Αλεξάνδρεια
Πιθανόν αρχαία πόλη της Κύπρου. Με την ονομασία αυτή πολλές ήταν οι πόλεις που ίδρυσε σε πολλά μέρη ο μέγας Αλέξανδρος στη διάρκεια της εκστρατείας του στην Ασία, με πιο διάσημη την Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου. Πολλές άλλες πόλεις πήραν το όνομα Αλεξάνδρεια μετά το θάνατο του Μακεδόνα στρατηλάτη και προς τιμήν του. Δεν είναι γνωστός ο ακριβής αριθμός όλων των Αλεξανδρειών. Ο Ψευδοπλούταρχος (Περί τύχης ἢ ἀρετῆς Ἀλεξάνδρου), αναφέρει περισσότερες από 70, αριθμός που θεωρείται από τους σύγχρονους μελετητές υπερβολικός.
Ανάμεσα στις πολλές Αλεξάνδρειες αναφέρεται και μια στην Κύπρο, που βρισκόταν, όπως πιστεύεται από παλαιότερους συγγραφείς, στη δυτική ακτή του νησιού, στον κόλπο της Χρυσοχούς. Είναι βέβαιο ότι «ἡ Ἀλεξάνδρεια ἡ ἐν Κύπρῳ» δεν είχε ιδρυθεί από τον ίδιο τον Αλέξανδρο αφού αυτός ποτέ δεν πέρασε από την Κύπρο. Συνεπώς η πόλη θα πρέπει να είχε ιδρυθεί ή μετονομαστεί σε Αλεξάνδρεια από άλλους που ήθελαν να τιμήσουν τον Αλέξανδρο, πιθανώς από τον Πασικράτη, βασιλιά των Σόλων (331-312 π.Χ.), φίλο και σύμμαχο του μεγάλου Αλεξάνδρου (Πλούταρχος, Αλέξανδρος, 29), του οποίου μάλιστα ο γιος Νικοκλής είχε ακολουθήσει τον Αλέξανδρο στην εκστρατεία του στην Ασία (Αρριανός, Ἰνδική, 18).
Βλέπε λημμα: Κόλπος Χρυσοχούς
Ο Στέφανος Βυζάντιος στα Ἐθνικά αναφέρει την κυπριακή Αλεξάνδρεια σαν μια από τις αρχαίες πόλεις του νησιού, χωρίς όμως να την τοποθετεί γεωγραφικά. Την πόλη αναφέρει κι ο αρχιμανδρίτης Κυπριανός (Ιστορία Χρονολογική.... 1788, σ. 41), ως «Καλλινοῦσα, ήτον χώρα, τήν ὁποίαν ἒκτισεν ὁ βασιλεῦς αὐτῆς [που δεν κατονομάζεται] εἰς τιμήν τοῦ μεγάλου Ἀλεξάνδρου, καί τήν ὠνόμασεν Ἀλεξανδρέτταν· ἦτον κτισμένη ἐπάνω εἰς τόν κόλπον τῆς Χρυσοχοῦ, καί τό ἀκρωτήριον ἐκεῖ λέγεται κάβο Ἀλεξανδρέττα». Σαν ερειπωμένη αναφέρει την πόλη κι ο de Mas Latrie, ευρισκόμενη πέρα από τις κοιλάδες της Σολιάς και της Λεύκας (Histoire de I' ile de Chypre, Ι, σ. 123). Επίσης ο Γεώργιος Βουστρώνιος στο Χρονικόν του (University of Melbourne, 1964, παρ. 182, σ. 45), αναφέρει μεσαιωνικό οικισμό με το όνομα Αλεξάνδρα, που βρίσκεται σημειωμένος και σε μεσαιωνικούς χάρτες ως Alesandreta.
Από καθαρά επιστημονική θεώρηση, «ἡ ἐν Κύπρῳ Ἀλεξάνδρεια» δεν μπορεί να εντοπιστεί με τα μέχρι σήμερα υπάρχοντα δεδομένα (αν πράγματι η πόλη υπήρξε) γιατί η αρχαιολογική σκαπάνη δεν έχει μέχρι τώρα αποκαλύψει σχετικές αποδείξεις. Τούτο δεν αποκλείεται να συμβεί στο μέλλον, δεδομένου ότι το μεγαλύτερο μέρος των κυπριακών αρχαιοτήτων είναι γνωστό πως δεν έχει ακόμη ανασκαφεί.
Πηγή
Μεγάλη Κυπριακή Εγκυκλοπαίδεια