Τράπεζα Κύπρου & Εφημερίδα Πολίτης

Τουρκία και Κυπριακό

Η διαιώνιση του Κυπριακού ζητήματος, άλυτου για πολλές δεκαετίες, εξυπηρετεί βασικά και μόνο τους μακροπρόθεσμους στόχους της Τουρκίας. Η οποία είχε θέσει, από πολλά χρόνια (και ακολούθησε σταθερά, ανεξαρτήτως εναλλαγής κυβερνήσεων) ένα συγκεκριμένο στόχο: τον έλεγχο επί της Κύπρου ολόκληρης, με τον ένα ή τον άλλο τρόπο. Ο στόχος αυτός εξυπηρετήθηκε διαχρονικά, με την Τουρκία να εκμεταλλεύεται το συναισθηματισμό, τον εθνικισμό και την έλλειψη ρεαλισμού εκ μέρους των Ελληνοκυπρίων, ακολουθώντας διάφορα στάδια, ως εξής:

Α) Το 1955, με την υποστήριξη και ενθάρρυνση της Μεγάλης Βρετανίας και την ανοχή της Ελλάδος, η Τουρκία εμφανίστηκε επίσημα ως «ενδιαφερόμενο μέρος» στο Κυπριακό (τριμερής διάσκεψη Λονδίνου). Ήδη η τουρκική ανταπαίτηση για διχοτόμηση του νησιού άρχισε να προβάλλεται, ως απάντηση στο αίτημα των Ελληνοκυπρίων για ένωση με την Ελλάδα. Η Ελλάδα στη συγκεκριμένη περίπτωση διά του πρωθυπουργού της Στρατηγού Παπάφου είχε προειδοποιήσει τον Αρχιεπίσκοπο Μακάριο ότι η ώρα και η στιγμή δεν ήταν κατάλληλη, ωστόσο η Ε/κ ηγεσία διαφώνησε. 

Β) Το 1959, διά της ελλαδοτουρκικής συμφωνίας της Ζυρίχης, που επισημοποιήθηκε στο Λονδίνο, η Τουρκία πέτυχε να αναγνωριστούν επίσημα σημαντικά προνόμια στην τουρκοκυπριακή μειονότητα της Κύπρου, που ενσωματώθηκαν και στο Σύνταγμα της νέας Κυπριακής Δημοκρατίας. Παράλληλα η Τουρκία αναγνωρίστηκε επίσημα ως η μία των τριών «εγγυητριών δυνάμεων» του νέου Κυπριακού κράτους, μαζί με την Αγγλία και την Ελλάδα. Οι συμφωνίες υπήρξαν ένας αναγκαίος υπό τις περιστάσεις συμβιβασμός στη μονιμότητα του οποίου η Ε/κ πλευρά δεν πίστεψε, αφού τον θεώρησε ως ενδιάμεση σταση για την επίτευξη της Ένωσης με την Ελλάδα.  

Γ) Το 1963 – 64 ο Αρχιεπίσκοπος Μακάριος ζήτησε αλλαγή του Συντάγματος του 1960 σε 13 σημεία σε μια προσπάθεια να περιορίσει κυρίως το δικαίωμα βέτο των Τ/κ. Ακολούθησαν αιματηρά επεισόδια στη Λευκωσία και σε άλλες πόλεις με αποτέλεσμα τη χάραξη της Πράσινης Γραμμής. Η  Τουρκία  βομβάρδισε την περιοχή των Κοκκίνων στην Τηλλυρία. Ταυτόχρονα υποκίνησε την αποχώρηση των Τουρκοκυπρίων από την κρατική μηχανή και τον αυτοεγκλωβισμό τους σε θυλάκους, σε όλες εκείνες τις περιοχές πόλεων αλλά και σε χωριά όπου το τουρκοκυπριακό στοιχείο πλειοψηφούσε. Η Ελληνική κυβέρνηση είχε διαφωνήσει με την καταγγελία των 13 σημείων από τον Αρχιεπίσκοπο Μακάριο. 

Δ)  Στις 4 Μαρτίου 1964 το Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ υιοθετεί το ψήφισμα 186. Το ψήφισμα αναγνωρίζει τη συνέχεια της Κυπριακής Δημοκρατίας, καλεί τις δύο πλευρές στην Κύπρο υπό την αιγίδα του ΟΗΕ να ξεκινήσουν διαπραγματεύσεις για επιστροφή των Τ/κ σε αυτή και αποφασίζει την αποστολή ειρηνευτικής δύναμης στην Κύπρο για 3 μήνες για να εποπτεύει θέματα ασφάλειας στην Πράσινη Γραμμή και αλλού.  Με βάση αυτό το ψήφισμα ξεκίνησαν οι λεγόμενες διακοινοτικές συνομιλίες μεταξύ του Γλαύκου Κληρίδη και του Ραούφ Ντενκτάς οι οποίες κράτησαν μέχρι και το 1974. 

Ε) Στις 15 Ιουλίου 1974 η στρατιωτική Χούντα των Αθηνών πραγματοποιεί πραξικόπημα εναντίον του εκλελεγμένου Προέδρου της Κυπριακής Δημοκρατίας Αρχιεπισκόπου Μακαρίου. Στη θέση του τοποθετείται ο Νικόλαος Σαμψών. Ο Μακάριος διαφεύγει στο Λονδίνο και μετά στη Νέα Υόρκη, κατηγορώντας τη Χούντα των Αθηνών για εισβολή στην Κύπρο και για παραβίαση των συνθηκών του 1960.    

ΣΤ) Στις 20 Ιουλίου 1974, η Τουρκία με δικαιολογία το πραξικόπημα της ελληνικής χούντας στην Κύπρο, πέτυχε σε δύο φάσεις τη διά των όπλων κατάληψη του 36% του εδάφους της Κύπρου, επιτυγχάνοντας τελικά τη διχοτόμηση.  Η Τουρκία επικαλέστηκε υποκριτικά τις συνθήκες του 1960 και τα εγγυητικά της δικαιώματα. Με βάση τις συνθήκες οι εγγυήτριες δυνάμεις μπορούσαν να παρεμβαίνουν στην Κύπρο σε περίπτωση παραβίασης της συνταγματικής τάξης με σκοπό να την αποκαταστήσουν. Ούδέποτε έπραξε κάτι τέτοιο. Η Τουρκία εισέβαλε στην Κύπρο ως κατακτητής εν ονόματι των Τουρκοκυπρίων με κύριο στόχο τον έλεγχο της Κύπρου.

Ζ) Κατά τις επόμενες δεκαετίες καταβλήθηκε και καταβάλλεται από την Τουρκία μία οργανωμένη, γενική και συνεχής προσπάθεια πλήρους τουρκοποίησης του κατεχόμενου τμήματος του νησιού, μάλιστα εις βάρος και των ιδίων των Τουρκοκυπρίων. Η ανέγερση εκατοντάδων τζαμιών, η επιβολή παντού νέων τουρκικών τοπωνυμίων, η ίδρυση ισλαμικών σχολών, η μεταφορά και εγκατάσταση στο νησί μεγάλου αριθμού εποίκων από την Τουρκία, εξυπηρετούν αυτή την προσπάθεια της πλήρους τουρκοποίησης.

Η) Το 1977 ο Αρχιεπίσκοπος Μακάριος και ο Τ/κ ηγέτης Ραούφ Ντενκτάς υπέγραψαν τη λεγόμενη συμφωνία κορυφής με βάση την οποία έγινε αποδεκτή ως βάση συζήτησης για αναζήτηση λύσης του Κυπριακού η Ομοσπονδία. Αυτό προνοούσε δύο χωριστές περιοχές. Στο Νότιο μέρος της Κύπρου πλειοψηφία και κατ επέκταση τη διοίκηση θα είχαν οι Ε/κ και στο Βορά οι Τουρκοκύπριοι. Η Συμφωνία αυτή επικυρώθηκε το 1979 μέσα από νέα συνάντηση του Προέδρου Σπύρου Κυπριανού και του Ραούφ Ντενκτάς.

Θ) Πολλές προσπάθειες για επίτευξη λύσης Ομοσπονδίας αναλήφθηκαν τη δεκαετία του 1980 με πρωτοβουλίες του ΟΗΕ, με μόνιμο αντιπρόσωπο του ΟΗΕ στην Κύπρο τότε τον Πέρεζ Ντε Κουεγιάρ, χωρίς όμως αποτέλεσμα. Τέλος της δεκαετίας κατατέθηκε το λεγόμενο σχέδιο Γκάλι που στόχευε σε συνολική λύση αλλά το σχέδιο αυτό απορρίφθηκε από τον Ραούφ Ντενκτάς αλλά και από την πλειοψηφία των Ε/κ παρά το ότι ο τότε Πρόεδρος της Κυπριακής Δημοκρατίας Γιώργος Βασιλείου το υιοθέτησε. 

Ι)  Μια νέα προσπάθεια για λύση του Κυπριακού ξεκίνησε το 2002 διά της κατάθεσης προσχεδίων λύσης με πρωτοβουλία του γενικού γραμματέα του ΟΗΕ Κόφι Ανάν. Το τελικό σχέδιο Ανάν 5 το οποίο προνοούσε λύση ομοσπονδίας με ταυτόχρονη ένταξη ολόκληρης της Κύπρου στην ΕΕ οδηγήθηκε σε δημοψήφισμα  στις 24 Απριλίου 2004 επί Προεδρίας Τάσου Παπαδόπουλου. Καταψηφίστηκε από το 76% των Ελληνοκυπρίων και υπερψηφίστηκε από το 65% των Τουρκοκυπρίων. 

ΙΑ) Τέλος Ιουνίου αρχές Ιουλίου του 2017 κατεβλήθη μια ακόμα προσπάθεια για λύση του Κυπριακού στο Κραν Μοντανά της Ελβετίας. Προηγήθηκαν προπαρασκευαστικές συναντήσεις και διασκέψεις στο Μοντ Πελεράν της Ελβετίας το Δεκέμβριο του 2016 και στη Γενεύη τον Ιανουάριο του 2017. Στον Κραν Μοντανά ίσως έγινε η πιο συγκροτημένη προσπάθεια επίλυσης του Κυπριακού υπό την αιγίδα του γενικού γραμματέα του ΟΗΕ Αντόνιο Γκουτέρες, στην παρουσία των δύο κοινοτήτων που εκπροσωπήθηκαν από τον Πρόεδρο Αναστασιάδη και το Μουσταφά Ακιντζί, των 3 εγγυητριών δυνάμεων (Ελλάδα-Τουρκία-Βρετανία)  αλλά και της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Η ΕΕ εκπροσωπήθηκε στη διάσκεψη από την Ύπατο εκπρόσωπο εξωτερικής πολιτικής Φεντερίκα Μογκερίνι και τον Επίτροπο Φρανς Τίμμερμανς.  Η διάσκεψη απέτυχε με το γενικό γραμματέα του ΟΗΕ σε έκθεση του που ακολούθησε να επιρρίπτει την ευθύνη και στις δύο πλευρές καταλογίζοντας τους έλλειψη πολιτικής βούλησης για λύση του Κυπριακού. 

Διά στόματος Τουρκοκυπρίων

Πολύ χαρακτηριστική της όλης κατάστασης, όσο και τραγική, είναι μία ανοικτή επιστολή – διακήρυξη τουρκοκυπριακών κομμάτων και συντεχνιών, που εξεδόθη τον Φεβρουάριο του 2011. Συγκεκριμένα:

Δύο κόμματα και δύο συντεχνίες με ανοικτή επιστολή - διακήρυξή τους αναφέρονται στην κατάσταση που επικρατεί στα κατεχόμενα, καταγγέλλοντας urbi et orbi την Τουρκία για εξανδραποδισμό της τουρκοκυπριακής κοινότητας στο βόρειο τμήμα της Κύπρου. Πρόκειται για τα κόμματα Ενωμένη Κύπρος και Νέα Κύπρος και τις συντεχνίες των καθηγητών του Πανεπιστημίου Ανατολικής Μεσογείου και των Δασκάλων (KTOS). Το πλήρες κείμενο της καταπελτικής ανακοίνωσης ακολουθεί:

Ανοικτή Επιστολή

* Η Τουρκία έκανε μια στρατιωτική επέμβαση το 1974, μετά από πραξικόπημα της ελληνικής χούντας, προκειμένου να αποκαταστήσει τη συνταγματική τάξη της Δημοκρατίας της Κύπρου και να διατηρήσει την εδαφική της ακεραιότητα. Στη συνέχεια η πολιτική της Τουρκίας εκτράπηκε σε εισβολή και μακροχρόνια κατοχή.

* Προχώρησε σε αλλαγή τοπωνυμίων. Ανάγκασε τους Τουρκοκύπριους να υιοθετήσουν νέα επώνυμα. Εισήγαγε την τουρκική λίρα στο βόρειο τμήμα του νησιού. Μετακίνησε πληθυσμούς από την Τουρκία στην Κύπρο και δημιούργησε νέους πολίτες. Κατέστρεψε τις ελληνικές κυπριακές ακίνητες και κινητές περιουσίες που άφησαν πίσω τους οι Ε/κ το 1974 δημιουργώντας μια ξεχωριστή διοίκηση στο βόρειο τμήμα της Κύπρου υπό τον έλεγχο της Τουρκίας, σε μια προσπάθεια συστηματικής αφομοίωσης της περιοχής.

* Οι Τουρκοκύπριοι έχουν υποβαθμισθεί σε μειονότητα στο βόρειο τμήμα του νησιού με τη μεταφορά πληθυσμού από την Τουρκία. Διά της απονομής τ/κ υπηκοότητας σε αυτούς τους Τούρκους πολίτες, η Τουρκία έχει σφετεριστεί την πολιτική βούληση των Τουρκοκυπρίων. Η απογραφή που επιχειρήθηκε πρόσφατα είναι γεμάτη από ψευδείς πληροφορίες για να παραπλανήσει τη διεθνή κοινότητα.

* Η εκπαίδευση στο βόρειο τμήμα της Κύπρου χρησιμοποιείται επίσης για να βοηθήσει αυτήν την αφομοίωση διά της εισαγωγής της σουνιτικής ισλαμικής διδασκαλίας, αλλοιώνοντας σε μεγάλο βαθμό την κοσμική τ/κ διδακτέα ύλη. Σήμερα στο Βορρά υπάρχουν 192 τζαμιά, σε σύγκριση με μόνο 162 σχολεία. Ακόμα περισσότερα τζαμιά και σχολεία με ισλαμική ιεραποστολική αποστολή (madrassas) βρίσκονται σε στάδιο κατασκευής. Αυτή η προσπάθεια ενορχηστρώνεται από την τουρκική κυβέρνηση με τους συνεργάτες τους στο νησί, προκειμένου να αφομοιώσουν την κουλτούρα και την ταυτότητα της τουρκοκυπριακής κοινότητας.

* Η οικονομική δραστηριότητα βασίζεται στη λειτουργία καζίνων, την πορνεία, το ξέπλυμα χρήματος, την καταστροφή του περιβάλλοντος και των φυσικών πόρων, και τη συνεχιζόμενη καταστροφή των ιστορικών κτιρίων και χώρων. Όλοι οι πολιτικοί, ακτιβιστές της κοινωνίας των πολιτών και των δημοσιογράφων που αντιτίθενται σε αυτές τις αρνητικές εξελίξεις έχουν τεθεί υπό παρακολούθηση, έχουν ανοίξει νομικές υποθέσεις εναντίον τους ή ακόμα απειλούνται και με βόμβες.

* Οι Τουρκοκύπριοι είναι πολίτες της Ευρωπαϊκής Ένωσης από το 2004, και έχουν καταδείξει τη θέλησή τους για την επανένωση του νησιού τους, κάτω από μια ομοσπονδιακή ομπρέλα. Πρέπει σε όλους να γίνει αντιληπτό ότι η Τουρκία, ενώ συνεχίζει αυτή την πολιτική αφομοίωσης των Τ/Κ, την ίδια στιγμή υποκρίνεται ότι θέλει λύση. Στην πραγματικότητα όμως μπλοκάρει το δρόμο. Έχουμε επίγνωση του γεγονότος ότι εκείνοι που λένε ότι οι Τουρκοκύπριοι δεν θέλουν λύση είναι πολιτικοί μαριονέτες της Τουρκίας. Γι' αυτό οι Τ/Κ πολιτικοί -οπαδοί της διχοτόμησης ενοχλούνται από την άμεση επαφή μεταξύ των Τουρκοκυπρίων και των μελών της διεθνούς κοινότητας και τον έξω κόσμο. Είναι επίσης ενοχλημένοι με τις συναντήσεις και τις δραστηριότητες του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου μεταξύ της Ομάδας Επαφής Υψηλού Επιπέδου και των Τουρκοκυπρίων.

* Περιμένουμε την υποστήριξη του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, από το οποίο ζητούμε να τερματίσει την επιβολή της πολιτικής της Τουρκίας στους Τουρκοκυπρίους, που αποσκοπεί στο να αφομοιώσει και να εκδιώξει τους Τουρκοκύπριους από την Κύπρο.

United Cyprus Party (BKP)

New Cyprus Party (YKP)

Eastern Mediterranean University Unity and Solidarity Union (DAU-BIR-SEN)

Cyprus Turkish Teachers trade Union (KTOS)