Τράπεζα Κύπρου & Εφημερίδα Πολίτης

Η χρήση της κυπριακής γης υφίσταται συνεχείς αλλαγές ως αποτέλεσμα των ποικίλων τάσεων ανάπτυξης που επικρατούν. Η κατάληψη μεγάλου τμήματος του εδάφους της Κυπριακής Δημοκρατίας, το 1974, από τα τουρκικά στρατεύματα εισβολής, αύξησε τις πιέσεις πάνω στη γη για κερδοσκοπικούς σκοπούς με αποτέλεσμα εύφορες γεωργικές εκτάσεις να καταλαμβάνονται με γοργό ρυθμό από άλλες χρήσεις γης, όπως είναι η οικιστική, η τουριστική και η βιομηχανική.

α) Η χρήση γης πριν από την τουρκική εισβολή: Η χρήση της κυπριακής γης, πριν από την εισβολή, παρουσιάζεται στον πίνακα που ακολουθεί. Από τον πίνακα αυτό φαίνεται ότι η καλλιεργούμενη γεωργική γη της Κύπρου καταλαμβάνει τη μισή περίπου έκταση του νησιού. Η ακαλλιέργητη γεωργική γη μαζί με τους βοσκότοπους (επίσης ακαλλιέργητη γη) καλύπτουν σημαντική έκταση η οποία αντιπροσωπεύει το 23,9% της ολικής έκτασης της Κύπρου. Επίσης η αστικοποιημένη γη (οικισμοί, δρόμοι, ποταμοί) καταλαμβάνει αρκετή έκταση γης (67.559 εκτάρια ή το 7,3% της ολικής έκτασης) η οποία συνεχώς αυξάνεται σε βάρος της γεωργικής γης.

Πηγή: Το Τρίτο Πενταετές Σχέδιο Αναπτύξεως 1972-76, Λευκωσία, Γραφείο Προγραμματισμού.

Σύμφωνα με τις Απογραφές Γεωργίας των ετών 1931, 1946 και 1960 που κάλυψαν ολόκληρη την Κύπρο, παρατηρείται μια συνεχής αύξηση του αριθμού των γεωργικών κλήρων. Από 55.636 κλήροι που καταγράφηκαν το 1931 αυξήθηκαν στους 60.179 το 1946 και στους 69.445 το 1960. Η ίδια αυξητική τάση παρατηρείται και στις Απογραφές Γεωργίας των ετών 1977 και 1985 (βλέπε πίνακα πιο κάτω) οι οποίες όμως καλύπτουν μόνο τις ελεύθερες περιοχές του νησιού. Αστικοποιημένη γη (οικισμοί, δρόμοι, ποταμοί).

Σύμφωνα με το Τρίτο Πενταετές Σχέδιο Αναπτύξεως, 1972-76, η καλλιεργούμενη γεωργική γη κατά το έτος 1971 περιελάμβανε τις πιο κάτω κατηγορίες:

Πηγή: Τρίτο Πενταετές Σχέδιο Αναπτύξεως 1972-76, Λευκωσία, Γραφείο Προγραμματισμού.

β) Η χρήση γης μετά την τουρκική εισβολή: Τα στοιχεία που   αφορούν τη χρήση γης μετά την τουρκική εισβολή του 1974 προέρχονται από τις Απογραφές Γεωργίας των ετών 1977 και 1985 (βλέπε πίνακα πιο κάτω). Η γη που κάλυψαν οι δυο απογραφές περιλαμβάνει μόνο τους γεωργικούς κλήρους ιδιωτών, εταιρειών, Εκκλησίας, Κράτους κλπ. Η αστικοποιημένη γη, τα κρατικά δάση, η χαλίτικη και η κοινοτική γη καθώς και ιδιωτική γη που δεν δηλώθηκε από τους ιδιοκτήτες της, δεν καλύφθηκαν από τις απογραφές.

Η γεωργική γη στην Κύπρο περιλαμβάνει ξηρικές και αρδευόμενες καλλιέργειες. Οι ξηρικές καλλιέργειες καλύπτουν το μεγαλύτερο μέρος της κυπριακής γεωργικής γης (83% περίπου το 1985). Από αυτές τη μεγαλύτερη έκταση καταλαμβάνουν τα σιτηρά, τα οινοποιήσιμα αμπέλια, τα ελαιόδεντρα, τα χαρουπόδεντρα, οι αμυγδαλιές και τα κτηνοτροφικά φυτά. Από τις αρδευόμενες καλλιέργειες οι σπουδαιότερες είναι τα εσπεριδοειδή, οι πατάτες, τα λαχανικά, τα φυλλοβόλα οπωροφόρα δέντρα και τα επιτραπέζια σταφύλια. Η έκταση των κυριοτέρων καλλιεργειών κατά την Απογραφή Γεωργίας του 1985 φαίνεται στον πίνακα πιο κάτω:

Πηγή: Απογραφή Γεωργίας 1985.

Μια από τις πιο ενδιαφέρουσες αλλαγές στη χρήση της γεωργικής γης είναι η συνεχής αύξηση των αρδευόμενων εκτάσεων γης ως αποτέλεσμα της χρησιμοποίησης των νερών των ποταμών, της κατασκευής υδατοφρακτών, της ανόρυξης διατρήσεων και της αξιοποίησης πηγών νερού. Η εφαρμογή μεγάλων αναπτυξιακών σχεδίων και η κατασκευή μεγάλων υδατοφρακτών στο πλαίσιο των σχεδίων αυτών, συνέβαλε στην επέκταση των αρδευόμενων εκτάσεων από 26.870 εκτάρια το 1977 σε 30.930 εκτάρια το 1985 (βλέπε και σχετικό πίνακα πιο κάτω).

Πηγή: Απογραφές Γεωργίας 1960, 1977 και 1985

* Μόνο ελεύθερες περιοχές