Τράπεζα Κύπρου & Εφημερίδα Πολίτης

Ακρωτήρι- Akrotiri. Χωριό της επαρχίας Λεμεσού, στα ΝΔ. της αλυκής Λεμεσού (Ακρωτηρίου) και στα ΒΔ. της επισταθμίας Ακρωτηρίου.

Mε την μεταρρύθμιση του 2022 ο Δήμος το Ακρωτήρι ενσωματώθηκε στον ευρύτερο Δήμο 

της Δυτικής Λεμεσού, με έδρα τον Ύψωνα, ο οποίος αποτελείται από τον δήμο Ύψωνα και τις κοινότητες Ασώματου (Λεμεσού), Επισκοπής (Λεμεσού), Ερήμης, Καντού, Κολοσσίου, Σωτήρας (Λεμεσού) και Τραχωνίου (Λεμεσού)

Βλέπε λήμματα: Δήμοι- Δημαρχεία και Δήμοι- Δημαρχεία- Οι 20 Δήμοι της μεταρρύθμισης του 2022

Ιστορία  

Το χωριό υπήρχε κατά τα Μεσαιωνικά χρόνια. Σε παλαιούς χάρτες (λ.χ. χάρτης του Α. Ortelius, του 1573) βρίσκεται σημειωμένο ως Acrotiri. Μνημονεύεται επίσης σε παλαιό χειρόγραφο της περιόδου της Βενετοκρατίας. Κατά την περίοδο της Οθωμανοκρατίας ήταν ένα από τα χωριά που πλήρωναν ειδικούς φόρους για συντήρηση στρατιωτικών σωμάτων των Οθωμανών. Στην περιοχή του χωριού υπάρχουν αρχαιολογικοί χώροι.

Γεωλογία

Το χωριό είναι τοποθετημένο σ' ένα ύψωμα ασβεστολιθικών ψαμμιτών που συνεχίζονται στο νοτιότερο άκρο της χερσονήσου ανάμεσα στα ακρωτήρια Ζευγάρι και Γάτα. Αυτή η σχετικά ήπια μορφολογική έξαρση οφείλεται σε αντίκλινο, που είναι συνέχεια του αντικλίνου του Ακάμα. Από γεωλογικής απόψεως, στη διοικητική έκταση του χωριού κυριαρχούν οι αποθέσεις του σχηματισμού Αθαλάσσας (ασβεστολιθικοί ψαμμίτες και άμμοι) και οι πρόσφατες αλλουβιακές αποθέσεις της Ολόκαινης γεωλογικής περιόδου. Πάνω στα πετρώματα αυτά αναπτύχθηκαν καφκάλλες, τέρρα ρόζα, αιολικά και προσχωσιγενή εδάφη.

Οι σχετικά χαμηλοί γκρεμοί, στα βόρεια του χωριού, με την αλυκή της Λεμεσού μπροστά, είναι ο χώρος όπου χτυπούσαν τα κύματα, προτού δημιουργηθεί η χερσόνησος Ακρωτηρίου, όταν το νοτιότερο άκρο της σημερινής χερσονήσου υπήρχε μόνο ως μικρό νησάκι. Η σύνδεση του νησιού αυτού με το υπόλοιπο τμήμα της Κύπρου, επιτεύχθηκε αργότερα με δυο βραχίονες της στεριάς. Η θέα από το χωριό (υψόμετρο 5 μ.), προς τα βόρεια και ανατολικά, είναι υπέροχη. Η αλυκή της Λεμεσού διατηρεί τα νερά της για μερικούς χειμερινούς και ανοιξιάτικους μήνες. Διακρίνονται ακόμη τα πλοία του λιμανιού της Λεμεσού, καθώς και η πυκνή βλάστηση στο βόρειο τμήμα της χερσονήσου.

Λόγω της γειτνίασης του χωριού με την επισταθμία Ακρωτηρίου, ιδιαίτερα λόγω της παρουσίας του αγγλικού στρατιωτικού αεροδρομίου στα ΝΑ. του χωριού, συχνά υπερίπτανται του οικισμού και της γύρω περιοχής στρατιωτικά αεροπλάνα.

Η μέση ετήσια βροχόπτωση είναι γύρω στα 450 χιλιοστόμετρα, αν και μεταξύ 1976-1980 η μέση ετήσια βροχόπτωση που κατεγράφη ήταν 375 χιλιοστόμετρα. Οι κυριότερες καλλιέργειες του χωριού είναι τα σιτηρά, λίγα νομευτικά φυτά, πολύ λίγα λαχανικά, αμπέλια (κυρίως επιτραπέζια), εσπεριδοειδή και εξαιρετικά λίγες ελιές. Η φυσική βλάστηση, ιδιαίτερα γύρω από την αλυκή, αποτελείται από αόρατο, σχίνο, λάδανο, θυμάρι, πεύκα, ασφοδέλια και αλμυρίκη. Η κτηνοτροφία είναι περιορισμένη.

Πληθυσμός 

Ο πληθυσμός του χωριού σημείωσε μια σταθερή αύξηση μέχρι το 1960, για να αρχίσει να μειώνεται στα αμέσως επόμενα χρόνια. Σύμφωνα με τα υπάρχοντα στοιχεία οι πλήρεις απογραφές πληθυσμού έχουν ως ακολούθως:

Οι γειτονικές βάσεις και η σημαντική εργοδότηση που προσφέρουν στους κατοίκους είναι ένας από τους πιο βασικούς λόγους, για τους οποίους δεν παρατηρήθηκε αισθητή μείωση του πληθυσμού.

Το Ακρωτήρι είναι ο μεγαλύτερος σε διοικητική έκταση οικισμός της επαρχίας Λεμεσού (4.932 εκτάρια). Ολόκληρη η διοικητική του έκταση περιλαμβάνεται στο έδαφος της βρεττανικής στρατιωτικής βάσης Ακρωτηρίου -Επισκοπής. Εξ άλλου το χωριό περιλαμβάνεται στο μεγάλο αρδευτικό έργο του Νότιου Αγωγού.

Στα ανατολικά του χωριού βρίσκεται το μοναστήρι του Αγίου Νικολάου των Γάτων, φορτωμένο θρύλο και παραδόσεις.

Το Ακρωτήρι βρίσκεται μέσα στα όρια των βρεττανικών στρατιωτικών βάσεων και σύμφωνα με τη σχετική γι’ αυτές συμφωνία, που υπεγράφη στα 1960, οι κάτοικοί του έπρεπε να το εγκαταλείψουν αφού αποζημιωθούν από τους Βρεττανούς. Ωστόσο οι Ακρωτηριώτες προτίμησαν να παραμείνουν στο χωριό τους και παρέμειναν, παρά τη συμφωνία.

Πηγή:

Μεγάλη Κυπριακή Εγκυκλοπαίδεια

www.polignosi.com