Τράπεζα Κύπρου & Εφημερίδα Πολίτης

Η επαρχία της Λευκωσίας γνώρισε συνεχή πληθυσμιακή αύξηση από το 1881 μέχρι το 2001. Στις απογραφές πληθυσμού που ακολούθησαν ο πληθυσμός της εμφανίζεται μειωμένος επειδή δεν συμπεριλαμβάνονται σ' αυτές οι Τουρκοκύπριοι κάτοικοί της.

 

Αναλυτικά, και σύμφωνα προς τις επίσημες απογραφές πληθυσμού, η εικόνα που παρουσίασε η επαρχία της Λευκωσίας κατά τον τελευταίο αιώνα έχει ως εξής:

 

Χρονολογία	Κάτοικοι
1881	56.312
1891	61.695
1901	71.289
1911	81.497
1921	93.765
1931	110.010
1946	145.965
1960	204.484
1973	232.702
1976	191.345
1982	210.684
1992	244.779
2001	273.642

 

Στους αριθμούς των τεσσάρων τελευταίων απογραφών περιλαμβάνονται μόνο οι μη εκτοπισμένοι Ελληνοκύπριοι κάτοικοι της επαρχίας καθώς και οι Ελληνοκύπριοι πρόσφυγες που εγκαταστάθηκαν σ' αυτή μετά την τουρκική εισβολή του 1974.

 

Η επαρχία της Λευκωσίας το 1973 είχε πληθυσμό 232.702 κατοίκων, που αντιπροσώπευαν το 36,8% ολόκληρου του πληθυσμού της Κύπρου που ήταν 631.778. Οι Ελληνοκύπριοι κάτοικοι της επαρχίας ανέρχονταν στους 184.007 έναντι 47.000 Τουρκοκυπρίων και 1.695 άλλων εθνικοτήτων. Το ποσοστό των Τουρκοκυπρίων ήταν 20,2% σε σύγκριση με 18,4% για ολόκληρη την Κύπρο. Από τους 232.702 κατοίκους της επαρχίας, οι 116.984 ζούσαν στην ύπαιθρο, οι δε υπόλοιποι 115.718 αποτελούσαν τον αστικό πληθυσμό που κατοικούσε στην πόλη της Λευκωσίας και τα προάστια του Αγίου Δομετίου, της Έγκωμης, της Αγλαντζιάς, του Στροβόλου, του Τράχωνα, της Παλλουριώτισσας, του Καϊμακλίου και της Ομορφίτας. Ο αστικός πληθυσμός αποτελείτο κατά 73,5% (85.085 άτομα) από Ελληνοκυπρίους, κατά 25,1% (29.000 άτομα) από Τουρκοκυπρίους και κατά 1,4% (1.633 άτομα) από άλλες εθνικότητες. Ο αγροτικός πληθυσμός αποτελείτο κατά 84,5% (98.922 άτομα) από Ελληνοκυπρίους, κατά 15,4% (18.000 άτομα) από Τουρκοκυπρίους και κατά 0,1% (62 άτομα) από άλλες εθνικότητες.

 

Από τους 181 οικισμούς της επαρχίας που κάλυψε η απογραφή πληθυσμού του 1960, οι 113 (62,4%) ήταν αμιγώς ελληνοκυπριακοί, οι 29 (16%) αμιγώς τουρκοκυπριακοί και οι 39 (21,6%) μεικτοί οικισμοί.

 

Οι αμιγείς ελληνοκυπριακοί οικισμοί ήταν οι ακόλουθοι:

 

Αγία Βαρβάρα, Αγία Ειρήνη (Κανναβιών), Αγία Μαρίνα (Ξυλιάτου), Άγιοι Τριμιθιάς,  Άγιος Γεώργιος (Καυκάλλου),  Άγιος Δομέτιος, Άγιος Επιφάνιος (Ορεινής), Άγιος Θεόδωρος (Σολέας),  Άγιος Ιωάννης (Μαλούντας), Άγιος Νικόλαος (Λεύκας), Αγροκηπιά, Αλάμπρα, Αληθινού, Άλωνα, Ανάγυια, Αναλιόντας και Καταλιόντας, Απλίκι, Ασκάς, Αστρομερίτης, Αυλώνα, Βαρίσια, Βυζακιά, Βώνη, Γαλάτα, Γαληνή, Γερακιές, Γέρι, Γερόλακκος, Γούρρι, Έγκωμη, Έξω Μετόχι, Επισκοπειό, Εργάτες, Ευρύχου, Καϊμακλί, Κακοπετριά, Καλιάνα, Καλό Χωριό Μόρφου (Καπούτι), Καλό Χωριό (Ορεινής), Καλοπαναγιώτης, Καμπί (Φαρμακά), Καμπιά, Κάμπος, Καννάβια, Καπέδες, Κατύδατα, Κατωκοπιά, Κάτω Ζώδια, Κάτω Κουτραφάς, Κάτω Λακατάμια, Κάτω Μονή, Κάτω Πύργος, Κλήρου, Κοκκινοτριμιθιά, Κυθρέα, Κυρά, Λαγουδερά, Λαζανιάς, Λατσιά, Λειβάδια (Πιτσιλιάς), Λουτρός, Λυθροδόντας, Λύμπια, Μαλούντα, Μάμμαρι, Μάντρες (Μόρφου), Μάσαρι, Μένοικο, Μηλικούρι, Μια Μηλιά, Μιτσερό, Μοσφιλερή, Μουτουλλάς, Νικητάρι, Νικήτας, Ξυλιάτος, Οίκος, Παλαιομέτοχο, Παλαιχώρι (Μόρφου), Παλαιχώρι (Ορεινής), Παλλουριώτισσα, Πάνω Δευτερά, Πάνω Ζώδια, Πάνω Λακατάμια, Πάνω Πύργος, Παχύαμμος, Πεδουλάς, Πέρα Ορεινής, Πέρα Χωριό, Πηγαίνια και Χαλέρι, Πλατανιστάσα, Πολιτικό, Πολύστυπος, Ποτάμι, Ποταμός του Κάμπου, Πραστειό (Μόρφου), Σαράντι, Σιά, Σινά Όρος, Σκουριώτισσα, Σπήλια και Κούρδαλι, Συριανοχώρι, Τεμπριά, Τραχώνι, Τσακκίστρα, Τσέρι, Τύμπου, Φαρμακάς, Φικάρδου, Φιλιά, Φτερικούδι, Χρυσηλιού και Ψημολόφου.

 

 

Οι αμιγείς τουρκοκυπριακοί οικισμοί ήταν οι ακόλουθοι: Άγιος Επιφάνιος (Σολέας), Άγιος Θεόδωρος (Τηλλυρίας), Άγιος Ιωάννης (Σελέμανι), Αγκολέμι, Αγυιά, Αλεύκα, Αμμαδιές, Βροΐσια, Δυο Ποταμοί, Ελιά (Μόρφου),  Άγιοι Ηλιόφωτοι, Επιχό, Καζιβερά, Καλυβάκια, Κανλί, Κιόνελι, Κόκκινα, Κοτσιάτης, Κουρού Μοναστήρι, Λουρουτζίνα, Χαμίτ Μάντρες, Μαρκί, Μόρα, Μπέη Κιογιού, Ξερόβουνος, Ορνίθι, Πάνω Κουτραφάς, Πέτρα του Διγενή και Σελλάιν τ' Άππη. Στην απογραφή πληθυσμού του 1973 το Ορνίθι είχε περιληφθεί στην επαρχία Αμμοχώστου.

 

Οι μεικτοί οικισμοί ήταν οι ακόλουθοι: Αγία Μαρίνα (Σκυλλούρας), Άγιος Βασίλειος, Άγιος Γεώργιος (Λεύκας), Άγιος Σωζόμενος, Αγλαντζιά, Ακάκι, Αμπελικού, Αργάκι, Αρεδιού, Δάλι, Δένεια, Καλό Χωριό (Λεύκας), Καραβοστάσι, Κάτω Δευτερά, Κοράκου, Λεύκα, Λευκωσία (πόλη), Λιμνίτης, Λινού, Μαθιάτης, Μανσούρα, Μόρφου, Νέο Χωριό, Νήσου, Ξερός, Ομορφίτα, Ορούντα, Ορτά Κιογιού, Παλαίκυθρο, Πεντάγυια, Περιστερώνα (Μόρφου), Περιστερωνάρι, Πέτρα, Ποταμιά, Πυρόι, Σκυλλούρα, Στρόβολος, Τράχωνας και Φλάσου.

 

Μετά την τουρκική εισβολή του 1974 η πόλη και η επαρχία της Λευκωσίας δέχτηκαν ένα μεγάλο αριθμό Ελληνοκυπρίων εκτοπισμένων από διάφορες περιοχές της κατεχόμενης Κύπρου. Στην περιοχή της επαρχίας δημιουργήθηκαν οι ακόλουθοι κυβερνητικοί οικισμοί και συνοικισμοί αυτοστέγασης προσφύγων:

 

Κυβερνητικοί οικισμοί στέγασης προσφύγων:

 

1. Στρόβολος II με 730 οικιστικές μονάδες

2. Στρόβολος III με 577 οικιστικές μονάδες

3. Πάνω Λακατάμια με 1.024 οικιστικές μονάδες

4. Άγιος Ελευθέριος (Λατσιά) με 796 οικιστικές μονάδες

5. Καϊμακλί με 47 οικιστικές μονάδες

6. Άγιος Μάμας με 455 οικιστικές μονάδες

7. Άγιος Νικόλας (Παλλουριώτισσα) με 69 οικιστικές μονάδες

8. Αγία Βαρβάρα (Παλλουριώτισσα) με 102 οικιστικές μονάδες

9. Άγιος Γεώργιος (Παλλουριώτισσα) με 245 οικιστικές μονάδες j

10. Πλατύ Αγλαντζιάς με 356 οικιστικές μονάδες

11. Άγιος Παύλος Ι και II με 257 οικιστικές μονάδες

12. Αθαλάσσα με 256 οικιστικές μονάδες

13. Κόκκινες με 444 οικιστικές μονάδες

14. Απόστολος Λουκάς (Λατσιά) με 126 οικιστικές μονάδες

15. Απόστολος Ανδρέας (Λατσιά) με 236 οικιστικές μονάδες

16. Χρυσοσπηλιώτισσα με 153 οικιστικές μονάδες

17. Γέρι με 16 οικιστικές μονάδες

18. Αρχάγγελος Μιχαήλ με 368 οικιστικές μονάδες

19. Άσπρες με 224 οικιστικές μονάδες

20. Γεράνι με 44 οικιστικές μονάδες

21. Ταχτ-Ελ-Καλέ με 70 οικιστικές μονάδες

 

Συνοικισμοί αυτοστέγασης προσφύγων σε κυβερνητική γη:

 

1. Λατσιά — 2 περιοχές με σύνολο 247 οικοπέδων

2. Ανάγυια — 2 περιοχές με σύνολο 59 οικοπέδων

3. Αρεδιού — 3 περιοχές με σύνολο 67 οικοπέδων

4. Μαλούντα — 1 περιοχή με 19 οικόπεδα

5. Τσέρι — 7 περιοχές με σύνολο 282 οικοπέδων

6. Πέρα — 2 περιοχές με σύνολο 46 οικοπέδων

7. Παλαιομέτοχο — 2 περιοχές με σύνολο 74 οικοπέδων

8. Άγιοι Τριμιθιάς — 3 περιοχές με σύνολο 83 οικοπέδων

9. Πέρα Χωριό Νήσου — 3 περιοχές με σύνολο 120 οικοπέδων

10. Δάλι — 3 περιοχές με σύνολο 86 οικοπέδων

11. Κοκκινοτριμιθιά — 2 περιοχές με σύνολο 173 οικοπέδων

12. Αστρομερίτης — 2 περιοχές με σύνολο 76 οικοπέδων

13. Εργάτες — 1 περιοχή με 45 οικόπεδα

14. Αγροκηπιά — 1 περιοχή με 50 οικόπεδα

15. Περιστερώνα — 6 περιοχές με σύνολο    246 οικοπέδων

16. Ακάκι — 5 περιοχές με σύνολο 79 οικοπέδων

17. Νικητάρι — 1 περιοχή με 16 οικόπεδα

18. Αναλιόντας — 1 περιοχή με 32 οικόπεδα

19. Γέρι — 7 περιοχές με σύνολο 662 οικοπέδων

20. Ορούντα — 2 περιοχές με σύνολο 22 οικοπέδων

21. Νήσου — 4 περιοχές με σύνολο 62 οικοπέδων

22. Μένοικο — 1 περιοχή με 17 οικόπεδα

23. Κλήρου — 1 περιοχή με 32 οικόπεδα

 

Συνολικά στην επαρχία Λευκωσίας δημιουργήθηκαν, μέχρι τον Οκτώβριο του 1987, 21 κυβερνητικοί προσφυγικοί οικισμοί με 6.595 οικιστικές μονάδες και 23 συνοικισμοί αυτοστέγασης προσφύγων σε κυβερνητική γη με σύνολο 2.595 οικοπέδων.

 

Το 2001 η επαρχία της Λευκωσίας ήταν η μεγαλύτερη σε πληθυσμό επαρχία της Κύπρου. Ο ελληνοκυπριακός πληθυσμός της (μαζί με τους Ελληνοκυπρίους πρόσφυγες που εγκαταστάθηκαν σ' αυτή) ανερχόταν στους 273.642 κατοίκους, οι οποίοι αντιπροσώπευαν το 39,7% του πληθυσμού της ελεύθερης Κύπρου που ήταν 659.565. Από τους 273.642 κατοίκους της επαρχίας οι 72.956 κάτοικοι (26,7%) ζούσαν στην ύπαιθρο, οι δε υπόλοιποι 200.686 (73,3%) αποτελούσαν τον αστικό πληθυσμό που κατοικούσε στην πόλη της Λευκωσίας και στις περιαστικές περιοχές του Στροβόλου, του Αγίου Δομετίου, της Έγκωμης, της Αγλαντζιάς, της Λακατάμιας, των Λατσιών, της Ανθούπολης και του Γερίου.

 

Αυξομειώσεις πληθυσμού μεταξύ 1960 και 1973: 0 συνολικός πληθυσμός της επαρχίας Λευκωσίας αυξήθηκε κατά 13,8% μεταξύ των απογραφών πληθυσμού του 1960 και του 1973. Αύξηση πληθυσμού σημειώθηκε σε 101 από τους 181 οικισμούς της επαρχίας.

 

Μεγάλες αυξήσεις πληθυσμού σημειώθηκαν στα αμιγή τουρκοκυπριακά χωριά Μπέη Κιογιού (40,4%), Άγιος Επιφάνιος Σολέας (33,3%), Μαρκί (30,2%), Δυο Ποταμοί (30%), Σελλάιν τ' Άππη (28,8%), Άγιοι Ηλιόφωτοι (28,5%), Κόκκινα (27,8%), Κουρού Μοναστήρι (27,7%), Αμμαδιές (27,6%), Καλυβάκια (27,1%), Ελιά (Μόρφου) (26,9%), Επιχό (26,8%), Κιόνελι (26,7%), Μόρα (26,7%), Κανλί (26,7%), Λουρουτζίνα (26,6%), Αγκολέμι (26,6%), Αγυιά (26,5%), Χαμίτ Μάντρες (26,3%), Καζιβερά (26,2%), Ξερόβουνος (25,8%) και Αλεύκα (24,3%), γιατί από το 1964 μέχρι το 1970 διαμορφώθηκαν οι τουρκοκυπριακοί θύλακοι με σύμπτυξη των Τουρκοκυπρίων ύστερα από οδηγίες της εξτρεμιστικής ηγεσίας τους.

 

Μελετώντας τους υπόλοιπους οικισμούς της επαρχίας, αξιόλογη πληθυσμιακή αύξηση σημειώθηκε στα χωριά Πραστειό Μόρφου (150,3%), Στρόβολος (148,7%), Λατσιά (128,4%), Ποταμός του Κάμπου (119,6%), Άγιος Γεώργιος Καυκάλλου (108,6%), Κάτω Λακατάμια (91,1%), Μάσαρι (71,3%), Αγλαντζιά (54,6%), Κυρά (34,8%), Ανάγυια (32%), Κατωκοπιά (31,7%), Γερόλακκος (31,4%), Άγιος Δομέτιος (31,3%), Κοκκινοτριμιθιά (31%) και Αυλώνα (30,5%).

 

Μεγάλη πληθυσμιακή μείωση συνέβη στα μεικτά χωριά Άγιος Σωζόμενος (-100%), Άγιος Γεώργιος Λεύκας (-43,6%), Δένεια (-41%), Μαθιάτης (-37,1%), Καραβοστάσι (-36,5%), Φλάσου (-30,3%) και Περιστερώνα (-27,7%), λόγω της μετακίνησης των περισσοτέρων Τουρκοκυπρίων κατοίκων τους σε διάφορα γειτονικά τουρκοκυπριακά ή και μεγάλα μεικτά χωριά στο πλαίσιο οδηγιών της Άγκυρας για δημιουργία στο νησί ισχυρών τουρκοκυπριακών θυλάκων. Σημαντική πληθυσμιακή μείωση γνώρισαν επίσης μερικά ορεινά και ημιορεινά χωριά, σαν αποτέλεσμα της αστυφιλίας και της αποδημίας που άρχισε να αναπτύσσεται. Τέτοια χωριά είναι το Φικάρδου (-60,5%), ο Λαζανιάς (-50,5%), το Μηλικούρι (-49,5%), τα Λειβάδια Πιτσιλιάς (-34,5%), η Αγία Ειρήνη Κανναβιών (-31,9%), η Αληθινού (-31,5%), ο Πεδουλάς (-30,2%) και οι Γερακιές (-26,1%).

 

Οι μεγαλύτεροι οικισμοί της επαρχίας το 1973: Οι μεγαλύτεροι οικισμοί της επαρχίας κατά το 1973 ήταν:

 

                                     ΑΡΙΘΜΟΣ ΚΑΤΟΙΚΩΝ

01. Λευκωσία (πόλη)             24.674

02. Στρόβολος                        18.853

03. Άγιος Δομέτιος                13.203

04. Καϊμακλί                           8.789

05. Μόρφου                           7.466

06. Παλλουριώτισσα             7.418

07. Αγλαντζιά                          6.455

08. Λεύκα                               4.544

09. Έγκωμη                           3.238

10. Δάλι                                  3.056

11. Κυθρέα                            2.947

12. Κάτω Ζώδια                    2.894

13. Γερόλακκος                      2.455

14. Παλαιομέτοχο                  2.303

15. Ομορφίτα                         2.197

16. Λουρουτζίνα                    1.963

17. Τράχωνας                        1.891

18. Κάτω Λακατάμια             1.824

19. Κιόνελι                              1.745

20. Πάνω Ζώδια                    1.630

 

ΣΗΜΕΙΩΣΗ: Στον πιο πάνω πληθυσμό της πόλης της Λευκωσίας και των προαστίων της Ομορφίτα, Τράχωνας, Στρόβολος, Αγλαντζιά και Ορτά Κιογιού δεν συμπεριλαμβάνονται οι Τουρκοκύπριοι κάτοικοί τους, οι οποίοι ήσαν 29.000 περίπου.

 

Αυξομειώσεις πληθυσμού μεταξύ 1973 και 1982: Μετά την τουρκική εισβολή του 1974 η πληθυσμιακή κατάσταση στην επαρχία Λευκωσίας άλλαξε με την μετακίνηση των Τουρκοκυπρίων κατοίκων της στις κατεχόμενες από τους Τούρκους εισβολείς περιοχές του νησιού και την εγκατάσταση στην πόλη και το ελεύθερο τμήμα της επαρχίας χιλιάδων Ελληνοκυπρίων προσφύγων. Χωριά που δέχτηκαν μεγάλο αριθμό Ελληνοκυπρίων εκτοπισμένων γνώρισαν αλματώδη πληθυσμιακή αύξηση μεταξύ των απογραφών πληθυσμού των ετών 1973 και 1982. Τέτοια χωριά είναι τα Λατσιά (582,1% αύξηση), η Πάνω Λακατάμια (534,6%), η Περιστερώνα (168,2%), το Τσέρι (162%), η Κάτω Λακατάμια (146,4%), το Γέρι (142,6%), ο Στρόβολος (128,7%), η Ανάγυια (122,5%), το Πέρα Χωριό (100,4%), η Αγλαντζιά (98,9%), η Αρεδιού (93,4%), οι Άγιοι Τριμιθιάς (88,5%), η Νήσου (82,9%), ο Αστρομερίτης (82,5%), η Έγκωμη (79,6%), η Κοκκινοτριμιθιά (49,8%), οι Εργάτες (38%) και το Ακάκι (37,9%).

 

Πληθυσμιακή μείωση σημειώθηκε σε αρκετά ορεινά και ημιορεινά χωριά της επαρχίας, εξαιτίας της συνεχιζόμενης αστυφιλίας και αποδημίας. Περισσότερο μειώθηκε ο πληθυσμός στα χωριά Φικάρδου (-59,4%), Λειβάδια Πιτσιλιάς (-58,5%), Άγιος Γεώργιος Καυκάλλου (-56,2%), Αληθινού (-56%), Λαζανιάς (-52,7%), Σαράντι (-38,2%), Λαγουδερά (-32,6%), Μηλικούρι (-31,3%), Καμπί Φαρμακά (-30,6%), Πλατανιστάσα (-30,5%), Σπήλια (-29,7%), Άλωνα (-27,6%) και Γούρρι (-23%). Μεγάλη πληθυσμιακή μείωση γνώρισαν επίσης ορισμένα χωριά της περιοχής Τηλλυρίας, όπως τα Πηγαίνια και Χαλέρι (-43%), ο Πάνω Πύργος (-42,9%) και ο Παχύαμμος (-31,2%).

 

Οι μεγαλύτεροι οικισμοί της επαρχίας το 2001: Με βάση την επίσημη απογραφή πληθυσμού του 2001 οι είκοσι μεγαλύτεροι σε πληθυσμό οικισμοί της επαρχίας Λευκωσίας είναι:

 

ΑΡΙΘΜΟΣ ΚΑΤΟΙΚΩΝ

1. Στρόβολος              58.525

2. Λευκωσία                47.832

3. Λακατάμια 28.477

4. Αγλαντζιά                18.953

5. Έγκωμη                  13.644

6. Λατσιά                     12.195

7. Άγιος Δομέτιος       12.125

8. Γέρι                          6.443

9. Δάλι                         5.834

10. Τσέρι                     5.287

11. Παλαιομέτοχο       4.074

12. Κοκκινοτριμιθιά    3.096

13. Ακάκι                     2.675

14. Λυθροδόντας       2.628

15. Ανθούπολη          2.492

16. Αστρομερίτης       2.361

17. Λύμπια                  2.268

18. Πέρα Χωριό         2.236

19. Περιστερώνα        2.173

20. Πάνω Δευτερά      1.957

 

Κατανομή πληθυσμού: Οι 116 οικισμοί της Λευκωσίας που περιλαμβάνονται στην απογραφή πληθυσμού του 1982, θα μπορούσαν να καταταγούν στις ακόλουθες έξι βασικές υποδιαιρέσεις με κριτήριο το μέγεθος του πληθυσμού:

 

ΚΑΤΟΙΚΟΙ              ΑΡΙΘΜΟΣ ΟΙΚΙΣΜΩΝ

 

Μέχρι 250                   49

251-500                      18

501-1.000                   15

1.001-2.000                15

2.001-5.000                9

5.001 και άνω           10 

 

Σύνολο                       116