο», οι «Ενωμένοι Καλλιτέχνες», ο «Προμηθέας».

Πηγή:

Μεγάλη Κυπριακή Εγκυκλοπαίδεια