Τράπεζα Κύπρου & Εφημερίδα Πολίτης

Στην επαρχία Λευκωσίας απαντάται μια μεγάλη ποικιλία εδαφών που περιλαμβάνουν τις ακόλουθες κατηγορίες:

1. Καφκάλλα
2. Τέρρα ρόζα
3. Φαιοχώματα
4. Ασβεστούχα εδάφη
5. Χουμανθρακικά εδάφη
6. Προσχωσιγενή εδάφη
7. Πυριτιούχα εδάφη
8. Ποτζολικά εδάφη
9. Οργανικά ή χουμικά εδάφη
10. Αιολικά ή ανεμογενή εδάφη
11. Ερυθρογαίες

α) Καφκάλλα: Είναι μια σκληρή ασβεστολιθική κρούστα η οποία εμφανίζεται κυρίως σε οροπέδια και τραπεζοειδείς σχηματισμούς. Συχνά θεωρείται δευτερογενής ασβεστόλιθος, αφού περιέχει κάπου 80% ασβέστιο. Οι καφκάλλες είναι δυο ειδών, εκείνες που είναι επίπεδες και μπορούν να αξιοποιηθούν με διάφορα μέσα (π.χ. με τον θρυμματισμό της ασβεστολιθικής κρούστας και τη φύτευση ασβεστοφίλων δέντρων) και στις επικλινείς που δύσκολα αξιοποιούνται. Οι πρώτες απαντώνται στα νότια και ανατολικά της πόλης της Λευκωσίας, στα δυτικά των προαστίων Αγίου Δομετίου και   Έγκωμης, στα βόρεια των χωριών Αγία Μαρίνα (Σκυλλούρας) και Καλό Χωριό Μόρφου, στα ανατολικά των χωριών Χρυσηλιού και Λουρουτζίνα και στα νότια των χωριών Γερόλακκος, Μάμμαρη, Δένεια, Φιλιά και Κυρά. Οι επικλινείς καφκάλλες βρίσκονται στα νότια και δυτικά του χωριού Δυο Ποταμοί, στα δυτικά του χωριού Αγυιά και στα νοτιοδυτικά του χωριού Κουρού Μοναστήρι.

β) Τέρρα ρόζα: Τα εδάφη της κατηγορίας αυτής χαρακτηρίζονται από έντονο ερυθρωπό χρώμα, γι' αυτό είναι γνωστά σαν κοκκινοχώματα. Διακρίνονται σε εδάφη που σχηματίστηκαν πάνω σε καφκάλλες και σε εδάφη που σχηματίστηκαν πάνω σε ασβεστολιθικά πετρώματα. Τα πρώτα είναι συνήθως εδάφη αβαθή, δεν χαρακτηρίζονται από ευδιάκριτους εδαφικούς ορίζοντες και παρουσιάζουν κοκκώδη δομή και αργιλλοπηλώδη υφή. Βρίσκονται στη διοικητική έκταση των χωριών Δένεια, Ακάκι, Μάμμαρη, Γερόλακκος, Κοκκινοτριμιθιά, Αγυιά, Δυο Ποταμοί και Καλό Χωριό Μόρφου. Τα εδάφη της τέρρα ρόζα σε ασβεστόλιθο έχουν παρόμοια χαρακτηριστικά όπως και στην περίπτωση της τέρρα ρόζα σε καφκάλλα, είναι όμως περισσότερο αποασβεστωμένα. Περιορίζονται στα νότια του χωριού   Άγιοι Ηλιόφωτοι, στα βορειοανατολικά του Μιτσερού και στα βόρεια του χωριού Κυθρέα.

γ) Φαιοχώματα: Είναι εδάφη αβαθή, τα οποία δημιουργήθηκαν στην περιοχή των λαβών του Οφιολιθικού Συμπλέγματος του Τροόδους. Πρόκειται για μη ασβεστούχα εδάφη, τα οποία δημιουργούν εδαφικούς ορίζοντες μόνο σε βαθουλώματα.

δ) Ασβεστούχα εδάφη: Τα εδάφη αυτά δημιουργήθηκαν από την αποσάθρωση των ασβεστολιθικών σχηματισμών Πάχνας και Λευκάρων. Διακρίνονται για το γνωστό άσπρο τους χρώμα, την περιεκτικότητά τους σε χαλίκια και την έλλειψη οργανικών ουσιών. Βρίσκονται στη διοικητική έκταση των χωριών Λύμπια, Λουρουτζίνα, Δάλι, Αλάμπρα, Αγία Βαρβάρα, Πέρα Χωριό, Κοτσιάτης, Μαρκί, Αναλιόντας, Πέρα, Καμπιά, Πολιτικό, Επισκοπειό, Αρεδιού, Αγροκηπιά, Μιτσερό, Άγιοι Ηλιόφωτοι, Κάτω Μονή, Μάμμαρη,  Άγιος Βασίλειος, Δένεια, Φιλιά, Αγία Μαρίνα (Σκυλλούρας), Σκυλλούρα και Κυρά.

ε) Χουμανθρακικά εδάφη: Διακρίνονται στις ξερορεντζίνες και στις ρεντζίνες. Η διαφορά μεταξύ των εδαφών αυτών βρίσκεται στο ότι οι ρεντζίνες περιέχουν περισσότερες οργανικές ουσίες από τις ξερορεντζίνες και είναι ταυτόχρονα πιο ώριμα και πιο παραγωγικά εδάφη. Στην επαρχία Λευκωσίας βρίσκονται μόνο οι ξερορεντζίνες, οι οποίες σχηματίστηκαν από την αποσάθρωση ασβεστολιθικών, μαργαϊκών ή άλλων ασβεστούχων αποθέσεων. Τα εδάφη αυτά δύσκολα αποστραγγίζονται, ιδιαίτερα όταν αναπτυχθούν σε επίπεδη επιφάνεια ή βαθουλώματα. Καταλαμβάνουν μεγάλες εκτάσεις στα χωριά Καλυβάκια, Πέτρα του Διγενή, Μπέη Κιογιού, Κυθρέα, Νέο Χωριό, Μια Μηλιά, Μάνδρες, Τράχωνας, Ορτά Κιογιού, Κιόνελι, Άγιος Δομέτιος, Επιχό, Γερόλακκος, Κανλί, Άγιος Βασίλειος, Σκυλλούρα, Μάμμαρη, Κοκκινοτριμιθιά, Δένεια, Φιλιά, Αγία Μαρίνα (Σκυλλούρας), Κυρά, Δυο Ποταμοί, Καλό Χωριό Μόρφου, Παλαίκυθρο, Μόρα, Αγλαντζιά, Λατσιά, Ποταμιά, Λουρουτζίνα, Λύμπια, Δάλι, Πυρόι, Αλάμπρα, Αγία Βαρβάρα, Νήσου, Πέρα Χωριό, Κοτσιάτης και Μαρκί. Ξερορεντζίνες απαντώνται επίσης στην περιοχή των δημοτικών ορίων της πόλης της Λευκωσίας.

στ) Προσχωσιγενή (αλλουβιακά) εδάφη: Πρόκειται για εδάφη που είναι στενά συνυφασμένα με τις προσχώσεις των κοιλάδων, των εκβολών των ποταμών και των πεδιάδων, απαντώνται δε πληθωρικά στην κεντρική πεδιάδα της επαρχίας. Επειδή αποτελούν σχετικά πρόσφατες αποθέσεις, δεν διακρίνονται για τους εδαφικούς τους ορίζοντες.

ζ) Πυριτιούχα εδάφη: Τα εδάφη αυτά δημιουργήθηκαν στα βασικά πυριγενή πετρώματα του Τροόδους, τα οποία είναι θρυμματισμένα λόγω μηχανικής αποσάθρωσης. Οι απότομες πλαγιές και η διάβρωση δεν επέτρεψαν, εκτός σε σπάνιες περιπτώσεις, τη δημιουργία εδαφικών οριζόντων. Τα πυριτιούχα εδάφη καταλαμβάνουν τη μεγαλύτερη έκταση του Οφιολιθικού Συμπλέγματος του Τροόδους.

η) Ποτζολικά εδάφη: Τα εδάφη της κατηγορίας αυτής βρίσκονται σε εξαιρετικά μικρές εκτάσεις στην περιοχή του Τροόδους, σε περιοχές με υψόμετρο πάνω από 1.600 μέτρα που δέχονται πολύ ψηλή βροχόπτωση. Έχουν γκριζοφαιό χρώμα στην επιφάνεια και διακρίνονται για τους εδαφικούς τους ορίζοντες.

θ) Οργανικά ή χουμικά εδάφη: Είναι εδάφη που δημιουργούνται σε δάση ή σε θαμνώδεις εκτάσεις, όπου οι κλιματολογικές συνθήκες και οι μικροοργανισμοί μπορούν να ενεργήσουν δραστικά για τη χουμοποίηση των φυτικών υπολειμμάτων και κυρίως των φύλλων. Τα εδάφη αυτά είναι γνωστά ως «φυτοχώματα» και εξαιτίας του πλούτου τους σε φυτικά θρεπτικά στοιχεία, είναι περιζήτητα σε κήπους για την ανθοκαλλιέργεια.

ι) Αιολικά ή ανεμογενή εδάφη: Πρόκειται για αποθέσεις αιολικής προελεύσεως, οι οποίες αποτελούνται από άμμο της θάλασσας. Σε ορισμένες περιπτώσεις η άμμος αυτή μεταφέρεται σε αρκετή απόσταση στο εσωτερικό από τους ανέμους και δημιουργεί θίνες ή αμμόλοφους. Τα αιολικά εδάφη είναι συνήθως ασταθή και ακατάλληλα για γεωργική εκμετάλλευση. Απαντώνται στην περιοχή του κόλπου της Μόρφου και ιδιαίτερα στη διοικητική έκταση των χωριών Μόρφου, Καλό Χωριό Μόρφου και Καζιβερά.

ια) Ερυθρογαίες: Τα εδάφη της κατηγορίας αυτής καταλαμβάνουν το μεγαλύτερο μέρος της κεντρικής πεδιάδας. Σχηματίστηκαν από την αποσάθρωση των πυριγενών κροκαλών που μεταφέρθηκαν από το πυριγενές σύμπλεγμα του Τροόδους. Οι ερυθρογαίες έχουν κόκκινο χρώμα και όταν αρδεύονται είναι παραγωγικά εδάφη, παρόλο που είναι κάπως βαριά. Θεωρούνται εδάφη πιο ώριμα από εκείνα της τέρρα ρόζα, λόγω δε της περιεκτικότητάς τους σε άργιλλο, συστέλλονται και διαστέλλονται εύκολα κατά τις βροχερές ή θερινές μέρες.