Τράπεζα Κύπρου & Εφημερίδα Πολίτης

Το Κυπριακό κράτος, που εγκαθιδρύθηκε το 1960 με τις συμφωνίες Ζυρίχης και Λονδίνου, είναι ανεξάρτητη κυρίαρχη Δημοκρατία με προεδρικό σύστημα διακυβέρνησης.

 

Εκτελεστική εξουσία: Σύμφωνα με το Σύνταγμα της Κυπριακής Δημοκρατίας, την εκτελεστική εξουσία ασκούν ο πρόεδρος και ο αντιπρόεδρος της Δημοκρατίας μέσω Υπουργικού Συμβουλίου που διορίζουν οι ίδιοι. Και οι δυο εκλέγονται για πενταετή θητεία, ο πρόεδρος από την ελληνική κοινότητα και ο αντιπρόεδρος από την τουρκική κοινότητα. Ο Τούρκος αντιπρόεδρος εγκατέλειψε τα καθήκοντά του το 1964, μετά την εκδήλωση της τουρκοκυπριακής ανταρσίας.

 

Το Υπουργικό Συμβούλιο αποτελείται, βάσει του Συντάγματος, από 7 Έλληνες και 3 Τούρκους. Οι Τούρκοι υπουργοί αποχώρησαν το 1964 και τα υπουργεία τους ανέλαβαν Έλληνες.

 

Το Υπουργικό Συμβούλιο, του οποίου προεδρεύει ο πρόεδρος της Δημοκρατίας, απαρτίζεται σήμερα από τους ακόλουθους υπουργούς:

1. Άμυνας

2. Γεωργίας, Φυσικών Πόρων και Περιβάλλοντος

3. Δικαιοσύνης και Δημόσιας Τάξης

4. Εμπορίου, Βιομηχανίας και Ενέργειας 

5. Εξωτερικών

6. Εργασίας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων

7. Εσωτερικών

8. Οικονομικών

9. Παιδείας και Πολιτισμού

10. Συγκοινωνιών και Έργων

11. Υγείας.

12. Υφυπουργείο Ναυτιλίας

13 Υφυπουργείο Τουρισμού

 

Νομοθετική εξουσία: Ασκείται από τη Βουλή των Αντιπροσώπων, της οποίας τα μέλη εκλέγονται για πενταετή θητεία. Βάσει του Συντάγματος, ο πρόεδρός της είναι Έλληνας και ο αντιπρόεδρος Τούρκος. Οι Τούρκοι βουλευτές (15 βάσει του Συντάγματος) αποχώρησαν το 1964. Οι τρεις μειονότητες (Αρμένιοι, Μαρωνίτες, Λατίνοι) εκλέγουν τον δικό τους αντιπρόσωπο στη Βουλή αλλά χωρίς δικαίωμα ψήφου.

 

Με απόφαση της Βουλής το 1985, τα μέλη της (ελληνική κοινότητα) αυξήθηκαν από 35 σε 56.

 

Δικαστική εξουσία: Ανεξάρτητη εξουσία, που έχει αρμοδιότητα για την απονομή δικαιοσύνης. Το Δικαστικό Σώμα απαρτίζουν:

α) Το Ανώτατο Δικαστήριο

β) Τα κακουργιοδικεία

γ) Τα επαρχιακά δικαστήρια

δ) Τα εκκλησιαστικά δικαστήρια (για την ελληνοκυπριακή κοινότητα)

ε) Τα τουρκικά δικαστήρια οικογενειακών υποθέσεων (για την τουρκοκυπριακή κοινότητα).

 

Ανεξάρτητες υπηρεσίες: Οι ανεξάρτητες υπηρεσίες της Δημοκρατίας, που δεν υπάγονται σ' οποιοδήποτε υπουργείο, είναι:

α) Νομική Υπηρεσία (γραφείο γενικού εισαγγελέα)

β) Ελεγκτική Υπηρεσία

γ) Επιτροπή Δημόσιας Υπηρεσίας

δ) Επιτροπή Εκπαιδευτικής Υπηρεσίας

ε) Γραφείο Επιτρόπου Διοικήσεως

στ) Γραφείο Επιτρόπου Νομοθεσίας

ζ) Γραφείο Προγραμματισμού

η) Γραφείο Επιτρόπου Προστασίας Δεδομένων Προσωπικού Χαρακτήρα

θ) Γραφείο Εφόρου Ελέγχου Κρατικών Ενισχύσεων

ι) Επιτροπή Προστασίας Ανταγωνισμού

ια) Εφοριακό Συμβούλιο

ιβ) Κεντρική Υπηρεσία Πληροφοριών

ιγ) Κυπριακός Οργανισμός Αγροτικών Πληρωμών

ιδ) Υπηρεσία Εποπτείας και Ανάπτυξης Συνεργατικών Εταιρειών

ιε) Υπηρεσία Εσωτερικού Ελέγχου

ιζ) Αναθεωρητική Αρχή Προσφορών

ιθ) Επιτροπή Κεφαλαιογοράς

κ) Επίτροπος ορεινών περιοχών

κι) Επίτροπος Προστασίας του Παιδιού 

 

Ημικρατικοί Οργανισμοί: Είναι οργανισμοί κοινής ωφελείας που παρέχουν ουσιώδεις υπηρεσίες και στους οποίους κυριότερος μέτοχος είναι το κράτος. Σημαντικότεροι από αυτούς είναι:

1. Αρχή Ηλεκτρισμού Κύπρου

2. Αρχή Τηλεπικοινωνιών Κύπρου

3. Ραδιοφωνικό Ίδρυμα Κύπρου

4. Κυπριακές Αερογραμμές

5. Κυπριακός Οργανισμός Τουρισμού

6. Θεατρικός Οργανισμός Κύπρου

7. Κυπριακός Οργανισμός Αθλητισμού.

 

* Οι Κυπριακές Αερογραμμές έχουν καταργηθεί, ενώ ο ΚΟΤ ενσωματώθηκε στο νέο υφυπουργείο Τουρισμού. 

 

Εθνική Φρουρά: Από το 1964 η Εθνική Φρουρά αποτελεί τον στρατό της Κυπριακής Δημοκρατίας. Σύμφωνα με το Σύνταγμα, η Δημοκρατία έχει στρατό από 2.000 άνδρες (60% Ελληνοκυπρίους και 40% Τουρκοκυπρίους) χωρίς υποχρεωτική θητεία. Από το 1964 οι Τουρκοκύπριοι εγκατέλειψαν τον νόμιμο στρατό στο πλαίσιο της ανταρσίας τους εναντίον του κράτους. Για αντιμετώπιση της ανταρσίας δημιουργήθηκε το 1964 η Εθνική Φρουρά και η θητεία έγινε υποχρεωτική.

 

Αστυνομία-Πυροσβεστική Υπηρεσία–Πολιτική Άμυνα: Η κυπριακή Αστυνομία είναι υπεύθυνη για την τήρηση του νόμου και της τάξης, την παροχή βοήθειας και προστασίας στο κοινό, και γενικά για την προστασία των ηθών και αξιών του λαού. Η Πυροσβεστική Υπηρεσία είναι υπεύθυνη για την κατάσβεση πυρκαγιών και την παροχή υπηρεσιών ανθρωπιστικής φύσεως. Η Δύναμη Πολιτικής Άμυνας είναι υπεύθυνη για την προστασία των πολιτών και της περιουσίας τους σε καταστάσεις έκτακτης ανάγκης είτε λόγω εχθροπραξιών είτε λόγω άλλης συμφοράς.

 

Άλλα στοιχεία: Η σημαία της Κυπριακής Δημοκρατίας παρουσιάζει το νησί της Κύπρου σε κίτρινο χρώμα και δυο σταυρωτά φύλλα δάφνης σε πράσινο χρώμα κάτω από αυτό.

 

Νομισματική μονάδα της Κύπρου ήταν η λίρα, μεχρι την 1η Ιανουαρίου 2008 οπότε η Κύπρος εντάχθηκε στην ευρωζώνη και υιοθέτησε το κοινό νόμισμα ευρωπαϊκών κρατών, το ευρώ.

 

ΠΑΡΑΠΟΜΠΕΣ: Βλ. λήμματα: πρόεδρος, αντιπρόεδρος. Βουλή των Αντιπροσώπων, Κοινοτικές Συνελεύσεις, Υπουργικό Συμβούλιο, υπουργεία, Ζυρίχης και Λονδίνου συμφωνίες, Σύνταγμα, εκλογές, δικαστήρια, Εθνική Φρουρά, Αστυνομία, Πυροσβεστική, Άμυνα Πολιτική, καθώς και αυτοτελή λήμματα για την καθεμιά από τις ανεξάρτητες υπηρεσίες και τους ημικρατικούς οργανισμούς.

 

 

ΔΙΕΘΝΕΙΣ ΣΧΕΣΕΙΣ

 

Η Κυπριακή Δημοκρατία, από της εγκαθιδρύσεώς της, έγινε μέλος των εξής διεθνών σωμάτων:

 

1. Του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών

2. Του κινήματος των Αδεσμεύτων (μέχρι την ένταξή της στην Ευρωπαϊκή Ένωση)

3. Της Κοινοπολιτείας

4. Του Συμβουλίου της Ευρώπης.

 

Συνδέθηκε επίσης με την τότε Ευρωπαϊκή Οικονομική Κοινότητα μέσω συμφωνίας σύνδεσης η οποία αποσκοπούσε σε τελωνειακή ένωση.

 

ΠΑΡΑΠΟΜΠΕΣ: Βλ. λήμματα Ηνωμένα Έθνη και Κύπρος, Αδεσμεύτων κίνημα, Κοινοπολιτεία, Ευρώπης Συμβούλιο και Κύπρος, Ευρωπαϊκή Οικονομική Κοινότητα και Κύπρος.

 

 

ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΝΩΣΗ

 

Ύστερα από μακρά οικονομική, εμπορική και γενικότερη σχέση και σύνδεση της Κύπρου με την ΕΟΚ (Ευρωπαϊκή Οικονομική Κοινότητα) που εξελίχθηκε στη συνέχεια σε Ευρωπαϊκή Ένωση, η Κύπρος έγινε από την 1η Μαΐου 2004 πλήρες μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης (για την όλη πορεία ένταξης δες λήμμα Ευρωπαϊκή Ένωση και Κύπρος). Από δε την 1η Ιανουαρίου 2008 η Κύπρος εντάχθηκε και στην ομάδα των ευρωπαϊκών κρατών της ΟΝΕ (ευρωζώνη), υιοθετώντας ταυτόχρονα και ως νέο της νόμισμα το ευρώ.

 

Με την ένταξή της στην Ε.Ε., η Κύπρος απεσύρθη ταυτόχρονα από μέλος του Κινήματος των Αδεσμεύτων, στο οποίο όμως διατήρησε το δικαίωμα συμμετοχής ως παρατηρητής.

 

 

ΤΟΠΙΚΗ ΑΥΤΟΔΙΟΙΚΗΣΗ

 

Θέματα τοπικής αυτοδιοίκησης χειρίζονται οι δήμοι, που υφίστανται στις έξι μεγάλες πόλεις του νησιού καθώς και σε μεγάλες αγροτικές κοινότητες και περιοχές που γειτνιάζουν με αστικές περιοχές και έχουν πληθυσμό άνω των 5.000 κατοίκων.

 

Στα χωριά τα θέματα τοπικής αυτοδιοίκησης αποτελούσαν μέχρι το 1999 αρμοδιότητα των συμβουλίων βελτιώσεως και των χωριτικών αρχών. Από τις 9 Ιουλίου 1999 τα δύο συγχωνεύθηκαν σε ένα, με την ονομασία Κοινοτικά Συμβούλια.

 

Οι υφιστάμενοι δήμοι μέχρι και το 2011 στην Κύπρο , κατ’ αλφαβητική σειρά, ήταν:

 

1. Αγία Νάπα

2. Άγιος   Αθανάσιος

3. Άγιος   Δομέτιος

4. Αγλαντζιά

5. Αθηένου

6. Ακανθού*

7. Αμμόχωστος*

8. Αραδίππου

9. Γερμασόγεια

10. Γεροσκήπου

11. Δερύνεια

12. Έγκωμη

13. Ιδάλιον

14. Καραβάς*

15. Κερύνεια*

16. Κυθρέα*

17. Λακατάμια Πάνω και Κάτω

18. Λάπηθος*

19. Λάρνακα

20. Λατσιά

21. Λεμεσός

22. Λεύκαρα

23. Λευκόνοικο*

24. Λευκωσία

25. Λύση*

26. Μέσα Γειτονιά

27. Μόρφου*

28. Παραλίμνι

29. Πάφος

30. Πέγεια

31. Πολεμίδια Κάτω

32. Πόλη Χρυσοχούς

33. Στρόβολος

 

ΣΗΜ: Όσοι δήμοι σημειώνονται με αστερίσκο ευρίσκονται στο τμήμα της Κύπρου που τελεί από το 1974 υπό τουρκική κατοχή. Οι δημοτικές αρχές των δήμων αυτών υφίστανται στην προσφυγιά και εδρεύουν στις ελεύθερες περιοχές του νησιού.

 

Τον Νοέμβριο του 2011 ύστερα από τοπικά δημοψηφίσματα, οι κάτοικοι των πιο κάτω έξι κοινοτήτων αποφάσισαν την αναβάθμιση των κοινοτήτων τους σε δήμους:

 

34. Γέρι

35. Δρομολαξιά - Μενεού

36. Λειβάδια (Λάρνακας)

37. Σωτήρα (Αμμοχώστου)

38. Τσέρι

39. Ύψωνας

 

 

 

 

 

ΣΥΓΧΡΟΝΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΖΩΗ

 

Η δημιουργία κομμάτων στην Κύπρο άρχισε επί Αγγλοκρατίας. Το πρώτο κόμμα που ιδρύθηκε (1926) ήταν το Κομμουνιστικό Κόμμα Κύπρου που συγχωνεύθηκε το 1942 με το Ανορθωτικό Κόμμα Εργαζομένου Λαού (ΑΚΕΛ) που ιδρύθηκε το 1941. Ως αντίποδας του ΑΚΕΛ, δημιουργήθηκε, το 1943, το δεξιό Κυπριακόν Εθνικόν Κόμμα. Στα χρόνια που ακολούθησαν ιδρύθηκαν και άλλα κόμματα, ως επί το πλείστον βραχύβια.

 

Σήμερα υφίστανται στην Κύπρο 9 πολιτικά  κόμματα:

 

1. Δημοκρατικός Συναγερμός (ΔΗΣΥ)

2. Ανορθωτικό Κόμμα Εργαζομένου Λαού (ΑΚΕΛ)

3. Δημοκρατικό Κόμμα (ΔΗΚΟ)

4. Σοσιαλιστικό Κόμμα ΕΔΕΚ

5. Κίνημα Αλληλεγγύη 

6. Κίνημα Οικολόγων Περιβαλλοντιστών

7. ΕΛΑΜ

8. Δημοκρατική Παράταξη (ΔΗΠΑ)

9. Συμμαχία Πολιτών 

 

ΠΑΡΑΠΟΜΠΕΣ: Βλ. αυτοτελή λήμματα για το καθένα από τα πολιτικά κόμματα, καθώς και λήμμα εκλογές.

 

 

ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ

 

Ιστορικά μια γεωργική χώρα με ελάχιστους φυσικούς πόρους η Κύπρος μετατράπηκε από αγροτική σε οικονομία με ελαφρά βιομηχανία τη δεκαετία του 1970-80 και σε οικονομία υπηρεσιών τη δεκαετία του 1990. Η τουρκική εισβολή στην Κύπρο, ενώ υπήρξε ένα σοβαρότατο πλήγμα,   δεν κατάφερε να ανακόψει την ανοδική οικονομική πορεία της νήσου που στηρίζεται κυρίως στις υπηρεσίες (τουρισμό, ναυτιλία, χρηματοοικονομικές υπηρεσίες) οι οποίες συνεισφέρουν κατά 76% στο Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν (ΑΕΠ). Η κυπριακή οικονομία χαρακτηρίζεται από σημαντικό βαθμό ανάπτυξης και υψηλό ανά κεφαλή εισόδημα. Κατά τη διάρκεια της περιόδου 2000-2005, ο πραγματικός ρυθμός αύξησης του ΑΕΠ σημείωσε κατά μέσον όρο άνοδο της τάξης του 3,6% που συγκρίνεται ευνοϊκά με τον μέσο όρο της αύξησης του ΑΕΠ στις χώρες της ΕΕ.

 

Ωστόσο η διεθνής οικονομική κρίση επηρέασε αρνητικά και την κυπριακή οικονομία. Έτσι, ενώ κατά την περίοδο 2000-2008 ο μέσος ετήσιος ρυθμός ανάπτυξης ήταν 3,6%, τα επόμενα χρόνια περιορίστηκε σε χαμηλότερους ρυθμούς. Το 2010 ο ρυθμός ανάπτυξης ήταν 0,8%.

Η Κύπρος από το 2011 και εξής βυθίστηκε και αυτή από την Παγκόσμια Οικονομική Κρίση με αποτέλεσμα το 2012 να αναγκαστεί να μπει σε μνημόνιο υπό την εποπτεία του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου την εφαρμογή του οποίου ανέλαβε η Τρόικα. Η Κύπρος εξήλθε του Μνημονίου το 2016 παρουσιάζοντας τα επόμενα 4 χρόνια ρυθμούς ανάπτυξης 3-4%. Το 2020 λόγω της Πανδημίας του Κορωνοίου βυθίστηκε ξανά στην ύφεση με πτώση του ΑΕΠ πέραν του 7%. 

 

Τραπεζικό σύστημα:  Η Κύπρος διέθετε παραδοσιακά ένα ένα οργανωμένο και αποδοτικό τραπεζικό σύστημα που αποτελείται από την Κεντρική Τράπεζα (η οποία ασκεί νομισματική και τραπεζική επίβλεψη), καθώς και εμπορικές τράπεζες, συνεργατικές τράπεζες και άλλους εξειδικευμένους χρηματοδοτικούς οργανισμούς. Λειτουργούν επίσης υπεράκτιες τραπεζικές μονάδες που συναλλάσσονται μόνο σε ξένο συνάλλαγμα και εξυπηρετούν μόνο αλλοδαπούς. Λόγω της οικονομικής κρίσης στην περίοδο 2012-2016 κάποια τραπεζικά ιδρύματα έκλεισαν (Λαϊκή Τράπεζα) ή συγχωνεύτηκαν. Μεγαλύτερη Τράπεζα της χώρας εξακολουθεί να είναι η Τράπεζα Κύπρου. Το 2018 επίσης έκλεισε οριστικά και η Συνεργατική Κεντρική Τράπεζα η οποία αγοράστηκε από την Ελληνική Τράπεζα.